Ngộ độc chất cấm do dùng thuốc nam không rõ nguồn gốc

Nam bệnh nhân tên N.M.P. (SN 1964), đến cấp cứu ở Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn trong tình trạng ý thức chậm, huyết áp tụt, thở nhanh sâu, đau bụng. 

Được biết, người bệnh mắc tiểu đường nhiều năm nay, được chỉ định điều trị bằng thuốc tiêm insulin (chất kiểm soát chuyển hóa đường vào máu) định kỳ. Nhưng đến đầu tháng 10/2020, ông P. chuyển sang uống thuốc nam, sử dụng khoảng 4 viên một ngày. Viên thuốc có dạng hình cầu màu vàng nâu, đường kính khoảng 1cm.

Nhãn gói thuốc ghi thuốc do “Lương y Thích Thiện Tín” bào chế, không rõ thành phần, không rõ hàm lượng, không rõ nơi sản xuất và không có chứng nhận cấp phép. Quảng cáo trên bao bì cho biết thuốc có công dụng điều trị tiểu đường và suy thận.

Vài ngày đầu, chỉ số đường huyết của người bệnh giảm, vì vậy tiếp tục uống thuốc. Sau đó, ông dần mệt mỏi, ăn uống kém. Ngày 25/10, người nhà đưa ông tới Bệnh viện đa khoa Xanh Pôn cấp cứu. Các chỉ số xét nghiệm đều xấu, có tình trạng nhiễm toan chuyển hóa (nhiễm acid trong máu) và toan lactic rất nặng, đe dọa ngừng hô hấp, ngừng tim.

Bác sĩ Lương Tuấn Kiên - Khoa Hồi sức Tích cực - Chống độc cho biết, bệnh nhân được chỉ định đặt ống nội khí quản, thở máy xâm nhập, truyền dịch, vận mạch nhằm nâng huyết áp, kết hợp sử dụng kháng sinh và truyền tĩnh mạch glucose, insulin cho bệnh nhân. Ngoài ra, ông P. được yêu cầu lọc máu liên tục để đào thải chất độc.

Sau hơn 10 giờ lọc máu, tình trạng bệnh nhân được cải thiện đáng kể. 2 ngày sau, ông P. được bỏ máy thở, rút ống nội khí quản, cắt thuốc vận mạch và dừng lọc máu. Hiện tại, bệnh nhân tỉnh táo, ăn đường miệng, chức năng các tạng ổn định và có thể xuất viện trong vài ngày tới.

Bác sĩ gửi mẫu thuốc nam do gia đình cung cấp đi xét nghiệm. Kết quả cho thấy thành phần thuốc dương tính với chất phenformin, một loại thuốc dùng để điều trị đái tháo đường tại Mỹ từ những năm 1950.

Thuốc này bị cấm sản xuất lưu hành từ năm 1973 do gây ra hàng loạt ca tử vong liên quan đến nhiễm acid lactic sau khi dùng thuốc. Nhiều nghiên cứu cho thấy điều trị bằng thuốc này làm xảy ra các tác dụng phụ, biến chứng gây tử vong.

Hiện Việt Nam và các nước trên thế giới đã cấm lưu hành phenformin. Tuy nhiên, hàng năm vẫn ghi nhận các trường hợp nhập viện điều trị và tử vong do ngộ độc phenformin khi uống thuốc nam.

Bác sĩ Kiên khuyến cáo, người bệnh đái tháo đường không nên tự ý sử dụng các loại thuốc nam không rõ nguồn gốc, xuất xứ, thành phần vì có thể thuốc đã được trộn các chất cấm, có hại cho cơ thể. Bệnh nhân nên tuyệt đối tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ và kiên trì với phác đồ để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Chí Tâm