Tạo việc làm cho người cai nghiện: Cần sự chung tay của cộng đồng

Chỉ có 20% người sau cai nghiện có việc làm

Trên thực tế, việc giải quyết việc làm cho người nghiện ma túy sau khi được chữa trị, phục hồi còn nhiều hạn chế. Hàng năm, số đối tượng được tạo việc làm ở cộng đồng chỉ chiếm khoảng 10% số đối tượng được chữa trị, phục hồi.

Theo số liệu của Bộ LĐ-TB&XH, nhìn chung tình hình việc làm của các đối tượng sau cai là không thuận lợi, chỉ có 20% đối tượng có việc làm ổn định, 32,5% có việc làm nhưng không ổn định. Các đối tượng ở thành phố, thị xã tỷ lệ có việc làm ổn định cao hơn các đối tượng ở nông thôn. Đa số người nghiện ma túy sau khi được chữa trị, phục hồi không có việc làm nên có nhiều khả năng tái nghiện.

Với những đối tượng có việc làm ổn định, dù ở thành phố, thị xã hay ở nông thôn, dù làm các nghề nghiệp rất khác nhau nhưng về cơ bản (85,7%) có thu nhập đủ nuôi sống bản thân. Tuy nhiên, chỉ 14,3% có thu nhập đủ sống và hỗ trợ thêm gia đình. Nghề nghiệp chủ yếu của các đối tượng là công nhân ở các cơ sở sản xuất (62,5%), số còn lại làm các nghề như: xe ôm, bảo vệ, làm ruộng…

Hiện nay đang tồn tại một thực tế là, đối với đối tượng nghiện ma túy, có nghề chưa chắc đã có được việc làm nếu bản thân đối tượng không có nỗ lực, cố gắng để tạo được lòng tin với mọi người, nhất là với các cơ sở có thể thu nhận lao động. Một số đối tượng không có nghề nghiệp, chỉ có lao động giản đơn hoặc có tay nghề nhưng do quá khứ mắc nghiện phần nào đã làm mất lòng tin, nhất là các cơ sở sản xuất và những chủ doanh nghiệp còn nhiều băn khoăn.

Nguyên nhân dẫn tới người nghiện sau cai không tìm được việc làm, trước hết là do họ bị hạn chế về mặt thể chất và cả tâm lý. Mặc dù được điều trị tại các trung tâm, song sự suy yếu về sức khỏe, biến đổi về hình thức, phong thái vẫn còn biểu hiện rõ nét khiến cho người nghiện sau cai bất lợi khi đi xin việc. Mặt khác, ngành nghề đào tạo tại các trung tâm hiện nay tính khả thi không cao, dạy nghề mang tính đồng loạt, đa số người nghiện không thể ứng dụng những nghề được đào tạo sau khi trở về cộng đồng (ví dụ: nghề đan lát không áp dụng được khi đối tượng nghiện sống ở trung tâm của thành phố lớn như Hà Nội). Bên cạnh đó, người nghiện ma túy bị kỳ thị rất lớn bởi người tuyển dụng và bị cạnh tranh gay gắt từ phía những người được đào tạo tại các trung tâm, cơ sở dạy nghề bên ngoài. Người sau cai nghiện còn gặp trở ngại do kém năng động, thiếu tự tin thậm chí là tự ti khi tiếp xúc, trả lời phỏng vấn.

 Nhiều người nghiện ma túy đã được dạy nghề, tạo việc làm ổn định (ảnh minh họa)

Nguyên nhân của tình trạng này còn do nhận thức, trách nhiệm của chính quyền, đoàn thể ở các cấp chưa cao, đặc biệt là chính quyền cấp xã, cộng đồng, khu phố, thôn xóm ít quan tâm đến người sau cai nghiện. Nhà nước thiếu cơ chế chính sách khuyến khích các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp đầu tư vào công tác cai nghiện, giải quyết việc làm cho người sau cai nghiện. Sự phối hợp giữa các ngành, các cấp chưa chặt chẽ, thiếu đồng bộ trong công tác quản lý sau cai tại cộng đồng và hỗ trợ giải quyết việc làm cho đối tượng sau cai nghiện để phòng chống tái nghiện.

