Nếu rút bảo hiểm một lần không giảm, an sinh xã hội khó bền vững

Chính sách về bảo hiểm xã hội phải nhất quán, ổn định lâu dài

Đại biểu Trần Thị Diệu Thúy (Đoàn ĐBQH TP. Hồ Chí Minh) cho biết, làn sóng rút bảo hiểm xã hội một lần trong công nhân lao động thời gian qua không giảm mà còn có dấu hiệu gia tăng, đặc biệt tăng cao khi có thông tin Chính phủ chuẩn bị trình Quốc hội phương án sửa Luật Bảo hiểm xã hội. Theo đại biểu, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, nhưng quan trọng nhất là sự bất an đối với đối với sự ổn định của chính sách. Do đó, đề nghị Bộ trưởng chỉ rõ giải pháp xử lý vấn đề này?

Liên quan vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, trước năm 2019, số rút bảo hiểm bình quân một năm khoảng 500 ngàn, đến năm 2023, con số này tăng lên thành gần 900 ngàn. Nếu tình trạng rút bảo hiểm một lần không giảm, thì có nguy cơ khó đảm bảo an sinh xã hội cho người già, người đến tuổi về hưu, hệ thống chính sách an sinh xã hội khó đảm bảo tính bền vững.

Bàn về nguyên nhân của tình trạng này, Bộ trưởng cho biết là do thu nhập của người lao động ở mức thấp, cơ chế rút bảo hiểm xã hội một lần còn quá dễ dàng, quyền lợi khi rút bảo hiểm xã hội một lần ở mức cao, công tác tuyên truyền về vấn đề này cũng chưa được thực hiện hiệu quả.

Bộ trưởng cho rằng, cần sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội theo hướng không hạn chế quyền, tăng quyền lợi cho người đóng. Tại Kỳ họp tới, Quốc hội sẽ bàn các phương án khác nhau để có những quy định xử lý vấn đề rút bảo hiểm xã hội một lần hiệu quả nhất.

Tranh luận lại với Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung, đại biểu Trần Thị Diệu Thúy cơ bản nhất trí với Bộ trưởng khi cho rằng, một trong những nguyên nhân khiến nhiều người dân rút bảo hiểm xã hội một lần là công tác tuyên truyền. Tuy nhiên, đại biểu Trần Thị Diệu Thúy cho rằng, mong muốn của người lao động thành phố Hồ Chí Minh nói riêng đó là chính sách về bảo hiểm xã hội phải nhất quán và tính ổn định lâu dài.

Đại biểu Trần Thị Diệu Thúy cũng nêu, mong muốn của người lao động là cần làm rõ việc quyền lợi của người lao động an tâm hơn, suy nghĩ lại khi muốn rút bảo hiểm xã hội một lần.

Trả lời tranh luận của đại biểu Thuý, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nêu rõ nguyên nhân quan trọng, sâu xa nhất là làm sao cải thiện đội sống người lao động. Hai là thời gian qua khi tung ra thông tin thay đổi chính sách, dẫn đến người lao động ồ ạt rút bảo hiểm xã hội 1 lần. Bộ trưởng cho rằng, ở đây có hạn chế do chưa quan tâm đầy đủ thông tin tuyên truyền đến người lao động. Do đó, nếu làm tốt công tác thông tin tuyên truyền để người lao động hiểu rõ thì có lẽ mức độ sẽ không nhiều như vừa qua.

Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, cần tính tổng thể các chính sách liên quan đến bảo hiểm, nếu tiếp tục đóng 20 năm thì người lao động không đợi được mà nhất là ở những ngành lĩnh vực ngành thâm dụng lao động. Quan điểm của Bộ là giảm xuống 15 năm hoặc 10 năm theo thông lệ quốc tế, tương ứng là đóng ít hưởng ít, bên cạnh đó nguyên tắc chia sẻ có nguyên tắc đóng hưởng và bình đẳng.

