Mỹ: Bước tiến mới trong nỗ lực kiểm soát súng đạn

Những gã khổng lồ bán lẻ hành động để hạn chế sử dụng súng

Sau vụ nổ súng hàng loạt tại cửa hàng ở Texas, Walmart cho biết họ sẽ hạn chế người tiêu dùng mang súng vào các cửa hàng thuộc chuỗi cửa hàng Walmart, một hành vi được coi là hợp pháp ở nhiều bang trên nước Mỹ nhưng đã gây ra nỗi lo lắng về an toàn trong những tuần gần đây.

Những động thái được những người ủng hộ kiểm soát súng ca ngợi và bị những người ủng hộ quyền sử dụng súng chế giễu này được Walmart đưa ra đúng một tháng sau vụ xả súng tại một cửa hàng ở thành phố El Paso, bang Texas, cướp đi 22 mạng sống. Một loạt các vụ tấn công khác liên tiếp xảy ra sau đó, bao gồm một vụ nổ súng khác cuối tuần qua ở West Texas khiến 7 người chết.

Một đài tưởng niệm gần El Paso, Texas Walmart nơi 22 người thiệt mạng vào tháng 8 trong một vụ xả súng hàng loạt

Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Walmart Inc. Corporation, ông Doug McMillon, đã kêu gọi Quốc hội và Nhà Trắng ban hành các biện pháp "thông thường" để kiểm soát việc sử dụng súng, bao gồm kiểm tra lý lịch chặt chẽ hơn đối với những người mua súng. "Như chúng ta đã thấy trước đây, những sự kiện khủng khiếp này xảy ra và dần đi vào quên lãng. Chúng ta không nên cho phép điều đó xảy ra", McMillon nói trong một tuyên bố. "Quốc hội và chính quyền nên hành động." Mặc dù vậy, Doug McMillon thông báo rằng “gã khổng lồ bán lẻ” này vẫn có kế hoạch bán súng trường thể thao.

Walmart không đòi hỏi một lệnh cấm hoàn toàn đối với việc bán súng mà một số người ủng hộ kiểm soát súng mong muốn, nhưng việc làm này của Walmart vẫn có ý nghĩa nhờ quy mô và tầm quan trọng của công ty này trong nhiều cộng đồng ở Hoa Kỳ và ảnh hưởng của nó ở các công ty Mỹ khác.

Walmart cũng tiết lộ sẽ đưa ra các chính sách mới hạn chế súng trong các cửa hàng của mình. Walmart dẫn chứng lý do từ một số sự cố trong đó người mua sắm đã rời khỏi các cửa hàng sau khi vài người mang vũ khí vào cửa hàng của Walmart ở các bang cho phép mang theo súng tới nơi công cộng. Tháng trước, chỉ vài ngày sau vụ nổ súng ở El Paso, một người đàn ông ở Missouri đã bị bắt sau vì mặc áo giáp và mang theo một khẩu súng trường kiểu quân đội khi vào Walmart. McMillon nói. "Chúng tôi hy vọng rằng mọi người sẽ hiểu được các lý do dẫn đến chính sách mới này và sẽ tôn trọng mối quan tâm của những người mua sắm, đồng nghiệp và các cộng sự của chúng tôi."

Trước đó, nhằm hạn chế quyền mang một số vũ khí, Walmart đã đưa ra một vài quyết định bao gồm quyết định năm 1993 về việc ngừng bán súng ngắn ở tất cả các bang trừ Alaska và quyết định năm 2015 về việc chấm dứt bán vũ khí bán tự động được sử dụng trong các vụ xả súng hàng loạt. Hôm 3/9, Walmart cũng tuyên bố họ sẽ chấm dứt việc bán súng ngắn ở Alaska.

McMillon lưu ý rằng, ông cũng là một người có quyền được sở hữu súng, nhưng "chúng tôi hiểu rằng nguồn gốc của chúng tôi là ở Mỹ và với tư cách là nhà bán lẻ lớn nhất thế giới, chúng tôi hiểu trách nhiệm đi kèm với nó."

Tiếp theo hành động của Walmart, Kroger - chuỗi siêu thị lớn nhất của Mỹ - cũng đã kêu gọi tăng cường kiểm tra lý lịch người mua súng và tuyên bố rằng "khách hàng không còn được phép công khai mang súng vào các cửa hàng của chúng tôi, ngoài các nhân viên thực thi pháp luật được ủy quyền."

Phản ứng của người ủng hộ sử dụng súng

Nhà bán lẻ lớn nhất thế giới, Walmart có trụ sở tại Arkansas có hơn 4.700 cửa hàng trên khắp nước Mỹ, trong đó có nhiều khu vực mà sự phản đối đối với việc kiểm soát súng rất mạnh. Hashtag #boycottwalmart (tẩy chay Walmart) đã trở thành phong trào vào chiều thứ ba vừa rồi trên Twitter và động thái này đã thu hút một phản ứng gay gắt từ Hiệp hội Súng trường Quốc gia (NRA). "Thật đáng xấu hổ khi thấy Walmart chịu khuất phục trước áp lực của giới tinh hoa chống súng", NRA nói. "Các dòng người xếp hàng tại Walmart sẽ sớm chuyển sang các nhà bán lẻ khác, nơi ủng hộ cho các quyền tự do cơ bản của nước Mỹ".

