Chủ tịch nước chủ trì phiên họp thứ hai Ban Chỉ đạo Cải cách Tư pháp Trung ương

Dự phiên họp còn có các Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng: Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc; Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình. Cùng dự có các thành viên Ban Chỉ đạo, lãnh đạo một số bộ, ban, ngành Trung ương.

Tại phiên họp này, Ban Chỉ đạo đã xem xét và cho ý kiến về 03 Đề án: Đề án “Xây dựng Tòa án điện tử ở Việt Nam đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp đến năm 2030, định hướng đến năm 2045” và Đề án “Xây dựng Luật Tư pháp người chưa thành niên” do Ban Cán sự đảng TANDTC xây dựng; “Đề án về cơ sở vật chất, bộ máy, cán bộ và lộ trình thực hiện việc ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh việc hỏi cung bị can theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự 2015” do Đảng ủy Công an Trung ương thực hiện.

Cụ thể, Đề án “Xây dựng Tòa án điện tử ở Việt Nam đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp đến năm 2030, định hương đến năm 2045” xác định rõ Tòa án điện tử là việc chuyển một phần hoạt động của Tòa án từ không gian thực lên không gian số, trong đó, cốt lõi là tiến hành trên nền tảng số một số hoạt động. Mục tiêu xây dựng Tòa án điện tử nhằm: Nâng cao hiệu quả và chất lượng xét xử; thực hiện công khai, minh bạch; nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân, nâng cao niềm tin của nhân dân vào công lý; tiết kiệm chỉ phí, thời gian, công sức của xã hội khi tham gia các hoạt động tư pháp; thực hiện các cam kết quốc tế mà Tòa án Việt Nam đã tham gia.

Đối với Đề án “Xây dựng Luật Tư pháp người chưa thành niên”, thời gian qua đã xây dựng được một hệ thống các quy định pháp luật về tư pháp người chưa thành niên tương đối đầy đủ. Nhiều biện pháp, thủ tục tố tụng hành chính, hình sự đặc biệt dành cho người chưa thành niên được đã được quy định và áp dụng trong thực tế... Tuy nhiên, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh tư pháp người chưa thành niên chưa bảo đảm tính toàn diện, thống nhất, vẫn còn chồng chéo, mâu thuẫn, bất cập; hoạt động của các cơ quan trong xử lý tư pháp về người chưa thành niên chưa đồng bộ, thiếu thống nhất do chưa có một cơ quan đứng ra làm đầu mối quản lý nhà nước chung về tư pháp người chưa thành niên; việc tổ chức thi hành án, giáo dưỡng, hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng đối với người chưa thành niên còn hạn chế; hoạt động tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật liên quan đến tư pháp người chưa thành niên chưa được quan tâm đúng mức, hiệu quả chưa cao;... Từ đó đề xuất xây dựng Luật Tư pháp người chưa thành niên với hệ thống các quy định về biện pháp xử lý và hình phạt nhất quán, rõ ràng, phù hợp với tính chất, mức độ hành vi vi phạm và nhu cầu của người chưa thành niên; cụ thể hóa việc giám sát, giáo dục tại cộng đồng có tính chuyên nghiệp, hiệu quả đối với người chưa thành niên...

Về “Đề án về cơ sở vật chất, bộ máy, cán bộ và lộ trình thực hiện việc ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh việc hỏi cung bị can theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự 2015”, thực hiện Quyết định số 1172/QĐ-TTg, ngày 11/9/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án, Bộ Công an đã chỉ đạo tổ chức mua sắm các thiết bị cho 25 trại tạm giam/ nhà tạm giữ trên toàn quốc. Trong quá trình triển khai thực hiện Đề án, có một số vướng mắc lớn và Bộ Công an đã đề xuất một số giải pháp đối với Đề án này.

Tại phiên họp, đa số các thành viên Ban Chỉ đạo cơ bản tán thành về sự cần thiết, phạm vi nghiên cứu, thực trạng, mục tiêu quan điểm xây dựng, cũng như các giải pháp nhằm khắc phục khó khăn, vướng mắc của mỗi Đề án.

Tán thành và đánh gia cao các Đề án

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, tinh thần đổi mới, cải cách mạnh mẽ nhưng dưới sự lãnh đạo của Đảng. Kết luận 19-KL/TW của Bộ Chính trị ngày 14/10/2021 về định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV nêu rõ, việc xây dựng, ban hành luật phải thận trọng, chắc chắn, làm tốt từng khâu, đặt yêu cầu cao về chất lượng, không chạy theo số lượng, phải bám sát và kịp thời đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Những vấn đề cấp bách, đã chín, đã rõ, được thực tiễn chứng minh, có sự thống nhất cao thì mới xây dựng, ban hành luật; những vấn đề tuy cấp bách, cần thiết, nhưng là vấn đề mới, chưa đạt đồng thuận cao thì có thể quy định thực hiện thí điểm.

