Nghề báo - nghề nguy hiểm

Thách thức và vinh quang

Ngày nay, nghề báo đối mặt với sự biến đổi nhanh chóng của công nghệ thông tin và truyền thông. Các nhà báo phải thích ứng với sự thay đổi này, từ việc sử dụng các nền tảng truyền thông xã hội đến khả năng tạo nội dung đa phương tiện.

Họ phải là những nhà sáng tạo và biết cách tận dụng công nghệ mới để đáp ứng nhu cầu thông tin ngày càng đa dạng và nhanh chóng của công chúng.

Ngoài ra, nghề báo còn đòi hỏi sự tập trung và nỗ lực liên tục trong việc tìm hiểu, nắm bắt thông tin và phân tích sự kiện. Nhà báo phải có khả năng nghiên cứu sâu, truy cập vào các nguồn tin đáng tin cậy và thực hiện các cuộc phỏng vấn để có cái nhìn toàn diện về vấn đề.

Đồng thời, cũng phải thể hiện sự khách quan và trung thực trong việc truyền đạt thông tin, không bị chi phối bởi ý kiến cá nhân hay áp lực từ các lợi ích khác.

Càng vinh quang và quan trọng, nghề báo càng có nhiều thách thức và nguy hiểm. Những nhà báo dũng cảm thường phải làm việc trong những môi trường nguy hiểm như chiến tranh, thiên tai hay xung đột chính trị.

Họ phải đối mặt với nguy cơ thương tích và thậm chí mất mạng trong quá trình làm việc. Đồng thời, nhà báo cũng phải đối mặt với áp lực và đe dọa từ những nhóm quyền lợi mà họ đang điều tra hoặc phê phán.

Nghề báo là một nghề có tính nguy hiểm cao, đòi hỏi sự dũng cảm và quyết tâm trong việc đối mặt với các nguy cơ và thách thức.

Nhiều người có thể nghĩ rằng các nhà báo chỉ là nạn nhân của những rủi ro trong hoạt động nghề nghiệp, nhưng thực tế các nhà báo ngày càng bị nhắm đến khi họ điều tra hoặc đưa tin về các chủ đề nhạy cảm.

Theo thống kê, năm 2020 có ít nhất 50 nhà báo trên thế giới đã thiệt mạng, hầu hết lại ở các nước không có chiến tranh hay xung đột.

Bên cạnh đó, hơn 500 nhà báo ở mọi lứa tuổi khác nhau trên thế giới đã chết trong đại dịch COVID-19.

Do đặc thù nghề nghiệp, quá trình tác nghiệp những người làm báo trong nhiều trường hợp không thể tổ chức thành ekip, hoạt động điều tra đông người, mà phải hoạt động độc lập. Nếu có cũng chỉ thêm một đến hai đồng nghiệp, nên họ thường rất dễ bị tấn công và khó đối phó khi rơi vào hoàn cảnh nguy hiểm.

Ngoài ra, phần lớn phóng viên báo chí không được trang bị công cụ hỗ trợ, chưa được đào tạo về võ thuật, về kĩ năng phòng vệ, bảo vệ bản thân khi rơi vào những tình huống bị tấn công, đe dọa tới sức khỏe và tính mạng.

Nhiều địa điểm tác nghiệp ở những vùng núi biên giới hiểm trở, đi lại khó khăn dễ bị tai nạn, hay đôi lúc phải ẩn mình dưới sông, suối, cây cối bụi rậm vào ban đêm để theo dõi và ghi lại những hoạt động phạm pháp của các đối tượng.

Hiện nay, việc đọc báo, nghe đài, xem truyền hình vốn là thói quen hằng ngày của đại bộ phận nhân dân. Tuy nhiên nhiều độc giả lại không có cái nhìn thiện cảm, toàn diện tới những người làm báo. Không khó bắt gặp trên mạng xã hội và nhiều diễn đàn xuất hiện đầy rẫy những cụm từ miệt thị nhà báo, nghề báo.

Thậm chí để giải quyết tư thù, kẻ xấu không ngần ngại bỏ tiền chạy quảng cáo trên nền tảng Meta (tiền thân là Facebook), YouTube để vu khống, bôi nhọ danh dự, uy tín của một số người làm báo. Chưa dừng ở đó, các phần tử này còn tập hợp nhau lại để tham gia tấn công tài khoản mạng xã hội của các cơ quan báo chí, trang cá nhân của một số phóng viên, biên tập viên.

Đáng chú ý ngày 12/6/2021, kẻ xấu đã tổ chức tấn công toàn bộ các nền tảng mạng xã hội của Báo điện tử VOV (Đài Tiếng nói Việt Nam) trên Google, Facebook, tổ chức spam (gửi tin nhắn rác), đe dọa và kêu gọi đánh giá (1 sao) cơ quan báo chí này trên ứng dụng Google Maps.

Với người làm báo, việc đối diện với khó khăn, thử thách, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng là điều không tránh khỏi. Dấn thân vào thực tế, đeo bám, phanh phui các vụ việc tiêu cực trước công luận, song nhiều nhà báo vẫn chưa được bảo vệ theo quy định của pháp luật.

