10 dấu ấn nổi bật của Việt Nam tại Hội đồng Bảo an

Cuộc họp diễn ra chiều ngày 17/1, có sự tham dự của đại diện đại sứ quán một số quốc gia, tổ chức quốc tế tại Hà Nội.

Việt Nam đã có nhiệm kỳ thành công tại Hội đồng Bảo an

Tại họp báo Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn nêu rõ, sau 2 năm sát cánh cùng các thành viên khác, Việt Nam đã hoàn thành trọng trách Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021.

Hai năm qua là giai đoạn hết sức khó khăn đối với thế giới nói chung và Hội đồng Bảo an nói riêng do những chuyển biến phức tạp, khó lường, chưa có tiền lệ của cục diện quốc tế.

Chiến tranh, xung đột, bất ổn vẫn tiếp tục diễn ra ở nhiều khu vực, thậm chí bùng phát ở nhiều điểm mới trên thế giới. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, các hành vi chính trị cường quyền, không tuân thủ Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế, làm cản trở nỗ lực xử lý các thách thức trong khi các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, an ninh lương thực, an ninh nguồn nước, khủng bố... ngày càng phức tạp.

Đặc biệt, tác động sâu, rộng của COVID-19 đã khiến các nước phải điều chỉnh cả ưu tiên về đối nội và đối ngoại để ứng phó với việc phục hồi và phát triển kinh tế. Bản thân Liên hợp quốc cũng phải đóng cửa và chuyển sang hoạt động trực tuyến trong một thời gian dài.

Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn đánh giá trong bối cảnh đó, Hội đồng Bảo an đã thích ứng nhanh, duy trì tốt các hoạt động, phát huy vai trò cơ chế quan trọng hàng đầu, không thể thay thế trong duy trì hòa bình và an ninh quốc tế.

Theo thống kê, trong hai năm, Hội đồng Bảo an đã có hơn 840 cuộc họp cấp đại sứ trở lên và hàng nghìn cuộc tham vấn các cấp; thông qua được 254 văn kiện dưới các hình thức khác nhau.

Hội đồng Bảo an đã có chương trình nghị sự rất phong phú, với nhiều nội dung rộng khắp, bao quát tất cả các châu lục, nhiều điểm nóng và vấn đề quốc tế quan tâm từ COVID-19 đến an ninh khí hậu, an ninh biển, hoạt động gìn giữ hòa bình, bảo vệ người dân, chống khủng bố, tình hình xung đột bất ổn tại Syria, Yemen, Israel Palestine, Ethiopia, Haiti, Myanmar...

Hội đồng Bảo an cũng ngày càng tranh thủ tốt hơn vai trò của các tổ chức khu vực trong đó có Liên minh châu Âu và Liên minh châu Phi, đặc biệt là ASEAN.

“Việt Nam hết sức coi trọng và mong muốn đóng góp tiếng nói của mình để thúc đẩy công việc của Hội đồng Bảo an nói chung, vì lợi ích chung của các quốc gia thành viên Liên hợp quốc, đồng thời góp phần duy trì hòa bình và an ninh quốc tế. Điều này xuất phát từ thực tế, 192/193 nước thành viên Liên hợp quốc đã ủng hộ bầu cho Việt Nam vào Ủy viên không thương trực Hội đồng Bảo an và chúng tôi chắc chắn có đóng góp để đáp ứng kỳ vọng của các bạn,” Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh.

Cũng theo Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn, với thông điệp xuyên suốt: “Đối tác vì hòa bình bền vững,” Việt Nam đã tham gia vào Hội đồng Bảo an với tinh thần chủ động, tích cực, có trách nhiệm, đề xuất nhiều sáng kiến đóng góp thực chất vào công việc của Hội đồng Bảo an, phát huy vai trò của Hội đồng Bảo an trong việc tìm kiếm những giải pháp ngăn ngừa, xử lý xung đột và ứng phó với các thách thức đối với hòa bình và an ninh quốc tế trên cơ sở Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế.

Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn khẳng định Việt Nam đã có nhiệm kỳ thành công tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Đây là kết quả của đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa của Đảng, Nhà nước Việt Nam; chủ trương đóng góp, xây dựng một cách có trách nhiệm vào các cơ chế đa phương, trong đó có Liên hợp quốc mà trước hết là Hội đồng Bảo an.

Đây cũng là kết quả chung của cả hệ thống chính trị, sự lãnh đạo sát sao và tham gia trực tiếp của các đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước, sự phối hợp đồng bộ, nhịp nhàng, chặt chẽ của các bộ, ban, ngành và mạng lưới các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài.

10 dấu ấn nổi bật của Việt Nam tại Hội đồng Bảo an

Tại sự kiện, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn đã nêu 10 dấu ấn nổi bật của Việt Nam tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc trong nhiệm kỳ 2020-2021.

Thứ nhất, thúc đẩy cách tiếp cận đa phương, kiên trì đề cao luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên hợp quốc. Trên cương vị Chủ tịch Hội đồng Bảo an tháng 1/2020, Việt Nam đã chủ trì Phiên thảo luận mở và thúc đẩy Hội đồng Bảo an thông qua Tuyên bố Chủ tịch về Hiến chương Liên hợp quốc, góp phần đề cao giá trị dài hạn và các nguyên tắc lớn bảo đảm thống nhất hành động của Hội đồng Bảo an, Liên hợp quốc và cộng đồng quốc tế.

Phiên thảo luận có sự tham dự và phát biểu của 111 đại diện các nước, các tổ chức quốc tế, một con số kỷ lục đối với một cuộc họp của Hội đồng Bảo an, cho thấy quan tâm của Việt Nam có sự hài hòa, đồng điệu với quan tâm, lợi ích chung của cộng đồng quốc tế.

Thứ hai, thúc đẩy việc tìm kiếm giải pháp bền vững, toàn diện cho xung đột, từ ngăn ngừa, kiềm chế, đến giải quyết các nguyên nhân gốc rễ của xung đột, xử lý hậu quả xung đột, trên cơ sở các nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia, không can thiệp vào công việc nội bộ, giải quyết hòa bình tranh chấp, tính đến lợi ích chính đáng của các bên, thúc đẩy cứu trợ nhân đạo, bảo vệ thường dân, đối thoại, thương lượng vì hòa bình và sự phát triển lâu dài của các quốc gia.

Thứ ba, xuất phát từ chính kinh nghiệm của đất nước đã trải qua nhiều năm chiến tranh để có nền hòa bình như ngày nay, Việt Nam đã thúc đẩy tinh thần nhân văn, nhân ái, hướng tới người dân, tăng cường hành động nhân đạo, bảo vệ thường dân trong xung đột một cách thực chất. Việt Nam đã chủ trì thúc đẩy thông qua Nghị quyết 2573 - Nghị quyết riêng đầu tiên của Hội đồng Bảo an về bảo vệ cơ sở hạ tầng thiết yếu đối với người dân trong xung đột, khẳng định các hành động tấn công nhằm vào trường học, bệnh viện, hạ tầng điện, nước... là vi phạm luật nhân đạo quốc tế. Đây cũng là một trong số rất ít các Nghị quyết được tất cả 15 nước thành viên Hội đồng Bảo an đồng bảo trợ, phản ánh đồng thuận cao của Hội đồng Bảo an.

Thứ tư, từ kinh nghiệm tái thiết đất nước sau chiến tranh, Việt Nam đã hướng sự quan tâm của Hội đồng Bảo an và cộng đồng quốc tế đến những hậu quả lâu dài của xung đột, chiến tranh đối với cuộc sống của người dân và an ninh, phát triển của các quốc gia, trong đó có vấn đề bom mìn còn sót lại sau xung đột. Trong vai trò Chủ tịch Hội đồng Bảo an tháng 4/2021, Việt Nam đã thúc đẩy thông qua Tuyên bố Chủ tịch của Hội đồng Bảo an, nhấn mạnh nhu cầu tăng cường hợp tác quốc tế để chung tay giải quyết những hệ lụy nhức nhối của bom mìn sau chiến tranh đối với an toàn và sinh kế bền vững của người dân, cộng đồng.

