UBTVQH thảo luận dự thảo nghị quyết về cơ chế đặc thù cho Hải Phòng, Nghệ An, Thừa Thiên Huế

Trình bày Báo cáo tóm tắt các dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển ba địa phương Hải Phòng, Nghệ An, Thừa Thiên Huế, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, các dự thảo Nghị quyết được xây dựng trên quan điểm: bảo đảm tuân thủ quy định của Hiến pháp, tính hệ thống của pháp luật; phù hợp với chủ trương của Ban Chấp hành Trung ương về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển ba địa phương; phù hợp với các cam kết, điều ước quốc tế mà Việt Nam đã k‎ý kết.

Các dự thảo Nghị quyết chỉ tập trung quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù phù hợp, thực sự cần thiết đối với yêu cầu phát triển của ba địa phương thuộc thẩm quyền của Quốc hội nhưng chưa có quy định hoặc khác với quy định hiện hành; phù hợp với bối cảnh thực tiễn của địa phương và đặt trong mối tương quan hợp lý với các thành phố khác trong cả nước; đẩy mạnh phân cấp, tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương, đồng thời đảm bảo nhiệm vụ kiểm tra, giám sát của Quốc hội, Chính phủ, HĐND địa phương.

Việc thí điểm ban hành các chính sách mới phải bảo đảm sự ổn định và tạo động lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội của ba địa phương, không ảnh hưởng lớn đến môi trường đầu tư, kinh doanh.

Một trong những nội dung trong đáng chú ý là Nghị quyết là đề xuất phát triển Khu thương mại tự do tại Hải Phòng. Đây là khu vực có ranh giới địa lý xác định, do Quốc hội quyết định thành lập, được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc biệt, đột phá, có mô hình quản lý được tổ chức phù hợp với đặc điểm, yêu cầu, mục tiêu phát triển của khu thương mại tự do; được tổ chức thành các khu chức năng, phù hợp với đặc điểm, yêu cầu, mục tiêu phát triển của Khu thương mại tự do.

Theo ông Nguyễn Chí Dũng, hiện nay, Khu thương mại tự do chưa được áp dụng ở Việt Nam, các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành chưa đề cập đến khái niệm này. Kinh nghiệm của các nước trên thế giới cho thấy, việc hình thành khu thương mại tự do là một yêu cầu tất yếu. Do vậy, dự thảo Nghị quyết quy định khái niệm về Khu Thương mại tự do, cơ quan có thẩm quyền thành lập và ban hành cơ chế, chính sách, nguyên tắc xây dựng cơ chế chính sách áp dụng cho Khu để làm cơ sở cho thành phố Hải Phòng và các cơ quan liên quan tổ chức nghiên cứu, đề xuất cụ thể báo cáo cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định sau khi Nghị quyết được ban hành.

Trình bày Báo cáo thẩm tra các dự thảo Nghị quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Phú Cường nhất trí ban hành các Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Nghệ An, Thừa Thiên Huế để thể chế hóa các Nghị quyết của Bộ Chính trị nhằm tạo cơ chế huy động nguồn lực, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội cho các địa phương này.

Về thẩm quyền, căn cứ quy định tại điểm b, khoản 2, Điều 15 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, việc Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định ban hành Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển các tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Nghệ An, Thừa Thiên Huế là đúng thẩm quyền.

Việc thành lập khu thương mại tự do không chỉ dừng ở phạm vi của cơ chế, chính sách đặc thù riêng lẻ mà gắn với việc xây dựng các thể chế, thiết chế pháp luật có tác động lớn, phạm vi ảnh hưởng rộng. Vì vậy đề nghị Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị xem xét, chấp thuận về chủ trương trước khi trình Quốc hội xem xét, quyết định.

Thảo luận tại phiên họp, một số Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội còn băn khoăn với đề xuất chính sách đặc thù hình thành khu thương mại tự do đối với Hải Phòng.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đề nghị, cần nghiên cứu kỹ lưỡng về cơ chế, chính sách đặc thù này vì đây là vấn đề rất lớn và rất mới, chưa từng được quy định trong Nghị quyết của Quốc hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cũng đề nghị cân nhắc kỹ hơn đề xuất này vì việc quy định hình thành Khu thương mại tự do là vấn đề quan trọng, không chỉ dưới giác độ kinh tế mà còn liên quan đến yếu tố quốc phòng, an ninh, hội nhập, ổn định chính trị và trật tự, an toàn xã hội. Việc thành lập Khu thương mại tự do không chỉ dừng ở phạm vi của cơ chế, chính sách đặc thù riêng lẻ mà gắn với việc xây dựng các thể chế, thiết chế pháp luật có tác động lớn, phạm vi ảnh hưởng rộng.

Bà Nguyễn Thị Thanh – Trưởng Ban công tác đại biểu cũng cho rằng cần phải phân tích, đánh giá kỹ hơn tác dộng của khu thương mại tự do ở Hải Phòng để làm sao tạo đột phá, chính sách mới, thể chế mới. Tuy nhiên, việc thực hiện cần có lộ trình, bước đi phù hợp với khả năng quản lý, quản trị.

Các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với quan điểm của Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị, chưa quy định chính sách này trong dự thảo Nghị quyết và tiếp tục chỉ đạo các bộ, ngành phối hợp với thành phố Hải Phòng nghiên cứu tổng thể, kỹ lưỡng, xây dựng đề án, có đề xuất nhằm bảo đảm tính cụ thể, đủ nội hàm chính sách. 

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, UBTVQH tán thành sự cần thiết ban hành các nghị quyết thí điểm cơ chế chính sách đặc thù, thống nhất cho rằng hồ sơ đủ điều kiện trình Quốc hội.

Về Khu thương mại tự do, UBTVQH đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành phối hợp với thành phố Hải Phòng tiếp tục nghiên cứu tổng thể, kỹ lưỡng, xây dựng đề án, có đề xuất nhằm bảo đảm tính cụ thể, đủ nội hàm chính sách. Trên cơ sở hoàn thiện đề án, Chính phủ báo cáo, xin ý kiến Bộ Chính trị. Căn cứ ý kiến Bộ Chính trị, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định theo đúng thẩm quyền.

Nhóm PV