Đồng Nai: Tòa hủy quyết định thu hồi đất do sai sót từ khi cấp Sổ đỏ
UBND thị xã Long Khánh (nay là TP. Long Khánh), tỉnh Đồng Nai cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (Sổ đỏ) cho người dân nhưng không ghi rõ “Nhà nước giao đất không thu tiền”, dẫn đến việc người này được làm thủ tục chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho người khác. Khi thu hồi đất, chính quyền địa phương lại từ chối bồi thường về đất thay vì phải hủy Sổ đỏ đã cấp sai để giải quyết quyền lợi cho người đã nhận chuyển nhượng đất ngay tình.
Sai sót trong việc ghi nguồn gốc đất trong Sổ đỏ
Theo hồ sơ vụ án, thửa đất rộng 3.433,4m2 thuộc thửa số 84, tờ bản đồ số 13 phường Xuân Bình, TP. Long Khánh (hiện đứng tên vợ chồng ông Nguyễn Thanh Hiếu; trú tại Phường Xuân Hòa, TP. Long Khánh) vốn nằm trong thửa đất rộng 19.523m2 do UBND tỉnh Đồng Nai giao cho Trung tâm Văn hóa thể thao huyện Long Khánh sử dụng làm trụ sở làm việc và công trình công cộng.
Đến tháng 2/2002, sau khi bà Nguyễn Thị Hương có đơn xin giao đất để xây dựng hồ bơi theo chính sách khuyến khích xã hội hoá đối với hoạt động thể thao, UBND tỉnh Đồng Nai đã ra Quyết định thu hồi 3.442,5m2 đất của Trung tâm Văn hóa thể thao huyện Long Khánh, giao UBND huyện Long Khánh quản lý để lập thủ tục giao đất cho bà Nguyễn Thị Hương xây dựng hồ bơi theo thẩm quyền.
Ngày 08/02/2002, UBND huyện Long Khánh ra quyết định số 173/QĐ.UBH giao quyền sử dụng đất (QSDĐ) và cấp Giấy chứng nhận QSDĐ cho bà Nguyễn Thị Hương (nhưng không ghi nội dung “Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất”).
Sau khi đầu tư xây dựng hồ bơi, bà Hương đã được Sở Xây dựng cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu công trình với 06 hạng mục đã xây dựng.
Ngày 06/8/2010, bà Hương đã ký hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ tại thửa đất số 84 cho ông Nguyễn Thanh Hiếu và vợ là bà Đặng Hoài Tâm. UBND phường Xuân Bình đã chứng thực vào hợp đồng và công nhận việc chuyển nhượng QSDĐ của các bên.
Ngày 15/11/2010, Văn phòng Đăng ký QSDĐ thị xã Long Khánh thẩm tra hồ sơ và kết luận: "Đủ điều kiện chuyển nhượng quyền sử dụng đất". Sau đó, bà Đặng Hoài Tâm hoàn thành nghĩa vụ tài chính theo đề nghị của Phòng Tài nguyên và Môi trường thị xã Long Khánh.
Ngày 13/4/2011, UBND thị xã Long Khánh đã cấp Giấy chứng nhận QSDĐ (số BĐ183452) cho ông Nguyễn Thanh Hiếu và bà Đặng Hoài Tâm.
Tòa chỉ rõ sai sót của chính quyền trong việc làm thủ tục chuyển nhượng
Ngày 29/8/2019, để thực hiện dự án xây dựng Trung tâm Thương mại và Dân cư Long Khánh, UBND TP. Long Khánh đã ra Quyết định số 1958/QĐ-UBND thu hồi đất tại thửa đất số 84 đứng tên vợ chồng ông Nguyễn Thanh Hiếu nhưng không bồi thường về đất với lý do “đất Nhà nước giao không thu tiền sử dụng đất”.
Bị bác khiếu nại yêu cầu được bồi thường, ông Hiếu đã khởi kiện vụ án hành chính đối với Chủ tịch UBND TP Long Khánh, yêu cầu Tòa án hủy Quyết định thu hồi đất số 1958/QĐ-UBND và quyết định giải quyết khiếu nại số 117/QĐ-UBND do cho rằng mình đủ điều kiện bồi thường về đất.