Thứ năm, Việt Nam đã nỗ lực làm cầu nối và thúc đẩy thực chất việc tăng cường hợp tác giữa Liên hợp quốc, Hội đồng Bảo an với các tổ chức khu vực trong duy trì hòa bình và an ninh quốc tế, nổi bật là việc tổ chức Phiên thảo luận mở đầu tiên của Hội đồng Bảo an về hợp tác giữa Liên hợp quốc với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) cũng như thúc đẩy vai trò trung tâm và sự hiện diện của ASEAN tại Hội đồng Bảo an trong giải quyết các vấn đề khu vực, trong đó có vấn đề Myanmar.

Thứ sáu, Việt Nam thúc đẩy sự quan tâm và giải pháp chính sách hướng tới các nhóm dễ bị tổn thương trong xung đột, nhất là phụ nữ và trẻ em, trong đó có việc tổ chức Hội nghị và thông qua Cam kết hành động Hà Nội về phụ nữ, hòa bình, an ninh (tháng 12/2020), tổ chức Phiên thảo luận mở về tình trạng bạo lực tình dục trong xung đột đối với phụ nữ và trẻ em gái (tháng 4/2021) và tổ chức Phiên họp theo thể thức Arria đầu tiên về vấn đề trẻ em không có sự chăm sóc của cha mẹ trong xung đột (tháng 12/2021).

Thứ bảy, tích cực thúc đẩy hành động chung về các vấn đề an ninh phi truyền thống bức thiết đối với cộng đồng quốc tế, như ứng phó với đại dịch COVID-19, an ninh biển và nhất là về biến đổi khí hậu, trong đó có việc tích cực tham gia Nhóm nòng cốt của các nước thành viên Hội đồng Bảo an về biến đổi khí hậu (LMG) và Nhóm chuyên gia không chính thức của Hội đồng Bảo an về biến đổi khí hậu (IEG).

Thứ tám, thể hiện sự cân bằng, minh bạch, trách nhiệm trong điều hành, xử lý các công việc chung, góp phần giảm thiểu khác biệt, thúc đẩy đối thoại, hợp tác vì lợi ích chung của Hội đồng Bảo an nói riêng, và cộng đồng quốc tế nói chung; coi trọng tham vấn trong và ngoài Hội đồng Bảo an, kiên trì tạo dựng thông tin đối thoại, xây dựng nhằm hướng tới đồng thuận chung, chia sẻ minh bạch, thẳng thắn nhằm xây dựng lòng tin, tăng cường cơ chế đối thoại.

Thứ chín, góp phần đề cao tiếng nói của các nước Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an, nổi bật là đã chủ trì tổ chức phiên họp hàng năm (tháng 11/2020) giữa 10 nước Ủy viên không thường trực (E10) và 5 nước mới được bầu làm thành viên Hội đồng Bảo an nhiệm kỳ 2021-2022 để trao đổi thông tin, phối hợp công việc.

Thứ mười, bên cạnh việc đóng góp về chính sách tại Hội đồng Bảo an, Việt Nam cũng có những đóng góp khác của Liên hợp quốc thông qua việc tăng cường cử lực lượng làm nhiệm vụ tại các Phái bộ Gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc, chủ trì Nghị quyết định kỳ về hợp tác Liên hợp quốc-ASEAN; đề xuất sáng kiến về Nghị quyết của Đại hội đồng Liên hợp quốc về Ngày quốc tế phòng, chống dịch bệnh, khởi xướng thành lập Nhóm Bạn bè của Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS).

Ngọc Mai