Tăng cường công tác quản lý, sử dụng nhà ở xã hội
Thời gian qua, từ chủ trương nhân văn của Đảng và Nhà nước về phát triển nhà ở xã hội, hàng triệu người có khó khăn về nhà ở, người có thu nhập thấp tại khu vực đô thị, hộ nghèo tại khu vực nông thôn đã tạo lập được chỗ ở hợp pháp và ổn định, bảo đảm thực hiện chính sách an sinh-xã hội của đất nước.
Triển khai Đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội
Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, tính đến cuối tháng 4/2023, trên cả nước đã hoàn thành 307 dự án nhà ở xã hội (NOXH) khu vực đô thị, quy mô xây dựng khoảng 157.100 căn, với tổng diện tích hơn 7.950.000 m2.
Ngoài ra, 418 dự án với quy mô xây dựng khoảng 432.400 căn, với tổng diện tích khoảng 22.565.000 m2 đang được tiếp tục triển khai. Trong đó, về Chương trình phát triển NOXH dành cho công nhân khu công nghiệp, đã hoàn thành việc đầu tư xây dựng 126 dự án, với quy mô xây dựng khoảng 62.700 căn hộ, với tổng diện tích 3.135.000 m2, đang tiếp tục triển khai 127 dự án với quy mô xây dựng khoảng 160.900 căn hộ, tổng diện tích 8.045.000 m2.
Về Chương trình phát triển NOXH cho người có thu nhập thấp tại khu vực đô thị, đã hoàn thành việc đầu tư xây dựng 181 dự án, quy mô xây dựng khoảng 94.390 căn hộ, với tổng diện tích khoảng 4.815.000 m2, đang tiếp tục triển khai 291 dự án, quy mô xây dựng khoảng 271.500 căn hộ, với tổng diện tích khoảng 14.520.000 m2.
Tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV, Chính phủ đã trình dự án Luật Nhà ở (sửa đổi) mà theo đó, một trong những mục tiêu của việc xây dựng Luật Nhà ở (sửa đổi) là nhằm kịp thời thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước trong việc phát triển nhà ở cho nhân dân, đặc biệt là người có thu nhập thấp và người nghèo, không có khả năng tạo lập nhà ở theo cơ chế thị trường.
Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) có một số điểm mới như sửa đổi, bổ sung thêm các quy định về đối tượng, hình thức và điều kiện được hưởng chính sách hỗ trợ về NOXH; lựa chọn và ưu đãi chủ đầu tư dự án xây dựng NOXH; xác định giá bán, giá cho thuê, giá cho thuê mua NOXH không phải do Nhà nước đầu tư xây dựng; nguyên tắc bán, cho thuê, cho thuê mua NOXH.
Dự thảo Luật cũng bổ sung thêm các quy định về hình thức phát triển NOXH; yêu cầu đối với dự án đầu tư xây dựng NOXH; trách nhiệm của Bộ Xây dựng và chính quyền địa phương...
Thảo luận về dự án Luật này, đại biểu Ma Thị Thúy (Đoàn Tuyên Quang) nhấn mạnh, nhu cầu về NOXH hiện nay là rất lớn, đặc biệt là tại các tỉnh, thành phố lớn. Theo đại biểu, để hoàn thành chỉ tiêu tại Đề án phát triển ít nhất 01 triệu căn NOXH trong giai đoạn 2021-2030, công tác đầu tư, phát triển NOXH phải nhanh gọn, đảm bảo chất lượng công trình.
Vì vậy, đại biểu đề nghị Chính phủ nghiên cứu, bổ sung thêm các quy định đặc thù để đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án, nhất là các thủ tục hành chính.
Về ưu đãi cho người mua nhà, nhận xét quy định tại dự thảo không thay đổi so với hiện hành, ưu đãi đối với NOXH còn thấp, đại biểu đề nghị giảm toàn bộ thuế giá trị gia tăng, thuế doanh nghiệp, thuế trước bạ, từ đó góp phần giảm giá NOXH.
Đại biểu Tạ Thị Yên (Đoàn Điện Biên) đánh giá cao việc dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung, quy định khá chi tiết về xác định giá thuê, thuê mua, bán NOXH do Nhà nước, doanh nghiệp đầu tư xây dựng... Tuy nhiên, đại biểu cho rằng cần quy định cụ thể hơn, chi tiết hơn để dễ thực thi trong thực tế, nhất là về quy trình, trình tự thủ tục đầu tư, phân phối, tiêu chuẩn, định mức kỹ thuật NOXH...
