Cần có cơ chế đặc thù trong đào tạo trình độ trung cấp ngành diễn viên múa

Trường múa Việt Nam được thành lập vào ngày 25 tháng 10 năm 1959 với chức năng nhiệm vụ đào tạo diễn viên múa ở bậc Trung cấp. Theo quyết định số 1646/QĐ/BGDĐT-TCCB  ngày 05/04/2001 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Trường múa Việt Nam được nâng cấp lên Trường Cao đẳng Múa Việt Nam với chức năng đào tạo ở bậc Cao đẳng ngành : Biên đạo múa, Huấn luyện múa và Diễn viên múa.

Tại quyết định số 01/QĐ – TTG ngày 03/01/2019 của Thủ tướng Chính phủ nâng cấp xây dựng Học viện Múa Việt Nam trên cơ sở Trường Cao đẳng Múa Việt Nam . Học viện là cơ sở giáo dục công lập, trực thuộc Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, với sứ mệnh đào tạo, nghiên cứu và bồi dưỡng các ngành có trình độ từ trung cấp, cao đẳng, đại học trên lĩnh vực nghệ thuật múa nhằm phục vụ nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của công chúng, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế-xã hội.

Trường Học viện Múa Việt Nam

Cho đến nay, với hơn 60 năm xây dựng và trưởng thành Học viện Múa Việt Nam luôn là cở sở đào tạo đầu ngành Nghệ thuật  múa trên toàn Quốc, trong đó, đào tạo diễn viên múa đã trở thành ngành đào tạo truyền thống, là mũi nhọn của Học viện, là địa chỉ tin cậy, khẳng định là “cái nôi” đào tạo diễn viên múa trên cả nước.

Đội ngũ giảng viên của Nhà trường phần lớn là các Tiến sĩ, nghệ sĩ tài năng có danh hiệu NGND, NGƯT, NSND, NSƯT, có uy tín nghề nghiệp được giới chuyên môn công nhận; nhiều học sinh, sinh viên của nhà trường đoạt giải cao trong các kỳ thi nghệ thuật trong nước và quốc tế. Nhà trường đã cung cấp nguồn nhân lực có trình độ, chất lượng cao hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật múa.

Năm 2017, Cao đẳng Múa Việt Nam được lựa chọn là cơ sở đào tạo tài năng trong lĩnh vực múa ở trình độ trung cấp và cao đẳng theo Đề án “Đào tạo tài năng lĩnh vực văn hóa nghệ thuật giai đoạn 2016-2025, tầm nhìn 2030” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1341/QĐ-TTg ngày 08/7/2016.

Đào tạo Trung cấp diễn viên múa trong Học viện Múa là hệ đào tạo tài năng, năng khiếu, đào tạo loại hình nghệ thuật đặc thù này đòi hỏi phải đào tạo từ nhỏ và lâu dài từ bậc Sơ cấp bắt đầu 06 -10 tuổi lên đào tạo bậc Trung cấp chuyên  nghiệp diễn viên Kịch múa từ 10 đến 12 tuổi.

Do đặc thù lĩnh vực nghệ thuật nên các em học viên được đào tạo từ lúc 6-10 tuổi

Ở Học viện Múa Việt Nam đã đào tạo trình độ Trung cấp diễn viên với thời gian tối đa khóa học từ 06 năm đến 07 năm. Khi học sinh tốt nghiệp Trung cấp diễn viên múa ra công tác làm việc tại các đơn vị nghệ thuật, các nhà hát nghệ thuật công lập trực thuộc Bộ VHTTDL tuổi đời còn rất trẻ (18 tuổi ).  Hơn 60 năm qua, Học viện Múa Việt Nam tập trung chủ yếu đào tạo ở trình độ trung cấp đối với 02 ngành: Nghệ thuật biểu diễn múa dân gian, dân tộc và Nghệ thuật biểu diễn kịch múa (ngành đào tạo diễn viên). Số lượng học sinh được đào tạo ở trình độ cao đẳng rất ít và đào tạo phần lớn theo phương thức liên thông từ trung cấp lên cao đẳng (tiêu chí tuyển sinh năng khiếu đối với cao đẳng là phải có trình độ trung cấp hoặc tương đương).

Do đặc thù của nghề nghiệp, nên phần lớn học sinh sau khi tốt nghiệp trung cấp (khoảng 17-18 tuổi) đối với 02 ngành trên các em đều ra làm nghề, vì đó là thời kỳ đẹp nhất và phát huy được khả năng tốt nhất đối với diễn viên múa chuyên nghiệp.