Ghi nhận và đánh giá cao Đề án Tòa án điện tử, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cho rằng Ban Cán sự đảng, lãnh đạo TANDTC đã chỉ đạo, chuẩn bị công phu, bài bản, nghiêm túc, có nghiên cứu, khảo sát thực tiễn từ trong nước và học hỏi kinh nghiệm quốc tế. Chủ tịch nước cho rằng Tòa án điện tử là cần thiết để phục vụ xã hội, nâng cao hiệu quả và chất lượng xét xử; thực hiện công khai, minh bạch; nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân, nâng cao niềm tin của nhân dân vào công lý; tiết kiệm chi phí, thời gian, công sức của xã hội khi tham gia các hoạt động tư pháp; thực hiện các cam kết quốc tế mà Tòa án Việt Nam đã tham gia. Bên cạnh đó, TANDTC cũng đã chủ động, tiên phong, tích cực triển khai ứng dụng công nghệ thông tin.

Để đạt được mục tiêu có tính khả thi và hiệu quả trong thực hiện, Ban Chỉ đạo cho rằng Đề án cần hoàn thiện, bổ sung một số nội dung như giải pháp để phòng ngừa, ngăn chặn việc lợi dụng, lạm dụng công nghệ cao tác động đến bản chất của vụ án, vụ việc, sự thật khách quan, tính đúng đắn trong quá trình xét xử, việc ra phán quyết của Tòa án, của Thẩm phán khi áp dụng tố tụng trực tuyến; có giải pháp bảo đảm an ninh, an toàn thông tin Tòa án trên không gian mạng, phát triển nguồn nhân lực,... Đồng thời cần đề xuất giải pháp cụ thể hơn về đầu tư cơ sở vật chất, kinh phí để thực hiện các giải pháp xây dựng Tòa án điện tử.

Về lộ trình thực hiện, từ nay đến năm 2025 là khả thi. Đồng chí Trưởng Ban Chỉ đạo đề nghị Ban Cán sự đảng TANDTC tiếp thu các ý kiến góp ý, chỉnh sửa, hoàn thiện Đề án, trình cơ quan có thẩm quyền xem xét, phê duyệt và bố trí kinh phí để sớm triển khai thực hiện.

Đánh giá Đề án “Xây dựng Luật Tư pháp người chưa thành niên”, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, Xây dựng Đề án này là một chính sách lớn, có tính nhân văn, nhân đạo, là trách nhiệm của Nhà nước và xã hội đối với trẻ em trong tương lai. Cần tiếp tục nghiên cứu kỹ hơn cơ sở lý luận và thực tiễn về một số chính sách mới được đề xuất phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam và các chủ trương, chính sách hiện hành.

Chủ tịch nước cũng đề nghị Ban Cán sự đảng TANDTC nghiên cứu tiếp thu ý kiến góp ý của thành viên Ban Chỉ đạo, tham khảo thêm ý kiến của các bộ, ngành, địa phương; đánh giá tác động thực tiễn của dự án luật này cũng như đối với việc sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật hiện hành để tiếp tục nghiên cứu, chỉnh sửa Đề án, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến.

Về “Đề án về cơ sở vật chất, bộ máy, cán bộ và lộ trình cụ thể thực hiện việc ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh việc hỏi cung bị can theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015”, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao bước đầu về chuẩn bị cơ sở vật chất của Bộ Công an.

Theo Chủ tịch nước, Đề án do Đảng ủy Công an Trung ương thực hiện có nội dung quan trọng trong tiến trình cải cách tư pháp; nhằm bảo đảm quyền con người, quyền công dân, chống bức cung, nhục hình; là căn cứ để giải quyết các khiếu nại, tố cáo về bức cung, nhục hình bị can, bị cáo; đồng thời, bảo vệ cán bộ điều tra tránh bị vu khống có hành vi bức cung, nhục hình trong quá trình thực hiện nhiệm vụ hỏi cung bị can.

Do đó, đề nghị Bộ Công an nghiên cứu, để xuất lộ trình phù hợp đề thực hiện đúng quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự về nội dung nêu trên. Đối với những khó khăn, vướng mắc về kinh phí, đề nghị báo cáo Quốc hội, Chính phủ để có chỉ đạo tháo gỡ, khắc phục kịp thời, bảo đảm tiến độ và hiệu quả của Đề án.

Về một số nhiệm vụ khác, Chủ tịch nước lưu ý thành viên Ban Chỉ đạo lãnh đạo, chỉ đạo cơ quan, tổ chức do mình phụ trách tập trung hoàn thành các nhiệm vụ được giao với chất lượng và hiệu quả cao nhất; rà soát các nhiệm vụ, giải pháp nêu trong Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 (khóa XIII) về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới liên quan đến công tác tư pháp và cải cách tư pháp để xây dựng các Đề án triển khai thực hiện Nghị quyết quan trọng này.

Mai Đỉnh