Hội đồng tư vấn án lệ cho ý kiến các dự thảo án lệ
Tòa án - Ngày đăng : 10:01, 24/06/2022
Phiên họp do đồng chí Nguyễn Hòa Bình, Ủy viên Bộ Chính trị, Chánh án TANDTC, Chủ tịch Hội đồng tư vấn án lệ chủ trì.
Tham dự phiên họp có các Thẩm phán TANDTC, TAND cấp cao tại Hà Nội; thành viên Hội đồng Tư vấn án lệ; đại diện Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an.
Báo cáo về dự thảo án lệ, đại diện Vụ Pháp chế và quản lý khoa học TANDTC cho biết: Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chánh án TANDTC về công tác phát triển án lệ, trên cơ sở kết quả nghiên cứu và tiếp nhận các đề xuất án lệ, Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học đã xây dựng 14 dự thảo án lệ đưa ra xin ý kiến các chuyên gia, nhà khoa học, nhà hoạt động thực tiễn tại Hội thảo lấy ý kiến đối với các dự thảo án lệ, tổ chức tại Hà Nội ngày 26/5/2022.
Hội thảo ngày 26/5/2022, các ý kiến đề nghị lựa chọn 11/14 dự thảo án lệ vì có đủ tiêu chí đạt yêu cầu.
Tại phiên họp chiều 23/6, các thành viên Hội đồng tư vấn án lệ tiếp tục thảo luận, đóng góp ý kiến về 11 dự thảo án lệ này và 3 dự thảo án lệ có dự kiến rút để từ đó tiếp tục chỉnh lý, hoàn thiện các dự thảo; đảm bảo các bản án, quyết định được lựa chọn, phát triển thành án lệ phải thực sự chất lượng, có tính chuẩn mực, có giá trị hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử.
Theo đó, Hội đồng tư vấn cho ý kiến đối với 1 dự thảo án lệ hình sự, 1 hành chính, 2 dự thảo án lệ kinh doanh thương mại, 4 dự thảo án lệ lĩnh vực hôn nhân gia đình, 3 dự thảo án lệ dân sự và 3 dự thảo án lệ đề nghị rút.
Sau khi thảo luận, các thành viên Hội đồng Tư vấn án lệ thống nhất lựa chọn 5 dự thảo án lệ, cụ thể:
1. Dự thảo án lệ số 07: về việc hủy kết hôn trái pháp luật (Quyết định giám đốc thẩm số 04/2021/HNGĐ-GĐT ngày 07/7/2021 của Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân tối cao về việc dân sự “Yêu cầu hủy hôn nhân trái pháp luật”; người yêu cầu là bà Nguyễn Thị S, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan gồm 03 người).
Trong Dự thảo án lệ này, tình huống pháp lý là: Nam nữ sống chung với nhau như vợ chồng trước ngày 03/01/1987 (ngày Luật Hôn nhân và gia đình năm 1986 có hiệu lực), không đăng ký kết hôn, có tổ chức lễ cưới ở Việt Nam. Sau đó, hai bên ra nước ngoài sinh sống và phát sinh mâu thuẫn. Khi chưa giải quyết ly hôn thì một bên đăng ký kết hôn với người khác tại Việt Nam.
Giải pháp pháp lý là: Trường hợp này, Tòa án phải xác định quan hệ hôn nhân đầu tiên là hôn nhân thực tế và việc đăng ký kết hôn với người khác tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền của Việt Nam là trái pháp luật. Tòa án chấp nhận yêu cầu hủy kết hôn trái pháp luật.
2. Dự thảo án lệ số 09: về xác định quyền nuôi con dưới 36 tháng tuổi trong trường hợp mẹ không trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con (Quyết định giám đốc thẩm số 01/2019/HNGĐ-GĐT ngày 27/02/2019 của Tòa án nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng về vụ án hôn nhân gia đình “Ly hôn, tranh chấp về nuôi con” giữa nguyên đơn là chị Phạm Thị Kiều K với bị đơn là anh Nguyễn Hữu P)
Trong Dự thảo án lệ này, tình huống pháp lý là: Trong vụ án hôn nhân gia đình có tranh chấp về quyền nuôi con dưới 36 tháng tuổi; người mẹ bỏ đi từ khi con còn rất nhỏ, không quan tâm đến việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con; người con được người cha nuôi dưỡng, chăm sóc bảo đảm trong điều kiện tốt và đã quen với điều kiện, môi trường sống đó.
