Chung tay xây dựng Hệ thống lương thực thực phẩm bền vững, thân thiện với môi trường

Phiên thứ nhất có sự tham gia của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Việt Nam - Lê Minh Hoan; Bộ trưởng Nông nghiệp Thụy Sĩ - Christian Hofer và Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Ethiopia - Meles Mekonen.

Phát biểu tại phiên tọa đàm, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cho rằng Việt Nam cần phải hành động mạnh mẽ để đảm bảo hệ thống lương thực, thực phẩm (LTTP) thích ứng thông minh với tác động ngày càng nghiêm trọng của biến đổi khí hậu, các loại dịch bệnh, sử dụng hiệu quả và bền vững các nguồn tài nguyên thiên nhiên, cải thiện và đa dạng hóa nguồn sinh kế và thu nhập cho các nông hộ. Cùng với đó, triển khai các biện pháp bảo đảm an toàn về xã hội và môi trường được bền vững.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cho rằng, an ninh lương thực đang góp phần giúp Việt Nam giảm nghèo bền vững. Thành quả giảm nghèo trước tiên đến từ việc bảo đảm an ninh lương thực của Việt Nam.

Nông nghiệp Việt Nam được đánh giá là trụ đỡ của nền kinh tế, nhất là trong giai đoạn dịch Covid-19 ảnh hưởng. Tuy nhiên trong bối cảnh hiện nay, nông nghiệp Việt Nam cũng đang đứng trước nhiều thách thức từ “3 biến”, đó là biến đổi khí hậu, biến đổi thị trường và biến đổi xu thế tiêu dùng.

Bên cạnh đó, để bảo đảm an ninh lương thực trong nước, phục vụ yêu cầu về xuất khẩu, nhiều hình thức canh tác, thâm dụng tài nguyên được áp dụng, có nơi thiếu kiểm soát. Điều này gây nên những hệ lụy và thách thức lớn đối với mục tiêu phát triển bền vững của nền nông nghiệp trong nước.

Nông nghiệp Việt Nam chủ yếu là các nông hộ quy mô nhỏ, manh mún. Người sản xuất nông nghiệp vẫn tiếp tục nằm trong nhóm có thu nhập thấp nhất và dễ bị tổn thương nhất. Đặc biệt là trong điều kiện biến đổi khí hậu, dịch bệnh mới nổi và các biến động thị trường.

Tốc độ tăng trưởng liên tục của ngành nông nghiệp trong những thập niên gần đây với chiến lược thâm canh cao đã gây ra những tác động đối với môi trường. Kèm theo đó là sự xuất hiện của những hình thái mới về mất an ninh dinh dưỡng trong chế độ ăn, chế độ dinh dưỡng. Trong khi đó, nhu cầu của thị trường thay đổi nhanh chóng, đặt ra các yêu cầu ngày càng cao về chất lượng, dinh dưỡng, tiêu chuẩn công bằng và bền vững.

Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, tại COP26, Việt Nam đã đưa ra cam kết phấn đấu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 và hai cam kết khác có liên quan chặt chẽ đến ngành nông nghiệp. Đó là cam kết tham gia sáng kiến “Giảm phát thải khí mê-tan toàn cầu”, cam kết thực hiện “Tuyên bố Glasgow về rừng và sử dụng đất”.

Hiện nay, Bộ NN&PTNT đang triển khai xây dựng Kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050, bao gồm Kế hoạch “Giảm phát thải khí mê-tan trong lĩnh vực nông nghiệp đến 2030”.

“Việt Nam cần phải hành động mạnh mẽ để đảm bảo hệ thống LTTP thích ứng thông minh với tác động ngày càng nghiêm trọng của biến đổi khí hậu, các loại dịch bệnh; sử dụng hiệu quả và bền vững các nguồn tài nguyên thiên nhiên, cải thiện và đa dạng hóa nguồn sinh kế và thu nhập cho các nông hộ…” - Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, để triển khai “Kế hoạch hành động quốc gia chuyển đổi Hệ thống lương thực thực phẩm minh bạch, trách nhiệm và bền vững ở Việt Nam đến năm 2030”, cần rà soát, đánh giá và hoàn thiện cơ chế, chính sách, các quy trình, tiêu chuẩn, quy chuẩn cho sản xuất, chế biến và tiêu dùng lương thực thực phẩm theo hướng minh bạch, trách nhiệm và bền vững.

Chính phủ cũng cần chỉ đạo các bộ ngành phát triển hệ thống cung ứng đầu vào cho sản xuất nông nghiệp theo hướng minh bạch, trách nhiệm và bền vững. Phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng minh bạch, trách nhiệm và bền vững.

Cùng với đó, đẩy mạnh phát triển hệ thống chế biến và phân phối lương thực thực phẩm theo hướng minh bạch, trách nhiệm và bền vững. Thúc đẩy thực hành tiêu dùng lương thực thực phẩm theo hướng minh bạch, trách nhiệm và bền vững.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh Việt Nam đang tiến hành quá trình cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, có tính đến các yếu tố mới nảy sinh như tự do hóa thương mại, biến đổi khí hậu, nông nghiệp thông minh và kiểm soát thất thoát lương thực.