Bộ trưởng cũng cho biết thêm, việc dừng rút bảo hiểm 1 lần là vấn đề khó khăn, nhưng có quy định về điều kiện, trường hợp nào được rút, mức độ rút như thế nào, trong thời gian tới Quốc hội sẽ xem xét quyết định.

506.000 lao động mất, thiếu việc, trong đó 270.000 lao động mất việc hẳn

Cũng tại phiên chất vấn Quốc hội sáng nay, đại biểu Bố Thị Xuân Linh (Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận) nêu ý kiến, Mặt trận tổ quốc Việt Nam tổng hợp kiến nghị cử tri quy mô việc làm nhiều địa phương mất cân đối lớn, thị trường phục hồi chậm, một bộ phận người dân gặp khó khăn, thiếu việc làm, việc di chuyển nguồn lao động từ nơi này đến nơi khác còn ở mức cao, song hiệu quả lao động còn thấp và lãng phí. Bộ trưởng có giải pháp gì?

Trả lời chất vấn của đại biểu Linh, Bộ trưởng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, quy mô lao động toàn quốc rất lớn, vừa qua có ghi nhận tình trạng thiếu việc làm, nhưng chúng ta vẫn ở mức thấp so với tình hình kinh tế chung của thế giới.

“Bình quân tỉ lệ thất nghiệp quý 1/2023 là 2,25%. Cách đây khoảng 1 năm, tại Diễn đàn kinh tế thế giới xếp ta vào top 5 vào tỉ lệ thất nghiệp, nhưng thời điểm này chúng ta cải thiện hơn. Song, tình trạng giảm việc làm này không phải riêng chúng ta. So với thế giới, Việt Nam vẫn thuộc ngưỡng thấp so với các quốc gia”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho hay.

Cũng theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, tính đến ngày 26/5, thống kê báo cáo chính thức, số mất việc làm, giãn việc, thiếu việc do cắt giảm đơn hàng và nhiều yếu tố khác là khoảng 506.000, trong đó 270.000 lao động mất việc hẳn.

“Tình trạng này có mấy nguyên nhân, do cắt giảm đơn hàng, tái cơ cấu sản xuất, thay đổi về lực lượng lao động, thực hiện theo nội dung giải quyết chính sách bộ luật lao động”, Bộ trưởng lý giải.

Về việc triển khai sau hơn 2 năm thực hiện chương trình hỗ trợ phát triển thị trường lao động đến năm 2030 theo Quyết định 176 của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, quy mô lao động độ tuổi từ 15 trở lên khoảng 55 triệu người; đến quý I/2023, số người tham gia thị trường lao động từ 15 tuổi trở lên 51,4 triệu người. Thị trường lao động Việt Nam thời gian qua đã có một bước hình thành và phát triển tương đối nhanh chóng cả về cơ cấu, cả về quy mô, cả sự phát triển trong tương lai. Tuy nhiên, lao động kỹ năng còn thấp, số lao động qua đào tạo bằng các hình thức khác nhau là trên 70% nhưng số có bằng cấp, chứng chỉ hiện nay là 26,4% (tính đến quý I/2023), thấp so với các nước phát triển.

“Thị trường lao động của chúng ta, cơ cấu lực lượng lao động không cân đối. Nhất là lao động có trình độ cao đẳng, trung cấp, lao động có kỹ năng lại thấp hơn. “Trong thực tế, các nhà đầu tư khi đến Việt Nam quan tâm 2 vấn đề gồm cơ sở hạ tầng và chất lượng nguồn nhân lực có đáp ứng không. Gần đây chúng ta đang thiếu hụt nhiều nguồn nhân lực chất lượng cao”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung bày tỏ.

Thời gian qua, sau khi có Nghị quyết của Trung ương, nhất là Nghị quyết 19, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 06 về phát triển thị trường lao động theo hướng linh hoạt, hiện đại, đồng bộ, hiệu quả và bền vững. Nghị quyết đã nêu 9 nhóm giải pháp căn bản từ việc tuyên truyền, nhận thức, xây dựng chính sách, việc triển khai tổ chức thực hiện…

Ngọc Mai