Ngành điều vươn tới thị trường châu Phi giàu tiềm năng

Ghi nhận tại Hội nghị khách hàng quốc tế ngành điều năm 2013, tổ chức ngày 28/11 tại TP.HCM cho thấy, hiện nay nhiều quốc gia xuất khẩu (XK) điều lớn của châu Phi như Bờ Biển Ngà, Guinea Bissau, Nigieria đang có nhu cầu kêu gọi các DN Việt Nam đầu tư vào công nghệ chế biến hạt điều tại đất nước họ. Chẳng hạn, Chính phủ Nigieria đang tạo ra hàng loạt chính sách ưu đãi đối với các DN nước ngoài đầu tư vào chế biến dầu vỏ hạt điều và chế biến điều nhân. Theo đó, họ sẽ miễn 100% thuế thu nhập DN trong 5 năm đầu đồng thời hạ thuế suất nhập khẩu (NK) các loại máy móc, thiết bị xuống mức 0%. Trong khi đó, các cơ quan quản lý của Bờ Biển Ngà cũng cho rằng họ mong đợi sự hợp tác từ phía các DN Việt Nam và sẵn sàng ưu đãi về thuế và giá mua nguyên liệu nếu DN nào đầu tư công nghệ chế biến tại đất nước họ.

Trong khuôn khổ hội nghị các DN Việt Nam đã ký kết hơn 10 hợp đồng NK, trị giá 100 triệu USD.

Thực tế, trong những năm qua đã có một số DN Việt Nam bắt đầu hướng đến việc XK công nghệ chế biến hạt điều sang các thị trường ở châu Phi bằng cách viện trợ hoặc chuyển giao máy móc công nghệ. Một số DN cho rằng việc làm này phù hợp với xu hướng phát triển của ngành điều. Vì không sớm thì muộn các nước châu Phi cũng sẽ cố gắng hạn chế XK hạt thô mà chuyển sang tự chế biến điều nhân. Khi đó, các DN ngành điều Việt Nam sẽ khó khăn hơn trong việc NK nguyên liệu. Chính vì vậy, lúc này các DN Việt Nam nên hợp tác với các nước châu Phi cùng xây dựng cho họ ngành công nghiệp chế biến, cùng họ cho ra thành phẩm để chia sẻ lợi nhuận.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Đức Thanh, Chủ tịch Hiệp hội điều Việt Nam (Vinacas) việc đầu tư công nghệ chế biến hạt điều tại thị trường châu Phi cần phải được các DN tính toán hết sức cẩn trọng. Vì hiện nay mỗi năm ngành điều Việt Nam phải NK từ 300-500 ngàn tấn điều thô từ các quốc gia ở khu vực này. Nếu không có kế hoạch cụ thể, mà chỉ vội vàng ham lợi từ việc bán máy móc công nghệ, hoặc các lợi ích trước mắt thì rất có thể vài năm tới ngành điều trong nước sẽ mất ổn định về nguyên liệu.

Năm nay chúng ta NK khoảng 550.000 tấn điều từ châu Phi. Nhưng đa số các DN phải mua qua các công ty trung gian của Ấn Độ, Singapore nên chất lượng điều thô không được tốt như mong muốn. Vì thế, trong những đợt tiếp xúc thế này Hiệp hội chỉ khuyến cáo các DN nên kết nối chặt chẽ với các nhà XK để mua trực tiếp từ họ, không phải qua trung gian. Thực tế, phía châu Phi họ muốn mình đầu tư công nghệ chế biến cho họ nhưng đây là mong muốn hợp tác dài hạn. Kế hoạch thế nào thì phải có lộ trình cụ thể 10-15 năm chứ không thể mệnh ai nấy làm được” - ông Thanh nói.

Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Chiểu, Tổng giám đốc Công ty CP chế biến hàng XK Long An (Lafooco) cho rằng, để tăng cường hợp tác ở lĩnh vực chế biến, XNK hạt điều, trước mắt các DN Việt Nam và các nhà cung cấp của châu Phi cần thống nhất được những điều khoản hợp tác cụ thể. Chẳng hạn thống nhất các điều kiện về tiêu chuẩn, cách đánh giá chất lượng nguyên liệu, bao bì, bốc xếp… Kế đó, thống nhất ký kết các điều khoản hợp tác trực tiếp, thường xuyên. Khi đã có sự tin tưởng với nhau thì có thể linh hoạt thực hiện các hợp đồng giao sau, hợp tác từ bao tiêu từ đầu vụ hoặc thậm chí có thể thực hiện cả các hợp đồng “đổi gạo lấy hạt điều” rồi thanh toán L/C thông qua một ngân hàng như đề xuất mà Lafooco đã đưa ra hồi đầu năm 2013.

Minh Tuấn