Phát huy nét đẹp văn hóa dòng họ trong đời sống hiện đại
Huyện Hưng Nguyên (Nghệ An) có trên 100 dòng họ, trải qua quá trình hình thành và phát triển, những nét đẹp văn hóa các dòng họ ở nơi đây đang được gìn giữ, phát huy và trở thành nhân tố quan trọng góp phần tạo nên truyền thống văn hóa làng xã tại các địa phương.
Với mỗi dòng họ ở huyện Hưng Nguyên, nhà thờ họ luôn có vị trí đặc biệt trong tâm thức của mỗi thành viên. Đó là nơi thờ cúng các vị tổ tiên, các anh hùng dân tộc, những người có công với đất nước và làm rạng danh dòng họ, đồng thời cũng là nơi con cháu tề tựu trong ngày giỗ tổ để bày tỏ lòng thành kính các bậc tiền nhân và là nơi bàn bạc những công việc chung của dòng họ.
Là một trong những dòng họ khá nổi tiếng ở xã Hưng Thịnh, huyện Hưng Nguyên, dòng họ Trương Văn được UBND huyện Hưng Nguyên công nhận "Dòng họ văn hóa" năm 2022.
Dòng họ được hình thành từ thế kỷ 15. Đến nay, dòng họ có 72 hộ dân với 345 nhân khẩu. Những năm qua dòng họ Trương Văn đã tuyên truyền, vận động con cháu đẩy mạnh phát triển kinh tế, ứng dụng những tiến bộ khoa học vào sản xuất, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho mỗi gia đình trong dòng họ.
Hiện nay, trong dòng họ không có hộ nghèo, cận nghèo. Thu nhập bình quân đầu người đạt từ 50-60 triệu đồng/người/năm. Hàng năm, 100% gia đình trong dòng họ đạt gia đình văn hóa. Đặc biệt, trong công cuộc xây dựng nông thôn mới, xây dựng nếp sống văn minh, dòng họ Trương Văn đã vận động con cháu hiến đất mở đường, đóng góp tiền của, nhân công xây dựng đường làng, cổng làng, nhà văn hóa thôn, đồng thời, thực hiện tốt các tiêu chí trong quy ước xây dựng thôn, xóm văn hóa.
Ông Trương Văn Vịnh - đại diện dòng họ Trương Văn xã Hưng Thịnh, huyện Hưng Nguyên cho biết: Việc tiếp nhận văn hóa và các chủ trương đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước được phổ biến rộng rãi trong dòng họ và đều được hộ gia đình đồng tình hưởng ứng thực hiện. Trong xây dựng đời sống văn hóa, các gia đình đều thực hiện nghiêm quy ước của dòng họ, hàng năm, dòng họ đều ký kết, đăng ký xây dựng dòng họ văn hóa, gia đình văn hóa.
Cùng với việc bảo tồn, tôn tạo các di tích từ đường, hàng năm, các dòng họ trên địa bàn huyện Hưng Nguyên còn tổ chức nhiều hoạt động thiết thực nhằm xây dựng dòng họ văn hóa. Trong số các hoạt động đó, nổi bật nhất là phong trào khuyến học khuyến tài, góp phần cổ vũ, động viên phong trào học tập suốt đời trong con cháu, tăng cường sự đoàn kết tương thân, tương ái trong các dòng họ.
Dòng họ Hồ Văn (xóm 3, xã Hưng Phúc, huyện Hưng Nguyên) là một trong những dòng họ tiêu biểu làm tốt công tác khuyến học, khuyến tài. Dòng họ đã đề ra quy ước, quy chế hoạt động rõ ràng. Đến nay, hội đồng gia tộc họ Hồ Văn đã xây dựng quỹ khuyến học, khuyến tài trên 146 triệu, đã trao thưởng cho 416 con em có thành tích xuất sắc trong học tập và rèn luyện.
Dòng họ có 5 người trình độ thạc sĩ, 2 người có trình độ cao cấp lý luận chính trị và 52 người có bằng Đại học. Không chỉ xây dựng gia đình hiếu học, dòng họ học tập, dòng họ Hồ Văn đều khuyến khích con cháu thi đua xây dựng gia đình văn hóa, thôn, xóm văn hóa, tích cực đóng góp cùng địa phương thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, an sinh xã hội.
Huyện Hưng Nguyên hiện có trên 100 dòng họ. Trong những năm qua, các dòng họ trên địa bàn huyện Hưng Nguyên luôn giữ vai trò nòng cốt, vận động giáo dục con cháu, người thân trong dòng họ giữ gìn thuần phong mỹ tục, bản sắc văn hoá dân tộc.
Các dòng họ đều thực hiện tốt việc cưới, việc tang, lễ hội, góp phần đoàn kết xây dựng gia đình văn hóa, làng văn hóa. Đến nay, phong trào xây dựng dòng họ văn hóa phát triển tại 18/18 xã, thị trấn.
Toàn huyện có 17 dòng họ được công nhận "Dòng họ văn hóa". Đặc biệt, điều dễ nhận thấy là tỷ lệ gia đình văn hóa ở các dòng họ đạt “Dòng họ văn hóa” rất cao, chiếm từ 85-95%. Đời sống vật chất, tinh thần của các gia đình được nâng lên.
Đặc biệt, trong phong trào xây dựng nông thôn mới ở địa phương, các dòng họ trên địa bàn huyện Hưng Nguyên đã đóng góp tiền của, ngày công, tự nguyện hiến đất, phá dỡ hàng rào, giải phóng mặt bằng để làm đường giao thông, xây dựng các công trình phúc lợi, góp phần xây dựng thành công phong trào xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới kiểu mẫu ở các địa phương.
Cũng chính từ những đóng góp này đến nay huyện Hưng Nguyên đã có 17/17 xã đạt chuẩn nông thôn mới, có 3/17 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Huyện Hưng Nguyên phấn đấu đến cuối năm 2023 được công nhận huyện đạt chuẩn nông thôn mới.
Ông Nguyễn Hữu Hà, Phó Chủ tịch UBND huyện Hưng Nguyên, Trưởng Ban chỉ đạo Phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa và công tác gia đình huyện cho biết: Để giữ vững và phát huy dòng họ văn hóa trong thời gian tới, đề nghị chính quyền địa phương, dòng họ tiếp tục phát huy vai trò của dòng họ trong việc xây dựng các phong trào như: Xây dựng nếp sống văn minh; bảo vệ an ninh Tổ quốc; khuyến học và phong trào xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở.
Có thể nói, những nét đẹp văn hóa dòng họ ở huyện Hưng Nguyên đã mang lại hiệu quả thiết thực, tạo nên những sắc thái riêng của mỗi địa phương. Những truyền thống đó cần được bảo tồn và phát huy trong đời sống hiện đại. Qua đó, góp phần phát huy nội lực của các tầng lớp nhân dân trong việc đẩy mạnh phát triển kinh tế, gắn kết cộng đồng, tăng cường tình làng, nghĩa xóm, tạo được những chuyển biến mạnh mẽ trong phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng quê hương Hưng Nguyên ngày càng giàu đẹp, văn minh.