Phổ biến là việc nhà báo bị cản trở trong quá trình tác nghiệp, như bị thu giữ hoặc bị làm hư hỏng phương tiện, bị quấy rối, bị tấn công gây thương tích. Vì thế, dù ở thời bình hay thời chiến, nghề báo vẫn được xếp vào top 10 nghề nguy hiểm nhất.

Mặc dù vậy, nghề báo vẫn luôn đáng trân trọng và tôn vinh bởi sự quan trọng của vai trò mà nó đóng góp cho xã hội. Nhờ những nỗ lực và tâm huyết của họ, chúng ta có thể tiếp cận với thông tin chính xác và đa chiều, hiểu rõ hơn về thế giới và tạo nên sự công bằng và phát triển bền vững.

Tự bảo vệ trước những rủi ro, nguy hiểm

Thực tiễn hoạt động báo chí cho thấy, nhiều phóng viên, nhà báo đã và đang bị cản trở, gây khó khăn khi xuống một số cơ sở, địa bàn liên hệ làm việc, nhất là liên quan đến sai phạm, tiêu cực… Thậm chí, một số phóng viên, nhà báo còn bị hành hung dẫn tới thương tích nặng, một số khác thì bị nhắn tin đe dọa tính mạng.

Thực tế những năm vừa qua liên tiếp nhiều vụ nhà báo, phóng viên bị hành hung gây thương tích, việc bị đe dọa thì thường xuyên xảy ra. Có thể kể đến một số vụ việc nổi cộm như: Ngày 20/2, hai đối tượng đã hành hung phóng viên Nguyễn Văn Tuấn (Báo Người lao động) khi anh đến huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai để tác nghiệp.

Ngày 3/3, nhà riêng của phóng viên Tiến Thắng (Báo Tuổi trẻ) tại thành phố Hải Phòng bị 4 đối tượng bịt mặt, mặc trang phục đen ném đầy chất bẩn. Ngày 24/5, phóng viên Thanh Quân (Báo Thanh niên) bị tấn công vào mặt khi đang hành nghề tại tỉnh Đắk Nông…

Dù pháp luật đã có những quy định bảo vệ nhà báo tác nghiệp, tạo thuận lợi hơn cho hoạt động báo chí, nhưng thời gian qua vẫn có không ít vụ việc các đối tượng hành hung, đe dọa, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của nhà báo khi họ hoạt động tác nghiệp đúng quy định pháp luật. Vậy những phóng viên cần phải làm gì để bảo vệ an toàn cho bản thân và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Để đảm bảo an toàn cho bản thân khi làm điều tra, các phóng viên, đặc biệt là những phóng viên trẻ trước hết cần trau dồi bản lĩnh vững vàng; Nắm chắc các quy định của pháp luật để tác nghiệp đúng luật và phòng, chống đối tượng có hành vi cản trở, đe dọa, hành hung trái pháp luật.

Khi tiến hành điều tra, phóng viên cần xây dựng kế hoạch tác nghiệp cụ thể, lường trước các tình huống, báo cáo Ban Biên tập để có phương án hỗ trợ khi cần thiết.

Khi đi tác nghiệp, trừ trường hợp cần giữ bí mật thì phóng viên nên liên hệ với Công an, chính quyền địa phương nơi tác nghiệp, mang theo đầy đủ giấy tờ theo quy định của pháp luật để hành nghề, chuẩn bị kỹ các phương tiện, máy móc tác nghiệp và cả các trang thiết bị bảo hộ tác nghiệp.

Quá trình tác nghiệp, phóng viên cần năng động, linh hoạt, giữ liên lạc với tòa soạn thường xuyên. Sau tác nghiệp, khi thể hiện bài viết các phóng viên cũng phải chau chuốt câu chữ vì nhiều khi, chỉ cần sai một ý, nhầm một từ là đối tượng vin vào đó khiếu nại, kiện cáo, khiến bao công sức điều tra đổ sông đổ bể, thậm chí bị xử phạt.

Trước hết và trên hết, nhà báo phải biết tự bảo vệ mình và phải xem đó như một kỹ năng. Vì vậy, các nhà báo cần không ngừng trau dồi nhiều hơn phẩm chất chính trị, nghiệp vụ, kiến thức, hiểu biết luật pháp… để có thể tự bảo vệ mình trước những rủi ro, nguy hiểm trong quá trình tác nghiệp

Với những vinh quang và thách thức của nghề báo, việc tôn trọng và ủng hộ những người làm nghề báo là niềm mong mỏi của các nhà báo chân chính. Để giảm thiểu nguy cơ và bảo vệ sự an toàn cho nhà báo, các tổ chức báo chí và cơ quan chức năng cần thúc đẩy việc cung cấp đào tạo, trang thiết bị và hỗ trợ tâm lý cho những người làm nghề báo, cùng với việc tôn trọng quyền tự do báo chí và bảo vệ những người làm báo khỏi những hành vi đe dọa hoặc bạo lực...

Minh Lý