Độc tố khiến 10 người ở Quảng Nam nhập viện nguy hiểm thế nào?

Kết quả kiểm nghiệm từ Viện Pasteur Nha Trang cho thấy mẫu 50g cá chép ủ chua chứa Clostridium type E.

TS.BS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, botulinum là một chất độc tác động lên các dây thần kinh, được vi khuẩn C. botulinum (Clostridium botulium) sản sinh ra trong quá trình phát triển.

Đây là loài vi khuẩn yếm khí (sống trong môi trường không có không khí), có khả năng tự tạo ra bào tử (hiểu nôm na là vi khuẩn tự đóng kén để tồn tại trong môi trường có không khí) nằm lẫn trong đất cát. Khi có điều kiện thuận lợi, thường gặp nhất là những thức ăn bị nhiễm vi khuẩn được đóng hộp, các bào tử này sẽ tái hoạt động trở lại, sinh sản, phát triển và tạo ra botulinum.

Trung bình 12-36 giờ sau khi ăn phải các loại thức ăn bị nhiễm botulinum, con người hay động vật sẽ bị ngộ độc, dẫn tới các tình trạng như: Đau bụng, đau cơ, mệt mỏi, nhìn mờ hay nhìn đôi, khô miệng, nói khó, sụp mi mắt, yếu cơ toàn thân và sau cùng là khó thở, không thở được do liệt các cơ hô hấp, dẫn tới tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Các triệu chứng xuất hiện chậm hay nhanh tùy thuộc vào lượng botulinum ăn phải.

Mặc dù được điều trị tích cực, tình trạng liệt của bệnh nhân vẫn kéo dài vài tháng, thậm chí có thể liệt không hồi phục, cho thấy ngộ độc botulinum là một bệnh cảnh vô cùng nguy hiểm.

Ngoài xâm nhập qua đường ăn uống, bào tử vi khuẩn C. botulinum còn vào cơ thể qua các vết thương ngoài da không được giữ sạch. Khi vết thương liền miệng, tạo ra môi trường yếm khí, các bào tử có thể tái sản sinh chất độc botulinum.

Theo TS.BS Lê Quốc Hùng - Trưởng Khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM), người vừa ra Quảng Nam hỗ trợ điều trị cho các bệnh nhân cho biết, botulinum là độc tố không màu, không mùi không vị.

Vì đây là loại ngộ độc cực hiếm nên các bác sĩ tuyến dưới khi tiếp nhận rất dễ chẩn đoán nhầm với bệnh lý khác như nhược cơ.

Giai đoạn đầu của ngộ độc sẽ giống rối loạn tiêu hóa như nôn ói, đi ngoài, mệt mỏi. Tình trạng liệt diễn ra rất nhanh và bệnh nhân rơi vào tình trạng suy hô hấp chỉ 1-2 ngày sau có triệu chứng tiêu hóa xảy ra như ngộ độc botulinum.

Làm gì để diệt vi khuẩn Clostridium Botulinum?

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh - Nguyên giảng viên Viện Công nghệ thực phẩm, Đại học Bách khoa (Hà Nội) cho hay, các thực phẩm người dân làm và bảo quản bằng cách đóng sẵn vào các hộp, bao không được thanh trùng cẩn thận nên dễ dẫn tới vi khuẩn kỵ khí xâm nhập.

Cá chép muối chua thường được ủ thính để lên men làm chín cá và ăn dần. Tuy nhiên, chuyên gia này cho rằng, cá là thực phẩm sống nên khả năng nhiễm vi khuẩn dễ dàng. Đặc biệt, con cá sống dưới nước đã dễ nhiễm khuẩn. Khi chế biến không lưu ý, vi khuẩn Clostridium Botulinum xâm nhập gây độc.

Tất cả các loại thực phẩm từ rau, củ, quả đến thịt, hải sản, nếu chế biến không bảo đảm và đóng kín trong hộp, can, lon, chai, hũ… môi trường bảo quản bên trong không đạt yêu cầu đều tạo điều kiện cho nha bào phát triển thành vi khuẩn sinh độc tố. Thực phẩm có nguồn gốc giàu protein như thịt, cá tỷ lệ nhiễm vi khuẩn nhiều hơn.

Vi khuẩn Clostridium botulinum hoạt động không gây ra mùi thối khó chịu, biến đổi màu, bề mặt thực phẩm nhớt nên người tiêu dùng không nhận biết và yên tâm ăn. Nồng độ mạnh có thể gây chết người ngay lập tức.

PGS Thịnh khuyến cáo, với các sản phẩm làm tại gia đình, người dân cần bảo quản ở môi trường âm sâu, không nên để trong môi trường tự nhiên quá lâu. Độc tố botulinum bị phân hủy ở nhiệt độ cao nên thức ăn đóng hộp cần nấu sôi hoặc hấp khoảng 10 phút trước khi ăn để bảo đảm an toàn.

Do đó, khi sử dụng đồ hộp, nếu thấy sản phẩm bị phồng, khả năng trong sản phẩm vi khuẩn kỵ khí đã phát triển, sinh độc tố.

Nếu được đun nóng trên nhiệt 80 độ C, độc tố sẽ bị hủy hoại. Vi khuẩn botulinum sẽ bị diệt ở 60 độ C trong 30 phút và bởi các hóa chất khử trùng thông dụng; để khử độc tố cần đun sôi 100 độ C ít nhất 15 phút; để diệt nha bào cần đun ở 100 độ C ít nhất một giờ, hoặc hơi nước nóng ở áp lực cao hay sấy khô trên 160 độ C ít nhất 30 phút.

Để bảo vệ bản thân, người dân phải giữ an toàn vệ sinh thực phẩm bằng ăn chín, uống sôi. Nếu người bệnh thấy rối loạn tiêu hóa, buồn ngủ, sụp mi mắt, khản giọng phải đến cơ sở y tế vì có thể liệt toàn thân, không thể thở được.

“

Tháng 8/2020, hàng chục người trên cả nước bị ngộ độc bolutinum do ăn pate Minh Chay, nguy kịch. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) điều phối 2 lọ thuốc giải độc botulinum từ Thái Lan về Hà Nội để cứu 2 vợ chồng ngộ độc botulinum điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai. Thuốc có giá 8.000 USD/lọ.

Tháng 9/2020, WHO tài trợ khẩn cấp 10 liều thuốc kháng độc botulinum nữa, đưa từ Thụy Sĩ về.

Chí Tâm