Hoàn thiện các quy định về thu hồi đất trong dự thảo Luật Đất đai

Đảm bảo tái định cư cho người dân

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga, Điều 79 về thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội đang được quy định theo hướng minh bạch, quy định rõ các trường hợp thu hồi đất. Tuy nhiên, vấn đề nằm ở việc "quy định mở" tại khoản 32 của Điều 79, là khi có vấn đề thu hồi khác với các trường hợp được quy định ở những khoản trên, thì Quốc hội phải sửa đổi luật.

“Như vậy, vẫn còn 5 khoản có quy định về khoản quét sẽ tạo nên sự không minh bạch và vô hiệu hoá khoản 32”. Do đó, Chủ nhiệm Lê Thị Nga" đề nghị Ban soạn thảo và Ủy ban Kinh tế cân nhắc, không quy định các khoản quét ở trong Điều 79 dự thảo Luật".

Về trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng tại Điều 87, Chủ tịch Quốc hội cho biết, các đại biểu cơ bản đồng tình với các quy định tại nội dung này, phù hợp với Nghị quyết 18 về tái định cư, tuy nhiên "cần đặt vấn đề đảm bảo tái định cư cho người dân".

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng , có thể tiếp tục nghiên cứu để thể hiện rõ hơn, chặt chẽ hơn nội dung này như Chủ tịch Quốc hội đã gợi ý.

Về vấn đề thu hồi đất, Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng đề nghị không nên quy định trong Luật là thực hiện theo thủ tục, trình tự rút gọn, vì về nguyên tắc, Quốc hội sẽ quyết định đối với từng trường hợp cụ thể.

Đối với quy định về hỗ trợ tái định cư, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị cần nghiên cứu "quy định chặt chẽ để tránh tình trạng tạm cư tràn lan".

Làm rõ việc thu hồi đất để thực hiện nhà ở thương mại

Gợi ý về những nội dung chưa rõ phương án trong dự thảo Luật Đất đai, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, Ban soạn thảo chưa làm rõ quan hệ giữa các trường hợp thu hồi đất và thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất, hoặc đang có quyền sử dụng đất được thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội mà không sử dụng vốn ngân sách nhà nước. Mối quan hệ giữa các trường hợp thu hồi đất và đang có quyền sử dụng đất thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội, riêng dự án nhà ở thương mại thì phải có đáp ứng thêm điều kiện về loại đất (khoản 6 Điều 128).

Ngoài ra, là việc thu hồi đất thực hiện nhà ở thương mại, dự án hỗn hợp nhà ở, kinh doanh thương mại, dịch vụ tại khoản 27 Điều 79; điểm b khoản 1 Điều 126; điểm a khoản 1 Điều 117; khoản 1 và khoản 6 Điều 128.

Phát biểu tại phiên họp, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà cho rằng, về nội dung liên quan đến trường hợp thu hồi đất để thực hiện nhà ở thương mại, dự án hỗn hợp kinh doanh thương mại, "cần phải đặt vấn đề, thể hiện rõ ràng hơn để đảm bảo nhân dân không hiểu sai, không gây ra mâu thuẫn".

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng Chính phủ cho biết, về vấn đề mối quan hệ giữa trường hợp thu hồi đất và thỏa thuận để nhận quyền sử dụng đất cũng như các vấn đề khác, Chính phủ đã thể hiện rất rõ quan điểm của mình; cơ bản thống nhất với những ý kiến đa số của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Ưu tiên sự thoả thuận khi thu hồi đất

Đối với các nội dung Ban soạn thảo trình 2 phương án, đáng chú ý là quy định “mối quan hệ giữa các trường hợp thu hồi đất và thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất, hoặc đã có quyền sử dụng đất thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội không sử vốn ngân sách nhà nước”.

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, về mối quan hệ giữa trường hợp thu hồi đất thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội, không sử dụng vốn ngân sách nhà nước tại điểm b khoản 1 Điều 128, đa số ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội chọn phương án 1 và đại biểu Quốc hội không phát biểu nội dung nội dung gì thêm về nội dung này. Phương án 1 là sửa đổi theo hướng ưu tiên thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất đối với dự án đầu tư không sử dụng vốn ngân sách nhà nước trong trường hợp thu hồi đất. Thường trực Ủy Ban Kinh tế cũng báo cáo xin ý kiến về nội dung này.

Tương tự như vậy, về phương pháp giá đất và các trường hợp điều kiện áp dụng Điều 109. Phương án 1 quy định tại Luật về nội dung định giá đất, nhưng giao Chính phủ quy định trường hợp điều kiện áp dụng từng phương pháp. Phương án 2 là quy định cả về nội dung, phương pháp xác định giá đất và trường hợp điều kiện áp dụng từ phương pháp để đảm bảo tính công khai, minh bạch. Ủy ban Kinh tế đề xuất là chọn phương án 2.

Chủ tịch Quốc hội cho biết "cá nhân mình và quan điểm thảo luận của Bộ Chính trị cũng thống nhất với phương án 2. Nội dung này càng công khai, minh bạch càng tốt, không có lý do gì mà không quy định tại Luật".

Kết luận nội dung thảo luận, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá cao tinh thần làm việc nghiêm túc, trách nhiệm của Ủy ban Kinh tế và Bộ Tài nguyên và Môi trường đã phối hợp hiệu quả trong việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý những vấn đề đại biểu nêu trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến.

Duy Tuấn