Ngoài ra còn do hỗ trợ vốn tạo việc làm cho người sau cai nghiện còn thấp, chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ trong tổng số người được cai nghiện. Nhiều tỉnh, thành phố không lưu tâm, giúp đỡ, hỗ trợ vốn và tạo việc làm cho người sau cai nghiện. Công tác quản lý, tư vấn, giúp đỡ cho người sau cai nghiện vẫn còn mang tính hình thức và chưa được quan tâm đúng mức.

Thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp

 Theo ông Nguyễn Trọng Đàm, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH, cai nghiện tại trung tâm cắt cơn, nhưng khi về cộng đồng, tỷ lệ tái nghiện cao. Do đó, công tác quản lý sau cai nghiện, với mục tiêu tạo cơ hội có việc làm và hòa nhập cộng đồng, có vai trò quan trọng. Thực tế cho thấy, nếu địa phương quan tâm đến công tác quản lý đối tượng sau cai, có kế hoạch cụ thể để tiếp nhận người sau cai, phân công, phân nhiệm quản lý và giúp đỡ người nghiện sau cai, thì đối tượng nhanh chóng ổn định, có việc làm và giảm nguy cơ tái nghiện.

Ông Nguyễn Xuân Lập, Cục trưởng Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội (Bộ LĐTBXH) cho biết, công tác tiếp nhận và phân công quản lý, giúp đỡ người sau cai nghiện ma túy được các tỉnh thực hiện theo đúng quy trình: Người nghiện ma túy sau khi hoàn thành chương trình cai nghiện tại Trung tâm được bàn giao UBND cấp xã tiếp nhận, lập hồ sơ theo dõi, giúp đỡ. UBND cấp xã giao cho các ban, ngành, đoàn thể, đội công tác xã hội tình nguyện phối hợp với các tổ dân phố, gia đình quản lý, giúp đỡ, tư vấn nghề nghiệp, hỗ trợ vốn giúp người sau nghiện hòa nhập cộng đồng

Để giải quyết việc làm tốt cho người sau cai nghiện, cần tổ chức cho vay vốn giải quyết việc làm, dành những khoản cho vay ưu đãi, lãi suất thấp cho người sau cai nghiện bị thất nghiệp, thiếu việc làm, các cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch vụ có thu hút người sau cai nghiện bị thất nghiệp, thiếu việc làm do trung tâm dịch vụ việc làm giới thiệu nhằm tạo việc làm mới và hỗ trợ giải quyết việc làm thêm cho người sau cai nghiện. Hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng, đặc biệt là ưu đãi hỗ trợ kinh phí đào tạo nghề cho lao động là người sau cai nghiện.

Tổ chức cho người sau cai nghiện bị thất nghiệp, thiếu việc làm đăng ký tìm việc làm tại các cơ sở thuộc hệ thống trung tâm dịch vụ việc làm trong cả nước. Cung cấp các dịch vụ việc làm miễn phí đối với người sau cai nghiện chưa có việc làm đã đăng ký tìm việc bao gồm: tư vấn lựa chọn việc làm, nơi làm việc; lựa chọn nghề học; lập dự án tự tạo việc làm; tư vấn về pháp luật lao động liên quan đến việc làm; giới thiệu, bố trí việc làm; các dịch vụ việc làm khác.

Ủy ban nhân dân cấp xã phường có trách nhiệm phân công các ban, ngành, đoàn thể quản lý đối tượng sau cai, liên hệ với các doanh nghiệp đóng trên địa bàn để tìm công việc làm cho những đối tượng đã hoàn thành tích cực các chương trình quản lý sau cai nghiện nói chung.

Bện cạnh đó, nâng cao chất lượng dạy nghề, học nghề có chất lượng và tạo việc làm tại cộng đồng. Các địa phương cần nghiên cứu thiết lập và nâng cao năng lực cho các trung tâm làm nhiệm vụ tư vấn dạy nghề, học nghề có chất lượng và xúc tiến tạo công ăn việc làm cho người sau cai nghiện trở về cộng đồng. Trung tâm này đảm nhận luôn việc đầu tư sản xuất, tiêu thụ sản phẩm…Các nghề sản xuất ra sản phẩm phù hợp với môi trường đô thị và các vùng phụ cận để dễ tìm việc làm tại cộng đồng và có thể sinh sống được. Tăng quy mô và nâng cao chất lượng đào tạo, hỗ trợ tạo việc làm cho người sau cai nghiện đạt hiệu quả cao thì các giải pháp trên phải được thực hiện một cách đồng bộ và nhất quán.

Hương Lan