Trong khi đó, Everytown for Gun Safety - một tổ chức phi lợi nhuận của Mỹ, chủ trương kiểm soát súng và chống lại bạo lực súng đạn - đã ca ngợi Walmart vì "một bước tiến đáng kể". Một số ứng cử viên tổng thống của Đảng Dân chủ cũng ca ngợi Walmart, đồng thời kêu gọi hành động nhiều hơn, tạo sự khác biệt hơn nữa với Tổng thống Mỹ Donald Trump, người đã làm giảm những nỗ lực thắt chặt kiểm tra lý lịch người sở hữu súng. Ứng cử viên tổng thống của Đảng Dân chủ Beto O'Rourke, người trước đây đại diện cho thành phố El Paso tại Quốc hội, đã nói rằng Walmart đã có một "bước đi đúng hướng". Mặc dù vậy, ông nói thêm rằng, "chúng ta không thể dựa vào các tập đoàn để ngăn chặn bạo lực súng đạn mà cần có luật cờ đỏ và chúng ta cần mua lại mọi vũ khí tấn công."

Walmart hy vọng những thay đổi sẽ giảm thị phần đạn dược từ khoảng 20% xuống còn 6-9%. Công ty cũng sẽ không còn bán đạn cho súng trường nòng ngắn, loại đạn có thể dùng để săn bắn và còn dùng cho những vũ khí kiểu quân đội. Công ty vẫn sẽ bán súng trường và súng ngắn nòng dài và phần lớn đạn mà chúng sử dụng, các cửa hàng của Walmart sẽ "tập trung nhiều hơn vào nhu cầu săn bắn và đam mê bắn súng thể thao", McMillon nói.

Doug McMillon, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Walmart Inc. Corporation, tuyên bố gã khổng lồ bán lẻ này sẽ chấm dứt việc bán một số loại đạn sau vụ xả súng chết người vào tháng trước tại một cửa hàng ở Texas

Lịch sử sử dụng súng lâu dài khó thay đổi

Mỹ không phải là quốc gia duy nhất đang chứa đựng những tay súng giết người. Nhưng khi nhắc tới những hành vi bạo lực liên quan tới súng đạn trong dân chúng, thì người ta lập tức nghĩ tới Mỹ. Đất nước này có một lịch sử và nền văn hóa gắn liền với những khẩu súng. Ước tính với khoảng 270 triệu khẩu súng đang được sở hữu trong dân, Mỹ đã trở thành quốc gia có tỷ lệ vũ khí trên đầu người cao nhất thế giới. Đứng thứ hai là Yemen, một đất nước của các bộ lạc và những vụ tranh chấp nội bộ.

Từ thủ đô Washington tới những cửa hàng tạp hóa mang biển hiệu Walmart trên khắp nước Mỹ, súng đạn, cũng giống như bánh mỳ, sữa tươi hay quần áo, là mặt hàng tiêu dùng phổ biến cho giới thợ săn, các nhà sưu tập và những người muốn đảm bảo cho sự an toàn của chính họ. Và tất nhiên, nó cũng có mặt trong những ngăn kéo tủ hay dưới gậm giường của hàng nghìn kẻ sát nhân. Theo thống kê của nhóm những nhà hoạt động chống phổ biến vũ khí có trụ sở tại Washington, những khẩu súng này đã khiến hơn 100.000 người thiệt mạng hoặc bị thương mỗi năm. Năm 2010, nước Mỹ đã ghi nhận hơn 30.000 ca tử vong do trúng đạn.

Hơn hai thế kỷ trôi qua, luật kiểm soát súng dường như vẫn bị bỏ ngỏ và chìm dần vào quên lãng, cho tới khi Tòa án Tối cao đưa ra quyết định cần phải siết chặt hiến pháp để làm giảm quyền lực của chính quyền các bang và địa phương nhằm hạn chế quyền sở hữu súng vào các năm 2008 và 2010.

Hiện tại, khoảng một nửa trong số 50 bang của Mỹ đã thông qua luật cho phép những người sử dụng súng đem theo vũ khí tới hầu hết các địa điểm công cộng một cách công khai. Thậm chí, nhiều bang còn đồng ý để công dân của họ giết người nếu bị đẩy đến tình thế nguy hiểm tới tính mạng. Nhưng trên thực tế, nhiều vụ nổ súng vẫn xảy ra trong khi nạn nhân của nó hoàn toàn có thể được giải thoát một cách an toàn.

Luật pháp được lập ra để phục vụ chính sách, và chính sách thì được đề xuất bởi những tổ chức như Hiệp hội Súng trường Quốc gia (NRA). Từng là một tổ chức không mấy nổi bật của các thợ săn và những người đam mê súng trường, NRA hiện đã trở thành một trong những tổ chức chính trị quyền lực nhất của nước Mỹ. Theo tiết lộ của tờ Washington Post, NRA từng thành công trong việc giúp các ứng viên chiến thắng trong cuộc bầu cử quốc hội hồi năm 2010. Bên cạnh sức ảnh hưởng mạnh mẽ ở nghị viện, NRA còn đủ sức ngăn chặn việc ban hành luật kiểm soát súng ở các tòa án. NRA và những tổ chức ủng hộ việc vũ trang khác đã liên minh với Đảng Cộng hòa, cũng như một bộ phận người dân Mỹ luôn nghi ngờ sức mạnh của Chính phủ đương nhiệm, để bày tỏ sự chống đối công khai đối với Washington.

Tuy vậy, kết quả thăm dò cho thấy phần đông người Mỹ đang mắc kẹt giữa việc chấp nhận luật kiểm soát súng lỏng lẻo hiện tại và thắt chặt chúng nhiều hơn nữa. Những người ủng hộ việc sử dụng vũ khí tự do chỉ chiếm một lượng rất nhỏ.

Trâm Anh (theo AFP/CNN)