Xét xử các loại vụ việc đạt và vượt các chỉ tiêu Quốc hội đề ra

Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết, năm 2023, các Tòa án đã thụ lý 606.209 vụ, việc, đã giải quyết được 540.490 vụ, việc, đạt tỷ lệ 89,16%; cao hơn năm trước 0,26%.

So với năm 2022, số vụ, việc đã thụ lý tăng 38.688 vụ (tăng 6,8%); đã giải quyết tăng 35.809 vụ. Tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan của Tòa án là 0,89%, thấp hơn năm trước 0,01% và đáp ứng yêu cầu mà Nghị quyết Quốc hội đề ra (không quá 1,5%).

Vượt từ 9-15% chỉ tiêu Nghị quyết Quốc hội giao

Đáng chú ý, theo Chánh án, về các vụ án hình sự, các Tòa án đã thụ lý 96.084 vụ với 182.717 bị cáo; đã giải quyết, xét xử được 94.161 vụ với 176.040 bị cáo, đạt tỷ lệ 98% về số vụ và 96,35% về số bị cáo (cao hơn năm trước 0,29% về số vụ và 0,21% về số bị cáo), vượt 10% so với chỉ tiêu Nghị quyết Quốc hội giao (trên 88%).

“Việc xét xử các vụ án hình sự bảo đảm nghiêm minh, đúng pháp luật, chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan người không có tội. Chất lượng tranh tụng được bảo đảm. Các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo được các Tòa án tổ chức xét xử nghiêm túc, đúng tiến độ, đúng pháp luật, theo tinh thần không có vùng cấm và không có ngoại lệ”- Chánh án nhấn mạnh.

Người đứng đầu hệ thống Toà án khẳng định: “Đã tổ chức xét xử nghiêm nhiều vụ án kinh tế, tham nhũng gây ra thiệt hại đặc biệt lớn, được dư luận xã hội rất quan tâm như: vụ án vi phạm đấu thầu tại Bệnh viện Tim Hà Nội, Bệnh viện đa khoa tỉnh Đồng Nai, vụ án xảy ra tại Cục lãnh sự Bộ Ngoại giao… Các Tòa án đã áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với người chủ mưu, cầm đầu, lợi dụng chức vụ chiếm đoạt tài sản lớn của Nhà nước; đã tuyên thu hồi tiền và tài sản trị giá 1.859 tỷ đồng đối với 761 bị cáo trong 216 vụ án kinh tế, tham nhũng”.

Về các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại và lao động, theo Chánh án, các Tòa án đã thụ lý 468.828 vụ, việc; đã giải quyết, xét xử được 408.070 vụ, việc; đạt tỷ lệ 87,04 %, vượt 9,04% so với chỉ tiêu Nghị quyết Quốc hội giao (trên 78%).

Tỷ lệ các bản án, quyết định hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan đáp ứng yêu cầu Nghị quyết Quốc hội đề ra. Tập trung thực hiện có hiệu quả công tác hòa giải; hạn chế đến mức thấp nhất việc để án quá thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật; nâng cao chất lượng công tác tương trợ tư pháp.

Đặc biệt, về các vụ án hành chính, Chánh án cho biết, các Tòa án đã thụ lý 12.162 vụ; đã giải quyết, xét xử được 9.130 vụ (đạt tỷ lệ 75,07%), vượt 15,07% so với chỉ tiêu Nghị quyết Quốc hội giao (trên 60%).

“Các Tòa án chú trọng tổ chức đối thoại giữa các bên; tăng cường công tác phối hợp với các cơ quan liên quan trong quá trình giải quyết vụ án; tổ chức 1.034 phiên tòa xét xử trực tuyến góp phần hạn chế việc phải hoãn phiên tòa nhiều lần, giảm bức xúc cho người khởi kiện”- Chánh án nói.

So với năm 2022, mặc dù thụ lý tăng 416 vụ nhưng các Tòa án đã bảo đảm tiến độ, thời hạn giải quyết; tính đến ngày 30/9/2023, không có vụ án để quá thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật do nguyên nhân chủ quan; tỷ lệ giải quyết tăng 2,47% so với năm trước; các Tòa án đã ban hành 295 quyết định buộc thi hành bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật (tăng 119 quyết định so với năm trước).

