Toà án nhân dân đẩy mạnh cải cách tư pháp vì nhân dân và để phục vụ nhân dân

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng thực hiện nghi thức ra mắt các hệ thống công nghệ thông tin của TANDTC

Đẩy mạnh cải cách tư pháp

Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 2/6/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 đã xác định rõ nhiệm vụ của cải cách tư pháp là bảo đảm để Toà án là trung tâm và xét xử là hoạt động trọng tâm.  Với vai trò là trung tâm của hệ thống tư pháp, TAND đã có nhiều giải pháp đột phá, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó.

Trong bối cảnh còn nhiều khó khăn về đội ngũ cán bộ, Thẩm phán cũng như điều kiện cơ sở vật chất, trên cơ sở 14 giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng xét xử  đã được đề ra, Ban cán sự đảng, lãnh đạo TANDTC tập trung chỉ đạo làm tốt công tác đảm bảo áp dụng thống nhất pháp luật. Công tác giải quyết, xét xử các loại vụ án; xem xét áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án và giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm được các Tòa án thực hiện đạt kết quả khả quan.

Cụ thể, năm 2018, các Tòa án đã giải quyết được 499.013 vụ việc trong tổng số 558.152 vụ việc đã thụ lý (đạt tỷ lệ 89,4%); số vụ việc còn lại hầu hết còn trong thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật và đang được tiếp tục xem xét, giải quyết. So với cùng kỳ năm 2017, số vụ việc đã thụ lý tăng 5.086 vụ (tăng 0,9%), đã giải quyết tăng 57.634 vụ (tăng 13%); tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do lỗi chủ quan của Tòa án là 1,16% (giảm 0,04% so với cùng kỳ năm 2017), đáp ứng yêu cầu Quốc hội đề ra. Nhiều vụ án kinh tế, tham nhũng được dư luận xã hội quan tâm đã được đưa ra xét xử kịp thời. 

Nhìn chung, việc xét xử các vụ án hình sự đảm bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, chưa phát hiện trường hợp nào được xét xử trong năm qua kết án oan người không có tội. Việc tranh tụng tại phiên tòa tiếp tục được chú trọng theo hướng thực chất, hiệu quả. Các Tòa án không hạn chế thời gian dành cho tranh tụng, tôn trọng và đảm bảo cho các bên tham gia tố tụng đưa ra chứng cứ và trình bày hết các ý kiến của mình, trên cơ sở kết quả tranh tụng, HĐXX đưa ra các phán quyết đúng pháp luật, được dư luận xã hội ủng hộ.

Trong quá trình xét xử, các Tòa án đã thực hiện tốt nguyên tắc tranh tụng, nguyên tắc độc lập xét xử và nguyên tắc suy đoán vô tội; các phán quyết của Tòa án bảo đảm đúng pháp luật, bảo vệ công lý, quyền con người, quyền công dân. Nhờ thực hiện đầy đủ thẩm quyền tố tụng theo quy định, nên chất lượng xét xử tiếp tục được bảo đảm và có tiến bộ. Một số hạn chế, thiếu sót trong công tác giải quyết, xét xử các loại vụ án cũng từng bước được khắc phục có hiệu quả.

Công tác phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng được thực hiện đúng theo các quy định của pháp luật tố tụng. Trong năm 2018, các Tòa án đã trả hồ sơ để yêu cầu điều tra bổ sung đối với 4.330 vụ án, việc trả hồ sơ cho Viện kiểm sát yêu cầu điều tra bổ sung về cơ bản đảm bảo có căn cứ, đúng pháp luật. Hình phạt mà Tòa án áp dụng đối với các bị cáo tương xứng với hành vi phạm tội.

Về công tác giải quyết các vụ án hành chính, dân sự, cùng với sự nỗ lực và kết quả đạt được, TANDTC đã triển khai thí điểm thành công công tác hòa giải, đối thoại tại Tòa án. Theo đó, án hành chính, Tòa án nhân dân các cấp đã thụ lý 10.506 vụ, tăng 1.195 vụ so với năm 2017, nhưng kết quả giải quyết đạt tỷ lệ cao.

Đối với án dân sự, các Tòa án đã hạn chế đến mức thấp nhất việc để các vụ việc dân sự quá thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật; hạn chế tối đa việc tạm đình chỉ nhiều lần đối với một vụ án, tạm đình chỉ giải quyết vụ án không có căn cứ; làm tốt việc hướng dẫn các đương sự thực hiện đúng nghĩa vụ về cung cấp chứng cứ, tài liệu của vụ án; chủ động xác minh, thu thập chứng cứ trong những trường hợp cần thiết theo quy định của pháp luật; tăng cường phối hợp với các cơ quan hữu quan nhằm giải quyết tốt vụ án.

Các Tòa án đã chủ động phối hợp với VKS và Cơ quan THADS cùng cấp rà soát các bản án dân sự chưa thi hành để xác định trách nhiệm giữa các cơ quan và xử lý các vấn đề thuộc trách nhiệm của Tòa án. Công tác hòa giải tiếp tục được chú trọng và thực hiện có hiệu quả, qua đó đảm bảo việc giải quyết vụ án được nhanh chóng, kịp thời, góp phần củng cố mối đoàn kết trong nội bộ nhân dân.

