Thành phố đầu tiên của Philippines bị IS chiếm giữ, lợi thế vô tình rơi vào tay Trung Quốc

1. Vì sao thành phố Marawi của Philippines bị IS chiếm giữ?

Ngày 23/5, lực lượng vũ trang chống chính phủ ở Philippines có liên hệ với tổ chức khủng bố “Nhà nước Hồi giáo” (IS) đã bất ngờ tấn công chiếm thành phố Marawi trên đảo Mindanao, miền nam Philippines.

Cuộc tấn công diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte vừa đến thăm Nga. Chuyến thăm lẽ ra kéo dài đến ngày 26/5, nhưng Tổng thống Duterte đã phải cắt ngắn chuyến thăm, lập tức bay về nước để giải quyết vấn đề này. Đêm 23/5, ông Duterte tuyên bố áp dụng lệnh thiết quân luật ở khu vực Mindanao trong vòng 60 ngày.

Các chuyên gia nhận định, có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng bạo động ở  thành phố Marawi:

Thứ nhất, lực lượng vũ trang chống chính phủ phát triển rất mạnh ở miền nam Philippines. Được biết, tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) ra đời tháng 6/2014, trong khi làn sóng Hồi giáo cực đoan ở Philippines và Indonesia đã có nguồn gốc cách đây nhiều thập niên trước.

Thứ hai, người dân ở miền nam Philippines chủ yếu là người Moro, họ là những người theo Hồi giáo và chủ yếu là dân di cư từ Indonesia sang. Từ trước năm 1970, khu vực này chủ yếu do người Moro quản lý, nhưng trong thập niên 1980, Philippines  thực hiện chính sách đồng hóa đối với khu vực này, trong đó áp dụng chính sách đó là di dân tín đồ Thiên Chúa giáo tới miền nam.

Quyền quản lý khu vực này dần dần rơi vào tay tín đồ Thiên Chúa giáo, do đó mâu thuẫn giữa hai bên ngày càng sâu sắc, xung đột vũ trang bùng phát do tranh chấp lãnh thổ.

Thứ ba, gần đây chính quyền Tổng thống Duterte thực hiện chiến lược ngoại giao mới gây ảnh hưởng xấu đến quan hệ với Mỹ, thỏa thuận mua bán vũ khí với Mỹ cũng bị hủy bỏ. Sau những sự việc này, quân đội Mỹ sẽ không giúp Philippines ngăn chặn lực lượng vũ trang chống chính phủ như trước đây.

Trong bối cảnh này, một số khu vực ở miền nam Philippines đã bị tấn công khi ông Rodrido Duterte “vắng nhà”. Khác với trước đây, trong cuộc tấn công lần này, phiến quân đặt mục tiêu chiếm lãnh thổ, lại ra tay bất ngờ, làm cho quân chính phủ trở tay không kịp. Lực lượng phiến quân đã chiếm thành phố Marawi trong vài ngày, quân chính phủ đến nay chỉ giải cứu được hơn 100 con tin và chưa chiếm lại được thành phố này.

Cuộc tấn công lần này của lực lượng phiến quân ở Philippines cũng cho thấy, Mỹ đã nới lỏng việc ngăn chặn đối với các tổ chức chống chính phủ trung thành với IS ở Philippines, đã làm giảm sức ép quân sự đối với lực lượng này. Đây chính là nguyên nhân căn bản dẫn tới các tổ chức chống chính phủ phát động một cuộc tấn công quy mô lớn lần này ở Philippines.

Thành phố đầu tiên của Philippines bị IS chiếm giữ, lợi thế vô tình rơi vào tay Trung Quốc

2. Trung Quốc sẽ được những lợi ích gì khi hỗ trợ Philippines tấn công IS?

Trước sự xa rời của Mỹ, trang tin Sina của Trung Quốc cho rằng, hiện Trung Quốc cần ra tay giúp đỡ Tổng thống Duterte, chỉ có thế mới ngăn chặn IS từ xa, bảo vệ "Vành đai, con đường", tăng cường ảnh hưởng chính trị ở Philippines và ASEAN, thúc đẩy xuất khẩu vũ khí ra thế giới.

