Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về Tổ chức phiên tòa trực tuyến

Nghị quyết được Quốc hội thông qua với tỷ lệ 93,79%  số đại biểu có mặt tán thành.

Theo đó, Nghị quyết mới được thông qua quy định: TAND được tổ chức phiên tòa trực tuyến để xét xử sơ thẩm, xét xử phúc thẩm vụ án hình sự, dân sự, hành chính có tình tiết, tính chất đơn giản; tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án rõ ràng, trừ các trường hợp sau đây:

Vụ án hình sự, dân sự, hành chính liên quan đến bí mật nhà nước; Vụ án hình sự về một trong các tội xâm phạm an ninh quốc gia quy định tại Chương XIII của Bộ luật Hình sự; Vụ án hình sự về một trong các tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh quy định tại Chương XXVI của Bộ luật Hình sự.

Phiên tòa trực tuyến là phiên tòa được tổ chức tại phòng xử án, có sử dụng các thiết bị điện tử kết nối với nhau thông qua môi trường mạng, cho phép bị cáo, bị hại, đương sự, người tham gia tố tụng khác tham gia phiên tòa tại địa điểm ngoài phòng xử án do Tòa án quyết định nhưng vẫn bảo đảm trực tiếp theo dõi đầy đủ hình ảnh, âm thanh và tham gia các trình tự, thủ tục tố tụng của phiên tòa bằng lời nói, hành vi tố tụng liên tục, công khai, vào cùng một thời điểm.

Việc tổ chức phiên tòa trực tuyến phải tuân thủ các quy định của pháp luật; bảo đảm an ninh, an toàn thông tin mạng và các điều kiện cơ sở vật chất, kỹ thuật; bảo đảm sự tôn nghiêm của phiên tòa.

Nghị quyết Quốc hội giao Chánh án TANDTC theo thẩm quyền ban hành hoặc chủ trì, phối hợp với Viện trưởng VKSNDTC, Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và thủ trưởng các cơ quan khác có liên quan ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Nghị quyết này.

Chính phủ, TANDTC, VKSNDTC, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, có trách nhiệm tổ chức thi hành Nghị quyết này. TANDTC có trách nhiệm báo cáo Quốc hội việc thực hiện Nghị quyết này trong báo cáo công tác hằng năm.

UBTVQH, Ủy ban Tư pháp, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban khác của Quốc hội, Đoàn ĐBQH, ĐBQH, Hội đồng nhân dân các cấp, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, giám sát việc thực hiện Nghị quyết này.

Nghị quyết có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2022.

Trước khi thông qua Nghị quyết, Quốc hội cũng đã nghe Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga trình bày báo cáo giải trình tiếp thu của UBTVQH.

Theo đó, về căn cứ ban hành và tính chất của Nghị quyết, có ý kiến đề nghị làm rõ căn cứ ban hành Nghị quyết. Một số ý kiến đề nghị ban hành Nghị quyết thí điểm; thí điểm trước ở một số địa phương. Ý kiến khác đề nghị không tổ chức thí điểm trong hoạt động xét xử của Tòa án.

UBTVQH nhận thấy: Theo quy định của Hiến pháp và Luật Tổ chức Quốc hội, Quốc hội có nhiệm vụ, quyền hạn quy định tổ chức và hoạt động của TAND. Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, khó lường, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động xét xử của Tòa án, việc Quốc hội ban hành Nghị quyết về tổ chức phiên tòa trực tuyến căn cứ vào điểm e khoản 2 Điều 15 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật là phù hợp.

Việc tổ chức phiên tòa nói chung và phiên tòa trực tuyến nói riêng liên quan trực tiếp đến quyền con người, quyền công dân. Kết quả xét xử, Tòa án ban hành bản án quyết định về người, pháp nhân thương mại có tội hay không có tội, nếu có tội thì áp dụng tội danh và hình phạt; quyết định nội dung khác liên quan đến tài sản, danh dự....của bị cáo, đương sự, cơ quan, tổ chức, cá nhân. Xin tiếp thu ý kiến của ĐBQH, UBTVQH đề nghị Quốc hội không quy định tổ chức thí điểm trong hoạt động xét xử; giao TANDTC có trách nhiệm báo cáo việc thực hiện Nghị quyết này với Quốc hội trong báo cáo công tác hằng năm. Khi điều kiện chín muồi, sẽ xem xét, sửa đổi, bổ sung các luật tố tụng và đưa nội dung về tổ chức phiên tòa trực tuyến vào luật.

Về tổ chức phiên tòa trực tuyến, có ý kiến đề nghị quy định trong dự thảo Nghị quyết về điều kiện phải có sự đồng ý của các bên mới được mở phiên tòa trực tuyến; chỉ tổ chức xét xử trực tuyến khi không thể tổ chức xét xử trực tiếp.

UBTVQH cho rằng: Việc xét xử theo hình thức thông thường hay hình thức trực tuyến đều phải tuân thủ các nguyên tắc cơ bản và thực hiện đầy đủ trình tự, thủ tục, thẩm quyền, thời hạn... theo quy định của pháp luật tố tụng, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của những người tham gia tố tụng. Việc lựa chọn vụ án nào để xét xử trực tuyến thì Tòa án căn cứ vào Nghị quyết này và các điều kiện cụ thể của từng vụ án để quyết định là phù hợp.

UBTVQH sẽ chỉ đạo TANDTC và các cơ quan hữu quan trong quá trình xây dựng văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành và tổ chức thực hiện Nghị quyết sẽ nghiên cứu kỹ lưỡng ý kiến của ĐBQH để bảo đảm phù hợp với các luật tố tụng và bảo đảm tính khả thi.

Trước đó, Quốc hội cũng đã biểu quyết thông qua Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Thống kê.

Mai Thoa