Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban pháp chế VCCI: Cần minh bạch thông tin trong quá trình ban hành văn bản

Luật ban hành văn bản QPPL đang trong quá trình sửa đổi và doanh nghiệp được đánh giá là chủ thể có vai trò quan trọng trong hoạch định chính sách và là đối tượng được lấy ý kiến rộng rãi, bắt buộc khi có quy định liên quan. PV Báo Công lý đã có cuộc trao đổi với ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban pháp chế - PhòngThương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) về vấn đề này.

PV: Quá trình ban hành các văn bản QPPL hiện nay, việc tham vấn ý kiến đóng góp của các DN diễn ra như thế nào, thưa ông?

Ông Đậu Anh Tuấn: Việc lấy ý kiến đóng góp của doanh nghiệp mới chỉ tập trung vào những doanh nghiệp thân quen, doanh nghiệp thụ hưởng từ những chính sách đó. Còn những doanh nghiệp bị ảnh hưởng lớn thì hoàn toàn không biết hoặc không có cơ hội để thể hiện ý kiến của mình. Điều đó tôi cho rằng chưa phù hợp.

 Việc tham vấn phải có quy trình đáp ứng đủ thông tin như dự thảo đề ra, nhưng hiện có rất nhiều dự thảo nên rất khó và mất nhiều thời gian cho doanh nghiệp vốn không hiểu lắm về các văn bản luật. Vậy nên, khi lấy ý kiến cần phải có những tóm tắt như dự thảo này dự kiến có những thay đổi gì và như thế nào. Tôi tin rằng như vậy thì tham vấn mới có ý nghĩa.

 Ông Đậu Anh Tuấn

Ngoài ra, tham vấn là phải tăng cường, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tham gia ở mọi quy trình từ khi soạn thảo, thậm chí cho đến khi trình Quốc hội thì các ĐBQH cũng cần có những kênh tham vấn riêng. Minh bạch hóa quy trình là cách thức bảo đảm chất lượng VBPL.

PV: Theo ông, Dự thảo Luật ban hành VPQPPL (sửa đổi) hiện nay sẽ kiểm soát được việc ban hành thông tư của các Bộ?

Ông Đậu Anh Tuấn: Tình trạng lạm dụng thông tư, ban hành thông tư thì nhiều chuyên gia, doanh nghiệp cũng đã cảnh báo. Tại cuộc họp Ban soạn thảo Luật này, chúng tôi là người đại diện cộng đồng doanh nghiệp đã đề cập đến vấn đề nêu trên. Có thể thấy, trong Dự thảo, quy trình ban hành thông tư đã được công khai hơn như bắt buộc phải tham vấn chuyên gia, doanh nghiệp. Doanh nghiệp cho rằng, tình trạng quá lạm dụng thông tư trong ban hành văn bản pháp luật sẽ triệt tiêu những tác động tích cực của các đạo luật hiện có. Trong khi đó là cách thức mà các Bộ, ngành thường lạm dụng để đưa những ý tưởng, lợi ích của ngành mình vào. Bởi vì quy trình ban hành thông tư hiện hành không được lấy ý kiến rộng rãi như ban hành luật, không có thẩm định chặt chẽ, nên nhiều vấn đề sợ phản ứng của dư luận thì người ta đưa vào thông tư.

Chất lượng nhiều thông tư thời gian qua đã cho thấy chưa đạt yêu cầu, nên ở hội thảo và nhiều diễn đàn khác nhau, các chuyên gia, doanh nghiệp đều cho rằng, có lẽ nên hạn chế, hoặc thậm chí không ban hành thông tư, nếu có ban hành thì chỉ hướng dẫn kỹ thuật, hồ sơ chứ không ban hành nội dung quy phạm pháp luật.

PV: Quy trình ban hành thông tư hiện nay có bắt buộc lấy ý kiến của doanh nghiệp? Có lợi ích nhóm trong ban hành chính sách hiện nay không, thưa ông?

Ông Đậu Anh Tuấn; Dự thảo luật có quy định phải bắt buộc lấy ý kiến tham vấn của doanh nghiệp. Nhưng pháp luật hiện hành thì tùy vào thiện chí của cơ quan soạn thảo. Có cơ quan thì lấy ý kiến của doanh nghiệp rất nhiều lần, có cơ quan thì không.

Tôi hiểu lợi ích nhóm theo góc độ rộng hơn. Có lợi ích nhóm tốt, có lợi ích nhóm không tốt cho cộng đồng và xã hội. Điều quan trọng, quy trình ban hành văn bản luật phải bảo đảm làm sao để tất cả các lợi ích nhóm bị ảnh hưởng đều được quan tâm, lên tiếng, thể hiện quan điểm của mình. Và, cơ quan soạn thảo, thẩm định, thẩm tra từ Chính phủ đến Quốc hội đều có thể biết, nghe tiếng nói của các nhóm lợi ích như vậy. Việc ban hành VBPL phải dựa trên lợi ích nhóm số đông, lợi ích quốc gia. Như vậy, vấn đề đặt ra là phải minh bạch hóa thông tin, bởi nếu không thì những nhóm lợi ích mạnh, nhóm lớn tiếng thì mới được nghe thấy, còn những nhóm doanh nghiệp nhỏ, nhóm yếu thế, đặc biệt là nhóm của người tiêu dùng thì ít được nghe.

 PV: Theo khảo sát của VCCI, nhiều doanh nghiệp nói rằng, những ý kiến đóng góp của họ không biết có được tiếp thu hay không? Vậy theo ông, Dự thảo Luật ban hành văn bản cần quy định như thế nào để chấm dứt tình trạng này?

Ông Đậu Anh Tuấn: Việc phản hồi là trách nhiệm rất quan trọng, khuyến khích mọi người tham gia đóng góp ý kiến, và khi góp ý thì ai cũng muốn biết ý kiến của mình có được tiếp thu hay không?

Tôi nghĩ rằng, phải lập ra quy trình công khai trên web, tờ trình để cho biết ý kiến đó có được tiếp thu hay không? Vì sao không tiếp thu? Đối với đạo luật, văn bản quan trọng thì phải chia ra theo nhóm và việc giải trình cũng không quá phức tạp đến mức không thể làm được. Tôi cho rằng, đấy là quy trình bắt buộc trong quá trình ban hành văn bản QPPL và phải được quy định trong Dự thảo Luật này.

PV: Xin cảm ơn ông!

Quốc Huy (Thực hiện)