Ngày 31/12/2021, xử phúc thẩm vụ kiện, TAND cấp cao tại TP.HCM đã có bản án Bản án phúc thẩm số 541/2020/HC-PT, chấp nhận đơn khởi kiện của ông Hiếu; tuyên hủy quyết định thu hồi đất của UBND TP Long Khánh đối với gia đình ông Hiếu cũng như các Quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và Quyết định giải quyết khiếu nại liên quan đến việc thu hồi đất trên
Theo Hội đồng xét xử (HĐXX), việc UBND huyện Long Khánh ban hành Quyết định số 173/QĐ-UBH ngày 08/02/2002 giao quyền sử dụng và cấp Giấy chứng nhận QSDĐ cho bà Hương nhưng không ghi hình thức giao đất “Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất” (mà lại ghi nội dung "Khi sử dụng đất”) là không phù hợp với quy định của pháp luật về đất đai.
Trên cơ sở quyết định giao đất và giấy chứng nhận QSDĐ, bà Hương ký hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ cho ông Hiếu, bà Tâm; UBND phường Xuân Bình đã chứng thực vào hợp đồng và công nhận việc chuyển nhượng QSDĐ của các bên là đúng pháp luật.
Tuy nhiên, HĐXX cho rằng, việc Văn phòng Đăng ký QSDĐ thị xã Long Khánh thẩm tra, kết luận giấy chứng nhận QSDĐ của bà Hương đủ điều kiện chuyển nhượng QSDĐ là trái quy định của pháp luật về đất đai vì diện tích đất nói trên là đất phi nông nghiệp có nguồn gốc do Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất nên không được phép chuyển nhượng.
Trường hợp này, hộ bà Hương có các quyền của người sử dụng đất, nhưng không có quyền chuyển QSDĐ theo quy định tại khoản 3 Điều 73 Luật Đất đai năm 1993 và khoản 8 Điều 1 Nghị định 66/2001/NĐ-CP. Đất ông Hiếu đang sử dụng có mục đích sử dụng là đất cơ sở văn hóa, Nhà nước giao đất cho sử dụng nhưng không thu tiền sử dụng đất.
Như vậy, nguồn gốc thửa đất số 84 là đất phi nông nghiệp, Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất thì hộ bà Hương không được chuyển nhượng; và ông Hiếu, bà Tâm cũng không được nhận chuyển nhượng QSDĐ.
Lẽ ra, khi phát hiện các sai sót trên thì UBND TP. Long Khánh phải tiến hành các thủ tục thu hồi giấy chứng nhận QSDĐ đã cấp cho ông Hiếu, bà Tâm do cấp sai đối tượng. Từ đó ông Hiếu, bà Tâm có căn cứ thực hiện quyền yêu cầu hủy hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ với bà Hương để bà Hương hoàn trả tiền đã nhận của ông Hiếu, bà Tâm và giải quyết hậu quả của hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ bị vô hiệu.
Trong trường hợp muốn thương lượng giải quyết nhanh để thực hiện dự án thì UBND TP. Long Khánh có thể tiến hành đối thoại để ông Hiếu, bà Tâm, bà Hương và chủ đầu tư thương lượng mức bồi thường về đất cho ông Hiếu, bà Tâm.
Nếu có kết quả, UBND TP. Long Khánh không phải tiến hành thủ tục thu hồi giấy chứng nhận QSDĐ của ông Hiếu, bà Tâm, mà tiến hành ngay thủ tục thu hồi đất theo các Điều 62, 63, 66 Luật đất đai năm 2013.
Thế nhưng, UBND TP. Long Khánh lại không thực hiện thẩm quyền của mình mà lại tiến hành ngay thủ tục thu hồi đất và không bồi thường về đất là trái quy định tại Điều 75 của Luật Đất đai năm 2013 và pháp luật có liên quan.