Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức pháp luật cho người dân

Ngày 9 /11 hằng năm là Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ngày Pháp luật được tổ chức nhằm tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho mọi người trong xã hội...

Thực hiện Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật, trong những năm gần đây công tác tuyên truyền PBGDPL được thực hiện bằng nhiều hình thức trong đời sống nhân dân, nhờ đó góp phần nâng cao sự hiểu biết, nhận thức pháp luật của người dân, đặc biệt là các khu vực thành thị.

Người dân đã biết vận dụng pháp luật để đòi hỏi các quyền lợi hợp pháp, chính đáng của mình, hiểu biết pháp luật khiến việc chấp hành pháp luật được thực hiện tốt hơn và việc áp dụng pháp luật của cơ quan chức năng cũng thuận lợi hơn nhiều.

Bên cạnh một số mặt tích cực, nhiều chuyên gia pháp lý cho rằng, do nhiều yếu tố khác nhau khiến mức độ hiểu biết, nhận thức pháp luật của người dân nói chung đến nay vẫn còn hạn chế, đặc biệt là người dân khu vực nông thôn, vùng núi, vùng sâu, vùng xa…Do hạn chế nhận thức về pháp luật nên nhiều người không chấp hành, có những hành vi chống đối, cản trở người thi hành công vụ, thậm chí chống người thi hành công vụ gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho xã hội, gây khó khăn cho các cơ quan bảo vệ pháp luật.

Bên cạnh đó, cũng không ít trường hợp người dân bị xâm hại về quyền lợi mà không biết sử dụng pháp luật để đòi hỏi, yêu cầu các cơ quan bảo vệ pháp luật bảo vệ quyền lợi cho mình hoặc có những trường hợp đưa ra những yêu cầu không có căn cứ pháp lý, gây ra những tranh chấp, khiếu kiện kéo dài.

Trao đổi với phóng viên, Tiến sỹ, luật sư Đặng Văn Cường (đoàn luật sư TP Hà Nội) chia sẻ: “Thực tiễn hành nghề luật sư, chúng tôi đã tham gia nhiều vụ án tranh chấp dân sự rất căng thẳng giữa các đương sự như tại Nam Định, Thái Bình, Hà Giang và nhiều tỉnh thành khác. Đây chủ yếu là các tranh chấp về đất đai, phát sinh trong đời sống xã hội dẫn đến các mối quan hệ hàng xóm, láng giềng bị rạn nứt, anh em, chị em, bố mẹ với các con bị ảnh hưởng, thậm chí đối đầu, những vụ án mạng xảy ra do lòng tham, sự ích kỷ và thiếu hiểu biết pháp luật. Đó là những vụ việc rất đau lòng chỉ vì người dân thiếu hiểu biết pháp luật, do công tác tuyên truyền, PBGDPL chưa hiệu quả”.

Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến việc tuyên truyền, PBGDPL cho người dân còn hạn chế, đặc biệt là người dân khu vực nông thôn, vùng núi, vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số. Trong đó có thể kể đến như: Lực lượng cán bộ chuyên trách về tuyên truyền PBGDPL ở các địa phương còn mỏng, chưa được trang bị kịp thời thường xuyên kiến thức pháp luật, phương tiện vật chất để đảm bảo công tác tuyên truyền hiệu quả. Chế độ, chính sách cho đội ngũ làm công tác PBGDPL còn chưa đáp ứng yêu cầu. Nhiều địa phương vẫn chưa quan tâm đúng mức đối với công tác tuyên truyền PBGDPL cho người dân, hình thức tuyên truyền phổ biến chưa đa dạng. Một số địa phương chưa huy động tối đa các nguồn lực để tham gia tuyên truyền PBGDPL, đặc biệt là huy động lực lượng là luật sư, luật gia, những người hiểu biết pháp luật tham gia cùng với cơ quan chức năng tham gia công tác này…

Mặt khác, do đặc điểm văn hóa của người phương Đông là coi nặng vấn đề tình cảm, coi nhẹ vấn đề về lý nên trong đời sống xã hội, nhiều người không quan tâm đến pháp luật mà luôn lấy tình cảm để giải quyết thay cho pháp luật. Tư duy "phép vua thua lệ làng" còn xuất hiện ở nhiều nơi dẫn đến tình trạng người dân thờ ơ với pháp luật, thậm chí khinh nhờn pháp luật nên công tác tuyên truyền PBGDPL có những khó khăn nhất định...

Ở các thành phố lớn, công tác tuyên truyền, PBGDPL được thực hiện tốt hơn, người dân có nhận thức cao hơn về pháp luật.  Người dân đang dần hình thành thói quen sử dụng dịch vụ pháp lý, nhờ đó khi xảy ra tranh chấp, khiếu kiện, xung đột liên quan đến pháp lý thì người dân đã tìm đến luật sư để được tư vấn. Nhờ vậy, công tác giải quyết các tranh chấp, giải quyết các vụ án hình sự cũng diễn ra thuận lợi hơn, an ninh trật tự, an toàn xã hội được đảm bảo.

Trong bối cảnh phát triển kinh tế xã hội, cải cách tư pháp tại Việt Nam hiện nay, công tác tuyên truyền PBGDPL lại càng quan trọng. Để đạt hiệu quả trong công tác này, cần thực hiện đồng bộ, đầy đủ các giải pháp, như: Kiện toàn, hoàn thiện đội ngũ cán bộ, cơ quan, tổ chức có chức năng, nhiệm vụ tuyên truyền PBGDPL từ trung ương đến địa phương. Đảm bảo cơ sở vật chất, điều kiện về kinh tế cho các cán bộ làm công tác tuyên truyền PBGDPL. Quy định về điều kiện, tiêu chuẩn, trình độ và trách nhiệm của cán bộ chuyên trách thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền PBGDPL.

Đặc biệt, cần gắn trách nhiệm đối với từng địa phương trong việc tuyên truyền PBGDPL, đưa ra các tiêu chí để đánh giá tính hiệu quả trong công tác này. Huy động lực lượng luật sư, luật ra tham gia đóng góp cho việc tuyên truyền PBGDPL. Đa dạng hóa cách thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật, trong đó chú trọng vận dụng khoa học kĩ thuật, công nghệ thông tin.

Phát triển mạnh mẽ các lực lượng bổ trợ tư pháp, phát triển đội ngũ luật sư về số lượng, chất lượng, phân bố đều phải rộng khắp ở các địa phương để kịp thời hỗ trợ, tư vấn, tuyên truyền phổ biến pháp luật, góp phần nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của người dân và giúp người dân sử dụng pháp luật để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Đ. Việt