Xác định rõ trách nhiệm trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng

Tội phạm xã hội diễn biến phức tạp, manh động 

Theo Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng ngừa, chống vi phạm pháp luật và tội phạm, trong năm 2015, cơ quan điều tra các cấp đã phát hiện, khởi tố, điều tra hơn 57.468 vụ việc xâm phạm trật tự xã hội với 89.440 bị can, giảm 5,63% số vụ và giảm 9, 13% số bị can so với năm 2014. 

Qua kết quả điều tra cho thấy, thủ đoạn hoạt động của các loại tội phạm vẫn hết sức tinh vi và manh động. Xuất hiện các nhóm thanh niên tụ tập, sẵn sàng sử dụng hung khí để giải quyết mâu thuẫn, va chạm ở một số địa phương. Đáng chú ý, tội phạm giết người do nguyên nhân xã hội chiếm tỷ lệ cao, tính chất đặc biệt nghiêm trọng, hành vi phạm tội dã man, tàn bạo như đốt xác, phi tang, giết nhiều người trong một gia đình, gây bức xúc, lo lắng trong xã hội. Tội phạm mua bán người tập trung tại các tỉnh biên giới phía Bắc và vùng Tây Nam bộ; tội phạm liên quan đến vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ gia tăng, thủ đoạn tinh vi, tính chất nghiêm trọng; tội phạm đánh bạc xảy ra phổ biến ở nhiều địa phương.

Cơ quan điều tra các cấp đã phát hiện, khởi tố điều tra 1.415 vụ, 2.232 bị can về tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế (tăng 6,86% về số vụ và 5,51% số bị can so với 2014); phát hiện, khởi tố, điều tra 28 vụ, 86 bị can phạm tội về chức vụ (giảm 3,45% số vụ nhưng tăng 8,14% số bị can). Hành vi phạm tội chủ yếu là lợi dụng sơ hở, thiếu sót trong quản lý Nhà nước về kinh tế, nhất là trong lĩnh vực đầu tư, xây dựng cơ bản, bất động sản, lừa đảo chiếm đoạt tài sản của các doanh nghiệp; lợi dụng chức vụ quyền hạn để tham ô, chiếm đoạt tài sản, buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất và buôn bán hàng giả gia tăng, hình thành các đường dây buôn lậu, vận chuyển hàng cấm với quy mô lớn, giá trị cao, chủ yếu là hàng tiêu dung, gây thất thu ngân sách Nhà nước ảnh hưởng đến sản xuất, sức khỏe và môi trường. 

Xác định cụ thể trách nhiệm các cấp, các ngành trong đấu tranh phòng, chống tội phạm 

Đánh giá kết quả các mặt công tác của các cơ quan tư pháp Trung ương, Ủy ban Tư pháp Quốc hội nhìn nhận, năm 2015, Chính phủ, TANDTC, VKSNDTC đã triển khai nhiều biện pháp để thực hiện các nhiệm vụ phòng, chống vi phạm pháp luật và tội phạm, công tác điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án. 

Cơ quan thẩm tra đánh giá, kết quả công tác phòng, ngừa, chống vi phạm pháp luật và tội phạm, thực hành quyền kiểm sát hoạt động tư pháp, xét xử về cơ bản đạt và được nhiều chỉ tiêu, yêu cầu theo các Nghị quyết của Quốc hội. Chính phủ đã tập trung chỉ đạo thực hiện nhiều biện pháp quyết liệt nhằm từng bước nâng cao hiệu quả công tác thi hành án. 

Tuy nhiên, Ủy ban Tư pháp cũng cho rằng, báo cáo của Chính phủ về công tác phòng ngừa, chống vi phạm pháp luật và tội phạm vẫn chưa phản ánh được toàn diện tình hình vi phạm pháp luật trên các lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội, mới chủ yếu tập trung trong lĩnh vực an ninh chính trị, trật tự quản lý hành chính thuộc trách nhiệm của ngành Công an mà chưa thống kê, đánh giá tổng thể về tình hình xử lý vi phạm hành chính trên toàn quốc. Việc đánh giá, phân tích nguyên nhân tăng, giảm của các loại vi phạm pháp luật và tội phạm còn sơ lược, chưa chỉ ra được cụ thể trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương trong đấu tranh, phòng, chống tội phạm; chưa dự báo cụ thể và đề ra các biện pháp để chủ động phòng, chống đối với các loại tội phạm có yếu tố nước ngoài, tội phạm mới sẽ phát sinh trong quá trình hội nhập. Báo cáo về công tác thi hành án chưa đánh giá đầy đủ tác động của việc thay đổi quy định của pháp luật để đề ra các giải pháp tổ chức thực hiện có hiệu quả Luật Thi hành án dân sự, nhất là khả năng tồn đọng án lớn do thay đổi quy định về thủ tục thi hành án. 

Ủy ban Tư pháp cũng nhận xét, Báo cáo của Viện trưởng VKSNDTC chưa đánh giá đầy đủ, toàn diện về công tác thực hành quyền công tố và kiếm sát điều tra đối với các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra; về kết quả kiểm sát việc tuân theo pháp luật của người tham gia tố tụng; về tình hình các cơ quan hữu quan thực hiện các yêu cầu, kiến nghị của VKSNDTC. 

Thu hồi gần 56% thiệt hại từ tham nhũng năm 2015 

Cũng trong sáng nay, Quốc hội cũng đã nghe Tổng Thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày Báo cáo về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2015. 

Theo Báo cáo của Chính phủ, đối với 16 vụ án tham nhũng nghiêm trọng, phức tạp thuộc diện Ban Chỉ đạo theo dõi, chỉ đạo, hiện Tòa án đã đưa ra xét xử sơ thẩm 5 vụ án, xét xử phúc thẩm 5 vụ án; Viện kiểm sát đã có cáo trạng truy tố 6 vụ án; Cơ quan điều tra đã kết luận điều tra đề nghị truy tố 4 vụ án, đang điều tra 7 vụ. 

Qua công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo ngành Thanh tra đã phát hiện 100 vụ, 172 đối tượng có hành vi tham nhũng và liên quan đến tham nhũng (tăng 46 vụ, 85 đối tượng so với cùng kỳ 2014), với số tiền 40,7 tỷ đồng. Cơ quan điều tra các cấp đã thụ lý điều tra 351 vụ án, 813 bị can phạm tội về tham nhũng. 

Đáng chú ý, các vụ án, vụ việc tham nhũng năm 2015 gây thiệt hại trên 950 tỷ đồng và 9.887 m2 đất; đã thu hồi được trên 505 tỷ đồng, đạt 55,8%. 

Việc thu hồi tài sản tham nhũng thấp do nhiều nguyên nhân, trong đó có lý do quá trình điều tra án tham nhũng rất phức tạp và khó khăn, phải có thời gian để tổ chức xác minh, thu thập chứng cứ, chứng minh tội phạm. Ngay trong giai đoạn điều tra ban đầu khó có thể xác định ngay được số tài sản bị chiếm đoạt. Nhiều trường hợp hành vi tham nhũng xảy ra thời gian khá lâu mới bị phát hiện, đối tượng đã cất giấu, tẩu tán, hợp pháp hóa tài sản, thậm chí đã sử dụng phần lớn tài sản, tiêu xài hoang phí nên khi bị phát hiện không còn khả năng khắc phục hậu quả; một số vụ án có yếu tố nước ngoài gặp khó khăn khi phải thu hồi tài sản ở nước ngoài, nhất là bất động sản... 

Chiều nay, Quốc hội thảo luận về các nội dung này.

Q.V