Giải pháp pháp lý là: Trường hợp này, Tòa án phải tiếp tục giao con dưới 36 tháng tuổi cho người cha trực tiếp nuôi dưỡng, chăm sóc.
3. Dự thảo án lệ số 12: về căn cứ để xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án theo thủ tục tái thẩm (Quyết định tái thẩm số 01/2018/DS-TT ngày 13/3/2018 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao về vụ án “Yêu cầu chia tài sản chung và tranh chấp thừa kế” giữa nguyên đơn là cụ Dương Thế X với bị đơn là bà Dương Thị Bích V).
Trong Dự thảo án lệ này, tình huống pháp lý là: Quyết định của cơ quan nhà nước mà Tòa án căn cứ vào đó để giải quyết vụ án đã bị điều chỉnh, sửa đổi sau khi bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật.
Giải pháp pháp lý là: Trường hợp này, Tòa án phải xác định đây là căn cứ để xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án theo thủ tục tái thẩm.
4. Dự thảo án lệ số 13: về công nhận hiệu lực của hợp đồng vi phạm điều kiện về hình thức (Bản án số 16/2019/DS-PT ngày 19-3-2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ngãi về vụ án “tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất” giữa nguyên đơn là ông Võ Sĩ M với bị đơn là ông Đoàn C).
Trong Dự thảo án lệ này, tình huống pháp lý là: Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất được xác lập trước ngày 01/01/2017 không được công chứng/chứng thực nhưng bên mua đã thực hiện 2/3 nghĩa vụ của mình.
Giải pháp pháp lý là: Trong trường hợp này, Tòa án công nhận hiệu lực của hợp đồng, các bên không phải làm thủ tục chuyển nhượng và bên chuyển nhượng được liên hệ cơ quan Nhà nước có thẩm quyền để được công nhận quyền sử dụng đất theo bản án đã có hiệu lực pháp luật.
5. Dự thảo án lệ số 14: về việc giải quyết tranh chấp di dời mồ mả (Bản án dân sự sơ thẩm số 33/2019/DS-ST ngày 18/11/2019 của Toà án nhân dân huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang về vụ án “Tranh chấp yêu cầu chấm dứt hành vi ngăn cản di dời mồ mả” giữa nguyên đơn là bà Trần Thị Thu V với bị đơn là anh Vương Minh T, anh Vương Minh H).
Trong Dự thảo án lệ này, tình huống pháp lý là: Người chồng chết, người vợ nhờ chôn cất chồng trên phần đất của người thân bên nhà chồng. Sau đó, người vợ muốn di dời phần mộ của chồng về đất của gia đình mình thì phát sinh tranh chấp.
Giải pháp pháp lý là: Trường hợp này, Tòa án phải xác định người vợ có quyền di dời mồ mả của chồng để quản lý, chăm sóc.
Phát biểu tại phiên họp, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh, các thành viên Hội đồng nhất trí cao với các dự thảo án lệ và đánh giá, các án lệ được lựa chọn có chất lượng dự án khá tốt, đáp ứng hầu hết các tiêu chí mà yêu cầu của xã hội đặt ra. Nội dung các án lệ là những vấn đề thiết thực nhất với đời sống, điều chỉnh các quan hệ xã hội mà chúng ta vẫn thường gặp.
Trên cơ sở ý kiến góp ý của các thành viên Hội đồng tư vấn án lệ, Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học khẩn trương nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý 5 dự thảo án lệ nêu trên để trình Hội đồng Thẩm phán TANDTC xem xét tại phiên họp toàn thể.