Đại biểu cũng đề nghị quy định doanh nghiệp phát triển hạ tầng khu, cụm công nghiệp tập trung, khu kinh tế dứt khoát phải có các dự án NOXH với mục đích phi lợi nhuận.
Về đất để xây dựng NOXH, dự thảo luật quy định UBND cấp tỉnh có trách nhiệm báo cáo HĐND cùng cấp việc dành một tỷ lệ nhất định nguồn tiền thu được từ tiền sử dụng đất tiền thuê đất của các dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại, khu đô thị trên địa bàn để thực hiện công tác đền bù, bồi thường, giải phóng mặt bằng (nếu có) và đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật cho các dự án đầu tư xây dựng NOXH hoặc đầu tư xây dựng dự án NOXH, dự án nhà lưu trú công nhân trên phạm vi địa bàn.
Đại biểu Đặng Bích Ngọc (Đoàn Hòa Bình) đề nghị quy định rõ tỷ lệ phần trăm tối thiểu ngay trong Luật để tăng cường trách nhiệm trong triển khai.
Đảm bảo đúng đối tượng thụ hưởng
Liên quan đến việc triển khai chính sách NOXH, tại họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 5/2023 diễn ra đầu tháng 6 vừa qua, báo chí nêu tình trạng nhiều đối tượng trung gian, cò mồi lợi dụng sự khan hiếm của NOXH để bán kiếm tiền chênh lệch tại một số dự án nhà đang triển khai, dẫn tới sự gia tăng áp lực về chi phí với người lao động, người thu nhập thấp, làm giảm sút niềm tin của họ vào chính sách nhân văn về NOXH.
Trả lời câu hỏi về giải pháp chấn chỉnh, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh khẳng định, bên cạnh việc ban hành các chính sách ưu đãi, Quốc hội, Chính phủ cũng đã ban hành các quy định xác định rõ đối tượng thụ hưởng và điều kiện, tiêu chí một cách công khai, minh bạch, rõ ràng để người thu nhập thấp được hưởng ưu đãi của các chính sách này, tránh trục lợi chính sách.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Văn Sinh thừa nhận, thời gian qua, một số dự án ở một số địa phương như TP. Hà Nội, Bắc Ninh, Bắc Giang, Đà Nẵng, Đắk Lắk... có hiện tượng đối tượng trung gian “cò mồi” lợi dụng sự khan hiếm của NOXH, rao mua bán nhằm trục lợi. Hành vi này là thực hiện chưa đúng quy định pháp luật về NOXH.
“Bộ Xây dựng có nhiều văn bản yêu cầu các địa phương nơi xảy ra hiện tượng này thanh tra, kiểm tra, rà soát để làm rõ vấn đề báo chí nêu, từ đó có giải pháp chấn chỉnh, xử lý kịp thời. Nếu phát hiện thấy sai phải thu hồi NOXH đã bán không đúng đối tượng”, Thứ trưởng Bộ Xây dựng nêu rõ.
Nêu giải pháp lâu dài, Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh đề nghị các địa phương cần triển khai thực hiện tốt Đề án phát triển ít nhất 01 triệu căn NOXH đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo chỉ tiêu từng địa phương, tăng nguồn cung, đáp ứng nhu cầu NOXH. Đồng thời, công bố công khai các điều kiện, tiêu chuẩn, đối tượng mua nhà; tổ chức quản lý chặt chẽ, theo dõi việc mua bán NOXH theo đúng quy định pháp luật.
Ông Nguyễn Văn Sinh cũng đề nghị địa phương thanh tra, kiểm tra, giám sát xử lý vi phạm mua bán NOXH trên địa bàn; cương quyết thu hồi NOXH khi phát hiện có trường hợp mua bán không đúng đối tượng, để đảm bảo đúng đối tượng được thụ hưởng chính sách này.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho biết thêm, doanh nghiệp và chủ đầu tư khi thực hiện các dự án về NOXH phải xác định đúng các đối tượng, điều kiện, tiêu chí, quy định về NOXH đề ra. Đặc biệt, khi chủ đầu tư, doanh nghiệp nắm bắt thông tin về việc mua – bán NOXH của dự án mình không đúng, ví dụ mua sau 5 năm mới được bán, mà bán trước thì phải kiểm tra và ngăn chặn.