Đáng chú ý, về xem xét quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành chính; việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng: Các Tòa án đã giải quyết 28.395/28.401 hồ sơ đề nghị áp dụng các biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng, đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc và đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, đạt tỷ lệ 99,98%.

Các TAND cấp huyện đã giải quyết 256/260 hồ sơ đề nghị áp dụng việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, đạt tỷ lệ 98,5%. Pháp lệnh xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng đang được triển khai bước đầu.

Về việc thi hành Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án, Chánh án TANDTC đã ban hành Thông tư số 01/2023/TT-CA ngày 09/3/2023 quy định chi tiết về điều kiện bổ nhiệm Hòa giải viên theo quy định của Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án.

Chánh án cho biết, các Tòa án đã giải quyết 119.058 vụ, việc/129.856 đơn đương sự đồng ý hòa giải (đạt tỷ lệ 91,68%).

Tăng cường xây dựng và đảm bảo áp dụng thống nhất pháp luật

Về thể chế, Chánh án Nguyễn Hoà Bình cho biết, TANDTC hoàn thiện hồ sơ Dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi) để trình Quốc hội tại kỳ họp 6 theo đúng yêu cầu của pháp luật; đã trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Pháp lệnh về trình tự, thủ tục xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tại TAND; hoàn thiện Hồ sơ dự án Pháp lệnh Chi phí tố tụng tập trung; xây dựng hồ sơ Dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên để báo cáo Quốc hội; phối hợp với các bộ, ngành xây dựng 13 dự án Luật.

Chánh án TANDTC đã ký ban hành Thông tư số 02/2023/TT-TANDTC ngày 24/8/2023 hướng dẫn thi hành Điều 55 của Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước về giải quyết yêu cầu bồi thường trong quá trình tố tụng hình sự, tố tụng hành chính tại Tòa án.

Xây dựng 14 dự thảo Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán TANDTC; Thông tư của Chánh án TANDTC quy định chi tiết về thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự.

Tổ chức tổng kết thực tiễn thi hành các Bộ luật, Luật về tố tụng tư pháp; xây dựng kế hoạch tổng kết thực tiễn thi hành Luật Phá sản năm 2014; tổng kết thực hiện Luật thi hành tạm giữ, tạm giam…

Chánh án TANDTC đã công bố 14 án lệ, nâng tổng số án lệ được thông qua lên 70 án lệ.

“Cho đến nay, đã có 1.617 bản án, quyết định của các Tòa án viện dẫn, áp dụng án lệ. Như vậy, kỹ năng áp dụng án lệ trong xét xử đã dần phổ biến và nâng cao” Chánh án nói.

Nâng cao chất lượng đào tạo, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ cho toàn hệ thống Tòa án

Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ được chú trọng; tiếp tục đổi mới, đa dạng hình thức đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ.

TANDTC thường xuyên tổ chức tập huấn nghiệp vụ trực tuyến toàn quốc hàng tháng; Hội thảo chuyên sâu về kỹ năng xét xử các loại vụ án; tổ chức biên soạn, chỉnh lý hệ thống giáo trình, xây dựng các chuyên đề, bài giảng nghiệp vụ.

“TAND các cấp đã phối hợp với Viện KSND tổ chức được 17.093 phiên tòa rút kinh nghiệm (tăng 3.855 phiên tòa so với năm trước), qua đó tập huấn qua thực tiễn xét xử và đề cao tinh thần trách nhiệm của Thẩm phán, nâng cao kinh nghiệm tổ chức phiên tòa”- Chánh án nói.

Bên cạnh đó, tổ chức tốt các lớp đào tạo các chức danh tư pháp; tăng cường bồi dưỡng cho các Hội thẩm nhân dân, Hòa giải viên. Công tác tuyển sinh và đào tạo đại học được thực hiện đúng quy định.

Đề cao kỷ cương, kỷ luật công vụ

Tính đến ngày 30/9/2023, các TAND có 13.515 biên chế. Trong kỳ báo cáo, Chánh án TANDTC đã trình Chủ tịch nước bổ nhiệm, bổ nhiệm lại Thẩm phán đối với 752 trường hợp.