Trên cơ sở bám sát chủ trương, yêu cầu cải cách tư pháp cũng như các nguyên tắc tư pháp đã được ghi nhận trong Hiến pháp năm 2013 và các luật có liên quan tới tổ chức và hoạt động của các cơ quan tư pháp, các Tòa án đã tiếp tục đổi mới các mặt công tác, năng động, sáng tạo trong chỉ đạo, điều hành. Tập trung nâng cao chất lượng và đẩy nhanh tiến độ xét xử, giải quyết các loại án; thực hiện việc công khai các bản án nhằm nâng cao năng lực, trách nhiệm của các Thẩm phán, bảo đảm thống nhất trong việc áp dụng pháp luật cũng như tạo điều kiện để nhân dân tham gia giám sát hoạt động xét xử của Tòa án.

Công tác hoàn thiện thể chế, tham gia xây dựng các đạo luật quan trọng về tố tụng tiếp tục được quan tâm chỉ đạo, thực hiện có hiệu quả. TANDTC đã hoàn thành các dự án luật, pháp lệnh được phân công chủ trì soạn thảo, bảo đảm tiến độ, chất lượng; tích cực tham gia xây dựng các đạo luật khác theo thẩm quyền, nhất là trong việc sửa đổi Bộ luật Hình sự năm 2015. Tổ chức triển khai kịp thời, hiệu quả, chất lượng các đạo luật mới, đặc biệt đã làm tốt công tác tổng kết thực tiễn xét xử làm cơ sở cho việc xây dựng, ban hành nhiều nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán TANDTC hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật; đồng thời, tiếp tục chú trọng phát triển án lệ.

Vì nhân dân và để phục vụ nhân dân

Nhận thức rõ tầm quan trọng và hiệu quả thực tế của công tác hòa giải, lãnh đạo TANDTC đã chỉ đạo các Tòa án cần tập trung thực hiện tốt công tác này. Thời gian qua, TANDTC đã triển khai thí điểm việc đổi mới, tăng cường hoà giải, đối thoại trong giải quyết các vụ án dân sự và hành chính tại Hải Phòng. Việc thí điểm tổ chức Trung tâm hòa giải, đối thoại tại Hải Phòng và với kết quả đạt được cũng như vai trò, ý nghĩa quan trọng mà việc hòa giải, đối thoại thành mang lại, hiện nay, TANDTC tiếp tục triển khai mở rộng thí điểm mô hình này tại 16 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; đã xây dựng Đề án “Đổi mới, tăng cường hòa giải và đối thoại trong quá trình giải quyết các vụ án dân sự, hành chính” trình các cấp có thẩm quyền xem xét để nhân rộng mô hình này trong toàn quốc, đồng thời cũng đang xây dựng dự thảo Luật Hòa giải, đối thoại ngoài tố tụng tại Tòa án để làm cơ sở pháp lý cho việc triển khai thực hiện.

TAND đã chú trọng công tác cải cách hành chính, nhất là công tác đổi mới thủ tục hành chính - tư pháp trong các hoạt động của Tòa án, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm, có ý nghĩa rất quan trọng trong việc nâng cao chất lượng công tác Tòa án nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân. Đẩy mạnh việc ứng dụng khoa học - công nghệ, nhất là công nghệ thông tin; xây dựng hệ thống tố tụng điện tử thông minh - hệ thống cốt lõi để xây dựng Tòa án điện tử, bảo đảm hoạt động của Tòa án được công khai, người dân dễ tiếp cận và giám sát, các vụ việc phải được thụ lý và giải quyết nhanh chóng. Xây dựng hình ảnh Tòa án thân thiện, “gần dân, hiểu dân, giúp dân, học dân”, là chỗ dựa của nhân dân và là nơi bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Những kết quả mà hệ thống TAND đã thực hiện được trong những năm gần đây có thể coi là những dấu ấn quan trọng trong tiến trình cải cách tư pháp. Việc công khai bản án trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án là một trong những kết quả đó. Đến nay đã có hơn 200.000 bản án, quyết định đã được công khai với hàng triệu lượt truy cập. Cổng thông tin điện tử TANDTC, 66 Trang thông tin của các Tòa án khác đã được xây dựng với nền tảng công nghệ hiện đại, bảo đảm đáp ứng các yêu cầu về chức năng và việc phát triển lâu dài, khả năng tích hợp liên kết các hệ thống công nghệ thông tin hiện có của TAND.

TANDTC cũng ra mắt các hệ thống công nghệ thông tin được tích hợp trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án: Hệ thống gửi, nhận đơn khởi kiện, tài liệu, chứng cứ và cấp tống đạt, thông báo văn bản tố tụng của Tòa án bằng phương tiện điện tử; Hệ thống đăng ký trực tuyến cấp sao, trích lục bản án, tài liệu trong hồ sơ vụ án của Tòa án. Các hệ thống công nghệ thông tin được xây dựng để triển khai chế định mới được quy định trong pháp luật tố tụng.

Việc đưa vào sử dụng các hệ thống công nghệ thông tin thể hiện sự minh bạch, công khai trong các hoạt động tố tụng của Tòa án; góp phần đổi mới mạnh mẽ thủ tục hành chính tư pháp và thủ tục giải quyết các vụ việc tại Tòa án; giúp người dân tiết kiệm được chi phí, công sức đi lại khi có việc liên quan đến tòa án. Đây cũng là nền tảng, là bước đi cụ thể để xây dựng Tòa án điện tử và hướng tới xây dựng Tòa án thông minh tại Việt Nam trong tương lai, phù hợp với xu thế chung của các quốc gia có nền tư pháp phát triển trên thế giới.

Bằng sự nỗ lực trong cải cách tư pháp, thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm, TAND các cấp đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, xứng đáng với vị thế là trung tâm của hệ thống tư pháp, là chỗ dựa của nhân dân, vì nhân dân và để phục vụ nhân dân.

PV