Thông thường sau 35 tuổi diễn viên múa dần không đáp ứng được yêu cầu về kỹ thuật chuyên môn, về «Thanh – Sắc » mà nghệ thuật biểu diễn sân khấu đòi hỏi, do vậy, các diễn viên múa của 02 ngành trên rẽ ngang tìm ngành/nghề khác để mưu sinh tồn tại. Có một số người thì học tập nâng cao lên ở trình độ đại học đối với một số ngành như Biên đạo múa, Huấn luyến múa, Lý luận – Phê bình múa…để trở thành giảng viên, biên đạo múa và tiếp tục công hiến cho sự nghiệp đào tạo, sáng tác trong lĩnh vực nghệ thuật múa. Vì vậy, đào tạo ngành nghệ thuật biểu diễn múa để trở thành diễn viên múa chỉ dừng lại ở trình độ trung cấp, cao đẳng; trình độ đại học không đào tạo ngành diễn viên múa ( theo khoa học khi cơ thể người đến năm 18 tuổi không còn đáp ứng được các tiêu chí tuyển chọn cho  đào tạo các ngành Nghệ thuật/Thể thao năng khiếu đỉnh cao). Đây cũng là một trong những đặc thù đào tạo ngành/ nghề năng khiếu, tài năng nghệ thuật biểu diễn múa - Diễn viên múa mà các Quốc gia trên thế giới có nền nghệ thuật múa phát triển luôn tuân thủ

Các học viện theo diễn viên múa được đào tạo từ bé

Ông Trần Văn Hải, Quyền Giám đốc Học viện Múa Việt Nam bày tỏ: Thực tế hiện nay Học viện Múa Việt Nam là đơn vị mới thành lập, hiện đang tiến hành thực hiện thành lập Hội đồng Trường, chuẩn bị sẵn sàng mọi điều kiện cho công tác đăng ký hoạt động đào tạo và tuyển sinh Đại học.Tuy nhiên ngày 09/4/2020, Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đã có Công văn số 772/TCGDNN-PCTT đề nghị Học viện Múa dừng tuyển sinh năm 2020 đối với 02 ngành mà Nhà trường đã và đang đào tạo hơn 60 năm qua ở trình độ trung cấp là Nghệ thuật biểu diễn múa dân gian dân tộc; Nghệ thuật biểu diễn kịch múa với lý do: Theo quy định của Luật Giáo dục nghề nghiệp, Nghị định số 143/2016/NĐ-CP ngày 14/6/2016 của Chính phủ; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học (Luật số 34/2018/QDD14), Nghị định số 99/2019/NĐ-CP ngày 30/12/2019 của Chính phủ thì Học viện, các Đại học không được tuyển sinh, tổ chức đào tạo trình độ trung cấp, cao đẳng. Nếu áp dụng theo NĐ 99/2019 NĐ-CP Luật giáo dục đại học sửa đổi ban hành ngày 30 tháng 12 năm 2019 thì Học viện Múa Việt Nam không được tuyển sinh, đào tạo các ngành ở bậc Trung cấp và Cao đẳng, điều này đã có ảnh hưởng không nhỏ đến công tác đào tạo của Học viện, đến tâm lý và đời sống của toàn thể cán bộ,Giảng viên, người lao động trong Học viện Múa Việt Nam hiện nay.

Theo ông Hải, quy trình đào tạo diễn viên múa bắt buộc phải uốn nắn, rèn luyện từ khi cơ thể của người học còn non trẻ để đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của nghề nghiệp như độ mềm, độ dẻo, độ mở của khớp xương hông... Hiện nay, gần 100 cán bộ, giảng viên, người lao động của Học viện đang tập trung cho công tác đào tạo mũi nhọn, chủ yếu là bậc trung cấp diễn viên múa với các hệ 3 năm; 4 năm; 5 năm và 6 năm, cung cấp nguồn nhân lực biểu diễn cho các đơn vị nghệ thuật và đáp ứng nhu cầu xã hội. Bởi vậy,  một cơ chế đặc thù đối với việc đổi mới hệ thống các trường đào tạo ngành văn hóa nghệ thuật là hết sức cần thiết, nếu không sẽ khó vực dậy được lĩnh vực này, kéo theo đó là nguy cơ mất nguồn nhân lực, khó phát triển tài năng văn hóa nghệ thuật cũng như bảo tồn được các giá trị truyền thống của dân tộc.

Đỗ Việt