“Cứu” đình cổ gần 400 năm tuổi bằng quấn bạt
Văn hóa - Du lịch - Ngày đăng : 07:08, 10/03/2023
Phó giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ Nguyễn Văn Long dẫn chúng tôi đi qua cửa Đông Thành Nhà Hồ bằng con đường đá cấp phối để tới đình Đông Môn. Đình là di tích phụ cận của Di sản Văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ, là một điểm đến thu hút rất nhiều khách tham quan trên tuyến hành trình tham quan di sản Thành Nhà Hồ. Tuy nhiên, kể từ khi di tích bị xuống cấp nơi này lại trở thành khu vực nguy hiểm, cấm vào.
Biển cảnh báo nguy hiểm ngay trước đình
Được biết, đình Đông Môn thờ Thành Hoàng làng và là nơi tổ chức các hoạt động văn hóa cộng đồng; được xem là một trong những ngôi đình cổ nhất Thanh Hóa còn giữ được nguyên trạng. Đình Đông Môn được xây dựng từ thời chúa Trịnh Tùng (1570 - 1623), cách cổng thành phía đông Thành Nhà Hồ 70m, mặt trước hướng về phía hào nước của thành đá nhà Hồ, theo luật phong thủy thì nằm đúng thế "tụ thủy" là điềm thịnh mãn cho làng. Đình nằm ở vị trí trung tâm có ý nghĩa lớn về vị trí địa lý và tâm linh đối với nhân dân trong làng.
Quấn bạt phía trên mái để bảo vệ tạm thời
Xưa kia Đông Môn là trang ấp của họ Trịnh nhưng lại giao cho quan đại thần họ Vũ là ông Vũ Khắc Minh cai quản, người có công lao lớn đối với họ Lê và chúa Trịnh. Ông Vũ Khắc Minh từ Hà Nam Ninh vào Thanh Hóa chiêu nạp con cháu họ Vũ và Nhân dân khai ấp họ Trịnh, khôi phục lại làng Đông Môn. Khi ông Vũ Khắc Minh mất thì nhân dân suy tôn là Thành Hoàng làng và đình Đông Môn là nơi thờ tụng, sau này nơi đây được sử dụng là nơi sinh hoạt cộng đồng của làng. Hiện nay dân cư trong làng Đông Môn chủ yếu mang họ Vũ.
Trong đình làng hiện nay còn lưu giữ đôi câu đối: “Hồ Thành đối trĩ giang sơn cựu/Trịnh ấp tung hoành đồng Vũ tân (Thành Nhà Hồ đứng sừng sững cùng non sông kỳ cựu Ấp họ Trịnh, tòa ngang, dãy dọc, họ Vũ mới xây). Kiến trúc của đình gồm 5 gian, 2 chái, cấu trúc 4 mái, bốn tàu mái cao rộng đó không trở nên nặng nề vì nhờ bốn góc có bốn tầu đao cong vút như nâng các tàu mái bay bổng.
Nhiều chi tiết trạm khắc tinh tế
Năm 2010, đại diện tổ chức ICOMOS, Giáo sư Akira Ono (Nhật Bản) đã có chuyến công tác thực tế tại di sản để thẩm tra hồ sơ di sản Thành Nhà Hồ. Qua khảo sát, Giáo sư Akira Ono nhận định đình Đông Môn là một di tích quan trọng trong hệ thống các di tích phụ cận của di sản Thành Nhà Hồ, có ý nghĩa lớn trong việc gắn kết cộng đồng làng xã. Đình Đông Môn cũng chính là nơi diễn ra cuộc gặp gỡ, tiếp xúc của nhân dân, chính quyền địa phương và chuyên gia quốc tế trong việc bảo tồn và gìn giữ di sản Thành Nhà Hồ.
Sự hiện diện của ngôi đình vẫn luôn gắn bó với tâm hồn, cuộc sống và là nơi gắn kết tình cảm cộng đồng của người dân nơi đây; có cây đa, giếng nước mà mỗi người dân quê khi đi xa vẫn không thể nào quên. Nhưng tiếc thay, hiện nay toàn bộ phần mái ngói của ngôi đình đã xuống cấp nghiêm trọng, các lớp ngói bị tụt thành hàng, rơi khỏi vị trí ban đầu làm hở mái; phần mái ngói bị dồn ra phía trước vừa mới được chính quyền địa phương cho giăng bạt để giữ phần ngói bị tụt và đặt biển báo trước đình làng để cấm người dân và khách du lịch vào bên trong. Ngoài ra, các kết cấu bằng gỗ bên trong ngôi đình hầu như đã bị mốc đen, một số các cột, kèo đã bị mục do ngấm nước mưa...
Tường sụt, bong tróc
Trưởng thôn Đông Môn Nguyễn Văn Điệp cho hay: “Người dân đã nhiều lần kiến nghị cấp trên sớm xem xét, nghiên cứu đầu tư, bảo vệ ngôi đền vì mùa mưa bão sắp đến có nguy cơ đổ sập bất kỳ lúc nào. Bờ tường bao quanh cũng nứt, sụt và trẻ con hay tò mò có thể vào chơi, lẫn trốn tại đây. Những năm trước, bà con nhân dân trong làng Đông Môn vẫn tổ chức được các các hoạt động văn hoá, tín ngưỡng tại ngôi đình này".
Trước kiến nghị của người dân, ngày 13/6/2022, Sở Văn hoá - Thể thao và Du lịch Thanh Hóa có văn bản đề nghị Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Lộc chỉ đạo các phòng, ban, đơn vị liên quan và UBND xã Vĩnh Long khẩn trương kiểm tra thực tế. Cùng với đó phải thực hiện các biện pháp chống đỡ, tránh sập đổ công trình, bảo quản di vật, hiện vật thuộc di tích, đảm bảo an ninh, an toàn cho người và nội thất đồ thờ của di tích. Đồng thời đề xuất phương án bảo quản, tu bổ di tích, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định theo đúng quy định hiện hành của pháp luật.
Nước ngấm sau lớp bạt khiến di tích bị dột
“Chứng kiến cảnh di tích bị xuống cấp thế này chúng tôi cảm thấy rất xót xa. Để đảm bảo mỹ quan, an toàn cho khách du lịch trước sự xuống cấp trầm trọng của ngôi đình, Ban đã có văn bản đề nghị chính quyền địa phương chỉ đạo bộ phận chuyên môn khẩn trương xây dựng phương án cấp thiết để bảo vệ di tích, gia cố lại các viên ngói tụt có nguy cơ rơi vỡ trong khi chờ trùng tu tôn tạo. Đình Đông Môn một trong những đình cổ, đẹp, độc đáo của xứ Thanh. Nằm rất gần đền thờ Nàng Bình Khương, việc kết nối di sản Thành nhà Hồ với di tích này cũng rất thuận lợi. Cơ quan chức năng cần sớm xem xét bố trí nguồn kinh phí để trùng tu, tôn tạo trước khi di tích trở thành phế tích và có thể đổ sập, gây tai nạn cho nhân dân”, ông Long nói.