Nếu cơ quan công quyền làm sai thì phải khắc phục và xin lỗi dân

Thu sai tiền BHXH của 4.240 chủ hộ kinh doanh

Đại biểu Ma Thị Thúy (Đoàn ĐBQH tỉnh Tuyên Quang và đại biểu Tráng A Dương (Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang) chất vấn Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung về tình trạng lao động mất việc làm và rút bảo hiểm xã hội một lần đã ảnh hưởng rất lớn đến an sinh xã hội; việc thu sai BHXH của các hộ kinh doanh gây bức xúc… Đại biểu đề nghị Bộ trưởng nêu rõ có nên thành lập một quỹ nhằm giúp người lao động ổn định cuộc sống?

Đây cũng là vấn đề trong Báo cáo kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri, Ban Dân nguyện đã chỉ ra, cụ thể: Theo quy định của pháp luật về BHXH, chủ hộ kinh doanh cá thể không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, nhưng từ tháng 1/2003 đến tháng 12/2021, cơ quan BHXH tại nhiều địa phương đã thu BHXH bắt buộc đối với những trường hợp này.

Theo số liệu của BHXH Việt Nam, tại thời điểm tháng 9/2016 đã có 4.240 chủ hộ kinh doanh cá thể tại 54 địa phương đóng BHXH bắt buộc.

Do việc thực hiện BHXH bắt buộc không đúng quy định của pháp luật nên các chủ hộ kinh doanh cá thể chưa được tính thời gian đã đóng BHXH bắt buộc để hưởng chế độ BHXH, đặc biệt có nhiều trường hợp đã đóng BHXH được gần 20 năm. Điều này đã khiến người dân bức xúc, một số trường hợp đã làm đơn khiếu nại, thậm chí khởi kiện BHXH ra tòa.

Việc thu BHXH bắt buộc không đúng đối tượng thuộc trách nhiệm của ngành BHXH, gây ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của chủ hộ kinh doanh cá thể. Việc này rất cần được quan tâm giải quyết dứt điểm.

Trước thực trạng đó, Ban Dân nguyện kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ LĐ-TB&XH, BHXH Việt Nam nghiên cứu, rà soát, đánh giá việc thực hiện BHXH bắt buộc với chủ hộ kinh doanh cá thể trên phạm vi toàn quốc.

Bên cạnh đó, trình Chính phủ phương án giải quyết dứt điểm kiến nghị của cử tri; đồng thời chỉ đạo BHXH Việt Nam rút kinh nghiệm, tránh để xảy ra những sai sót khi thực hiện quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội.

Có 3 cách khắc phục việc thu sai

Liên quan đến nội dung này, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cho biết, đã có văn bản gửi BHXH Việt Nam khẳng định việc thu BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh không đúng quy định của pháp luật và đề nghị BHXH Việt Nam chỉ đạo BHXH các địa phương thực hiện đúng quy định của pháp luật.

Việc thu sai này diễn ra từ 2003-2016, Bộ đã phát hiện tình trạng này và chấn chỉnh BHXH kịp thời. Đơn vị này đã chỉ đạo tổ chức kiểm tra, thanh tra tại một số địa phương. Bên cạnh đó, Bộ LĐ-TB&XH cũng đã phối hợp với Ban Kinh tế Trung ương khảo sát các địa phương sơ kết 5 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW và lấy ý kiến góp ý hồ sơ dự án Luật BHXH sửa đổi, trong đó có nội dung cơ quan BHXH thu BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh.

Quan điểm của Bộ, đây là nội dung chưa được quy định trong Luật BHXH, do đó cần phải đánh giá cụ thể, tuy nhiên quan điểm cá nhân Bộ trưởng cho rằng, phải đặt lợi ích của người lao động, người kinh doanh lên hàng đầu; cơ quan công quyền làm sai thì khắc phục và xin lỗi dân.

“Chúng tôi có 3 hướng giải quyết là, Bộ đang đề xuất và tới đây nếu Quốc hội cho phép sẽ chuyển toàn bộ số tiền thu của hộ kinh doanh này sang BHXH bắt buộc để đảm bảo quyền lợi cho người lao động; Trường hợp không muốn, không có nhu cầu thì chuyển sang bảo hiểm xã hội tự nguyện. Trường hợp người lao động không đồng ý thì thoái thu, trả lại quyền lợi.

Có tiêu cực trong việc thu sai hay không chưa xác định được. Nhưng sai thì có sai. Giải pháp căn cơ sẽ đưa nhóm  này vào đối tượng đóng BHXH bắt buộc thì sẽ xử lý được vấn đề. Quan điểm cá nhân tôi đặt quyền lợi của người lao động lên hàng đầu, khuyến khích điều chỉnh chính sách chuyển sang bắt buộc đảm bảo về già có lương hưu, cuộc sống ổn định”, Bộ trưởng khẳng định.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Ma Thị Thúy chất vấn nguyên nhân trốn đóng BHXH do đâu, Bộ trưởng cho biết, 2022 hiện chậm đóng tính cả lãi và gốc là 8.560, tỷ tăng 2.69%. Trong đó có 26.670 doanh nghiệp, đơn vị chậm đóng đã ảnh hưởng đến khoảng 206.000 người lao động.

Nguyên nhân do doanh nghiệp làm ăn khó khăn, cá biệt có trường hợp trốn đóng, do việc kết nối dữ liệu thông tin điện tử chưa tốt,…. Bộ đã triển khai nhiều giải pháp cụ thể để khắc phục tình trạng này, trong đó có việc kiến nghị sửa luật quy định xử lý hành vi chậm/trốn đống BHXH, và có thể xử lý hình sự.

Về vấn đề bảo hiểm xã hội, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, ngành BHXH và ngành LĐ-TB&XH cũng như các địa phương đã rất cố gắng vừa quản lý, vừa phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội. Tuy nhiên, việc rút bảo hiểm xã hội một lần vẫn diễn ra.

Bộ trưởng Dung cũng cho rằng, khi đã cho phép người lao động rút BHXH thì chỉ còn cách tăng quyền lợi khác mới giữ được người lao động ở lại.

Thời gian qua, tình hình rút BHXH 1 lần có chiều hướng gia tăng, nhất là sau dịch Covid-19. Để giải quyết vấn đề này phải tìm ra nguyên nhân và giải pháp cụ thể. Trong đó, thành lập quỹ hỗ trợ người lao động cũng là một trong những giải pháp. Bộ sẽ suy nghĩ thấu đáo vấn đề này và cân nhắc, đánh giá tác động kỹ lưỡng, Bộ trưởng cho biết.

Mai Thoa