Trước hết, IS đang đẩy nhanh mở rộng địa bàn, cách Trung Quốc đã ngày càng gần. Điều này không những có thể đe dọa an ninh trong nước của Trung Quốc, mà sẽ còn gây ảnh hưởng tiêu cực đến chiến lược “Vành đai, con đường” của Trung Quốc.

Trên thực tế, vài năm gần đây, IS đã đẩy nhanh mở rộng hoạt động tới Tây Âu, Đông Á. Hoạt động của IS ở Pakistan và Afghanistan rất mạnh. Năm 2016, vài chục phần tử khủng bố xâm nhập từ Afghanistan đã tấn công ở Tân Cương, Trung Quốc. Hơn nữa, trong 1 năm qua, hoạt động của IS ở các nước Indonesia, Thái Lan, Malaysia và Philippines ngày càng trở nên thường xuyên.

Theo hãng tin Reuters Anh, có tới 5.000 phần tử khủng bố rời khỏi Tân Cương, Trung Quốc để đến Trung Đông tham chiến. Tháng 8/2015, các phần tử khủng bố đã đi từ Trung Quốc, cầm hộ chiếu Thổ Nhĩ Kỳ đến Thái Lan, tiến hành “hành hung” người Trung Quốc.

Tháng 4/2016, báo chí Hồng Kông cũng cho biết, trong tháng 3 cùng năm có 3 phần tử khủng bố ở Thổ Nhĩ Kỳ đã xâm nhập Thái Lan để tìm cách tiến hành khủng bố đối với du khách Trung Quốc. 3 phần tử khủng bố này chắc chắn đến từ Trung Quốc và được Thổ Nhĩ Kỳ cấp hộ chiếu.

Cùng với hoạt động lan tràn của IS ở các nước Pakistan, Afghanistan, Indonesia, Malaysia, Thái Lan và Philippines cũng như nhiều phần tử cực đoan gia nhập IS đến từ Trung Quốc, rõ ràng, IS đang “áp sát” Trung Quốc. Trong bối cảnh này, Trung Quốc phải chủ động tấn công.

Ngoài ra, việc Trung Quốc giúp Philippines chống khủng bố có thể thúc đẩy ông Rodrigo Duterte tiếp tục thực hiện chính sách “thân Trung Quốc” hiện nay. Bởi vì nếu ông Duterte chịu sức ép quá lớn, thì không thể loại trừ ông đảo ngược thái độ với Trung Quốc.

Vì vậy, khi ông Duterte gặp khó khăn, Trung Quốc nên giúp ông tấn công các phần tử khủng bố sẽ nhận được tín nhiệm hơn từ ông Duterte. Giúp ông Duterte sẽ có lợi hơn nhiều so với việc ông Duterte phải ra đi hoặc đảo ngược chính sách.

Hơn nữa, việc giúp đỡ này không phải là “cho không”, mà có thể bán vũ khí, nhất là máy bay vũ trang không người lái. Đối với Trung Quốc, đây thực sự là một đơn hàng lớn, giúp cho máy bay không người lái Trung Quốc tiếp tục “dẫn trước” thế giới.

Đồng thời, việc giúp đỡ chính quyền ông Duterte chống khủng bố lúc này vừa thể hiện Trung Quốc có “đạo đức”, vừa có thể nâng cao vai trò ảnh hưởng của mình ở Philippines và ASEAN. Nước chủ tịch luân phiên của ASEAN năm nay là Philippines, lúc này là thời điểm Philippines đang ở trong tình trạng “nước sôi lửa bỏng”. Trung Quốc ra tay thích hợp sẽ giúp tăng mạnh vị thế của Bắc Kinh ở Đông Nam Á và các nước khác, không những thế còn tăng cường vai trò ảnh hưởng chính trị của Trung Quốc trên phạm vi thế giới.

Hà Kim