Công tác quy hoạch, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại chức vụ lãnh đạo, quản lý được tiến hành chặt chẽ. Công tác tuyển dụng, điều động, luân chuyển, biệt phái được thực hiện theo đúng quy định.

TANDTC đã tổ chức 02 kỳ thi tuyển chọn Thẩm phán trung cấp, cao cấp; thi nâng ngạch Thẩm tra viên chính, Thư ký viên đối với 211 người; thi nâng ngạch Thẩm phán đối với 353 người. Đội ngũ Hội thẩm hiện có 16.783 người, cơ bản đáp ứng được yêu cầu công tác xét xử, việc phân công Hội thẩm tham gia phiên tòa đảm bảo đúng quy định pháp luật.

Công tác thanh tra, kiểm tra việc thực thi công vụ và xử lý công chức, người lao động có hành vi vi phạm được tiến hành thường xuyên, nghiêm túc.

Xây dựng các Đề án cải cách tư pháp đạt chất lượng cao

TANDTC đã tổ chức Hội nghị triển khai Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới, bổ sung các giải pháp để nâng cao chất lượng xét xử, thống nhất các định hướng lớn để đẩy mạnh cải cách tư pháp, hoàn thiện hệ thống pháp luật.

Hoàn thành 02 đề án báo cáo Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương và khẩn trương nghiên cứu các đề án khác về cải cách tư pháp theo phân công của Bộ Chính trị.

Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính tư pháp và chuyển đổi số

Chánh án Nguyễn Hoà Bình khẳng định, hệ thống Tòa án tiếp tục tập trung vào việc thực hiện tốt mô hình “Hành chính tư pháp một cửa”, đổi mới quy trình, thủ tục tiếp nhận, xử lý công việc theo hướng đơn giản hóa, rút ngắn thời gian giải quyết yêu cầu của các cơ quan, tổ chức, công dân khi có công việc liên quan tới Tòa án.

Chánh án TANDTC đã ban hành Thông tư quy định việc phân công ngẫu nhiên Thẩm phán giải quyết, xét xử các vụ án, vụ việc thuộc thẩm quyền của Tòa án để đảm bảo vô tư, khách quan, công bằng. TANDTC đang triển khai thí điểm dịch vụ tư pháp công trực tuyến thu, nộp tạm ứng án phí, lệ phí Tòa án trên Cổng dịch vụ công Quốc gia tại 35 TAND quận, huyện, thị xã thành phố thuộc tỉnh.

“Việc ứng dụng công nghệ thông tin được đẩy mạnh. Các Tòa án tiếp tục sử dụng và khai thác có hiệu quả hệ thống truyền hình trực tuyến; đẩy mạnh việc triển khai áp dụng các phần mềm nội bộ dùng chung và cung cấp các dịch vụ tư pháp công của TAND lên nền tảng số”- Chánh án cho biết.

Về triển khai sử dụng phần mềm Trợ lý ảo, theo Chánh án, đến nay đã có hơn 11.000 Thẩm phán, Thư ký được cung cấp tài khoản với tổng số hơn 3 triệu lượt truy cập sử dụng trợ lý ảo; tổ chức xét xử trực tuyến đối với 13.617 vụ án, đảm bảo các hoạt động xét xử được tổ chức đúng thời hạn luật định, giảm thiểu chi phí và thời gian đến phiên tòa...

Việc công khai bản án được thực hiện nghiêm túc, đến nay đã công bố được hơn 1,2 triệu bản án, quyết định với tổng số hơn 167 triệu lượt nghiên cứu bản án.

Về công tác giám đốc thẩm, tái thẩm và tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo

Chánh án Nguyễn Hòa Bình khẳng định, việc tiếp công dân được các Tòa án thực hiện thường xuyên, định kỳ theo đúng quy định; trong kỳ báo cáo, các TAND đã tiếp 302.160 lượt công dân.

Tổng số đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm mà TANDTC và các TAND cấp cao phải giải quyết là 14.471 đơn/vụ; đã giải quyết được 9.144 đơn/vụ; đạt tỷ lệ 63,19 % (tăng 0,79% so với năm 2022), vượt 3,19% so với chỉ tiêu Nghị quyết Quốc hội giao.