Với sự hỗ trợ của các Tổ chức Liên hợp quốc (FAO, UNDP, UNIDO…), các tổ chức quốc tế, cộng đồng nhà tài trợ, ngành nông nghiệp, Bộ NN&PTNT đang đề xuất Thủ tướng Chính phủ về việc thành lập “Trung tâm Đổi mới sáng tạo lương thực thực phẩm”; đang xây dựng “Chương trình 1 triệu ha lúa chất lượng cao và phát thải thấp”; đang triển khai thực hiện “Thỏa thuận chi trả giảm phát thải vùng Bắc Trung bộ”; đang thí điểm tính toán dấu chân các bon cho chuỗi lúa gạo, cà phê, thanh long và tôm…

“Việt Nam đặt mục tiêu trở thành quốc gia sản xuất và cung cấp thực phẩm minh bạch - trách nhiệm - bền vững, đáp ứng yêu cầu an ninh lương thực và dinh dưỡng của khoảng 100 triệu dân Việt Nam và đóng góp vào an ninh lương thực thế giới. Để chuyển đổi thành công hệ thống LTTP, Việt Nam rất cần sự đồng hành, hỗ trợ của các nhà tài trợ, đối tác quốc tế, các cơ quan nghiên cứu, khu vực doanh nghiệp, tư nhân và người dân cùng chung tay thực hiện theo các định hướng ưu tiên của Chính phủ…” - Bộ trưởng Lê Minh Hoan chia sẻ.

Phát biểu trực tuyến tại Hội nghị, ông Qu Dongyu, Tổng giám đốc Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp quốc (FAO) cho rằng bối cảnh hiện nay đặt ra yêu cầu phải chuyển đổi cấp bách hệ thống LLTP theo hướng hiệu quả hơn, toàn diện hơn, linh hoạt hơn và bền vững hơn. Để làm được điều này phải có sự chung tay của tất cả các nước, hướng tới 4 mục tiêu: sản xuất tốt hơn, dinh dưỡng tốt hơn, môi trường tốt hơn, cuộc sống bảo an cho tất cả mọi người.

 Ông Joao Campari, Trưởng nhóm Thực hành lương thực toàn cầu WWF chia sẻ: Tất cả chúng ta đều phải chung tay cùng nhau hướng tới mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030. Cách duy nhất để chúng ta đạt được những mục tiêu đó là chúng ta phải có những hành động đầy hoài bão để chuyển đổi hệ thống LTTP với tính cấp bách và quy mô lớn. Trên thực tế, hoạt động này đã có những kết quả nhất định, tuy nhiên chúng ta vẫn chưa đạt được những mục tiêu dự kiến do hành động chưa đủ.

Để chuyển đổi hệ thống LTTP, cần có sự tham gia của tất cả chúng ta, cùng nhau hướng tới phát triển Hệ thống LTTP bền vững nhưng phải bảo vệ, gìn giữ môi trường sinh thái và giảm phát thải khí nhà kính. Do đó, mỗi một quốc gia thành viên dựa trên tình hình an ninh lương thực, vấn đề môi trường, đa dạng sinh học để có hành động phù hợp và phải chi tiết hóa ở các địa phương.

Trên cơ sở đó, ông Joao Campari bày tỏ mong muốn, thông qua hội nghị lần này, các đại biểu sẽ thảo luận để có hành động mang tính chuyển đổi ở cấp quốc gia. Trong đó tập trung vào các khía cạnh: Loại bỏ khoảng cách về hoài bão (mục tiêu phải đủ hoài bão dựa trên cơ sở khoa học; đánh giá tìm hiểu thêm yếu tố nào cần thiết đối với một hệ thống lương thực an toàn...); loại bỏ khoảng cách về chuyển đổi (các quốc gia ưu tiên quá trình chuyển đổi thông qua các hành động và sẽ có quy trình chính sách, quy định phù hợp để thực hiện... ); loại bỏ khoảng cách trong quá trình thực hiện (một hệ thống hỗ trợ cần được xây dựng cùng các đối tác phù hợp thông qua quy trình chính sách hợp lý, từ đó loại bỏ được khoảng cách trong quá trình thực hiện...).

Phiên họp thứ 2 có sự tham gia tọa đàm của Bộ trưởng Nông nghiệp và Tài nguyên động vật Rwanda - Ildephonse Musafiri; Bộ trưởng Bộ Nông lâm ngư nghiệp Campuchia - San Vanty; Tổng thư ký Phát triển Nông nghiệp và Chăn nuôi, Bộ Nông nghiệp Chăn nuôi Thủy sản và Hợp tác xã Kenya - Mithika Linturi.

Phiên họp thứ 3 có sự tham gia của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Malawi - Samuel Kawale; Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Lương thực Ghana - Yaw Addo Frimpong; Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp, Thủy sản, Chuyển đổi Nông thôn, Công nghiệp và Lao động St. Vincent và Grenadines - Saboto Caesar.

Hà An