Các đơn khiếu nại, tố cáo liên quan đến quyết định tố tụng, hành vi tố tụng của Tòa án đều được giải quyết kịp thời nên việc giải quyết đối với loại đơn này luôn đạt tỷ lệ cao. Các Tòa án đã giải quyết 6.990/7.189 đơn khiếu nại các quyết định tố tụng, hành vi tố tụng, đạt tỷ lệ 97,23%; đã giải quyết 575/597 đơn tố cáo, đạt tỷ lệ 97,29%. Trong đó đã giải quyết 263/344 đơn do Đại biểu Quốc hội, Đoàn Đại biểu Quốc hội chuyển, đạt tỷ lệ 76,5% (cao hơn tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm nói chung và vượt 16,5% so với chỉ tiêu Nghị quyết Quốc hội giao).

Thực hiện tốt 17 giải pháp đột phá, 8 nhiệm vụ trọng tâm

Để nâng cao hiệu quả hoạt động, Chánh án Nguyễn Hoà Bình cho biết, đã chỉ đạo các Tòa án tiếp tục thực hiện tốt 17 giải pháp đột phá nhằm đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ việc và các mặt công tác khác; tiếp tục đổi mới phương thức quản lý, chỉ đạo, điều hành; tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, tinh thần trách nhiệm, bản lĩnh chính trị cho cán bộ, công chức; kiện toàn đội ngũ công chức của các Tòa án; xây dựng, hoàn thiện thể chế; quan tâm đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ để nâng cao năng lực chuyên môn; tăng cường thanh tra, kiểm tra; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tiến hành tố tụng, tổ chức có liên quan trong quá trình thực hiện các mặt công tác của Tòa án.

Chánh án nhấn mạnh 8 nhiệm vụ trọng tâm thực hiện trong thời gian tới, bao gồm:

1. Thực hiện đồng bộ các giải pháp để đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ việc, phấn đấu đạt và vượt các chỉ tiêu, yêu cầu của Quốc hội, TANDTC đã đề ra.

2. Làm tốt công tác quy hoạch, bổ nhiệm, luân chuyển, điều động, chuyển đổi vị trí công tác. Rà soát lại biên chế và khối lượng công việc của TAND các cấp từ đó phân bổ, cơ cấu lại theo vị trí việc làm đảm bảo công bằng, công khai, minh bạch. Tập trung sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định về công tác cán bộ phù hợp với đặc thù của TAND.

3. Tăng cường xây dựng thể chế và bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong hoạt động xét xử. Hoàn thành các dự án luật được phân công chủ trì soạn thảo đảm bảo tiến độ, chất lượng; đặc biệt là, chủ động xây dựng để kịp thời triển khai thi hành Luật Tổ chức TAND (sửa đổi) khi được Quốc hội thông qua. Đẩy mạnh công tác tổng kết thực tiễn xét xử. Đổi mới quy trình lựa chọn và công bố án lệ theo hướng rút ngắn về thời gian và thủ tục, nâng cao chất lượng của án lệ.

4. Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng cán bộ, công chức, viên chức và xây dựng, phát triển nguồn nhân lực; đa dạng các hình thức tập huấn, bồi dưỡng.

5. Nâng cao hiệu quả, chất lượng công tác kiểm tra, thanh tra; siết chặt kỷ cương, kỷ luật công vụ. Nghiêm túc thực hiện tốt Bộ quy tắc đạo đức và ứng xử của Thẩm phán. Thực hiện tốt công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực theo quy định.

6. Tăng cường kỷ cương, kỷ luật tài chính. Quan tâm đầu tư xây dựng, cải tạo trụ sở của các Tòa án, trang bị phòng xét xử trực tuyến đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp.

7. Chủ động, tích cực hợp tác chặt chẽ với Tòa án các nước, các đối tác nhằm mở rộng hợp tác quốc tế. Tích cực tham gia vào các thiết chế tư pháp quốc tế.

8. Tiếp tục đổi mới thủ tục hành chính - tư pháp, đảm bảo công khai minh bạch các hoạt động của Tòa án. Khai thác và sử dụng có hiệu quả các phần mềm nội bộ dùng chung, phần mềm Trợ lý ảo; vận hành hiệu quả Trung tâm giám sát điều hành TAND.

Duy Tuấn