“Nới” điều kiện người nước ngoài mua nhà: Cần một tầm nhìn dài hạn

Điều kiện quá khắt khe?

Theo thống kê của Bộ Xây dựng, đến nay cả nước mới có 126 trường hợp cá nhân, tổ chức nước ngoài mua nhà ở Việt Nam (80% cá nhân, 20% tổ chức). Trong đó, mới có 108 trường hợp người nước ngoài mua nhà ở trong nước theo diện kết hôn với công dân Việt Nam, còn mua theo các diện khác thì hầu như không có.

Nguyên nhân của tình trạng này do nhà đất ở Việt Nam luôn có mặt bằng giá cao nên nhiều tổ chức, cá nhân đến làm việc ở Việt Nam chọn phương án thuê để giảm chi phí. Bên cạnh đó, chính sách cho cá nhân, tổ chức nước ngoài mua nhà ở trong nước đang quá chặt chẽ đã hạn chế và vô tình bỏ qua lượng lớn khách hàng tiềm năng từ bên ngoài.

Người nước ngoài là khách hàng đầy tiềm năng của thị trường bất động sản

Theo bộ Xây dựng, Nghị quyết số 19/2008/QH12 quy định về cá nhân, tổ chức nước ngoài mua nhà ở Việt Nam còn quá chặt, chỉ có 5 loại đối tượng được mua. Trong khi đó, trên thực tế vẫn còn nhiều đối tượng người nước ngoài khác cũng có nhu cầu sở hữu nhà ở tại Việt Nam như: người nước ngoài làm việc tại các chi nhánh, văn phòng đại diện nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam, người nước ngoài làm việc dưới 1 năm, nghiên cứu hoặc giảng dạy cho các cơ sở giáo dục tư nhân...

Hiện nay người nước ngoài mới chỉ được mua căn hộ chung cư trong dự án phát triển nhà ở thương mại, không được mua nhà ở riêng lẻ, nhà biệt thự, mặc dù  nhiều tổ chức, cá nhân người nước ngoài đang có nhu cầu cao về phân khúc này. Quy định về hạn chế các quyền đối với chủ sở hữu nhà ở như không được cho thuê, không được góp vốn, không được kinh doanh như cá nhân trong nước mà chỉ để ở cũng đang làm hẹp cửa mua nhà ở Việt Nam của khách hàng nước ngoài. Quy định chỉ cho phép sở hữu một căn hộ chung cư cũng tỏ ra bất cập bởi nhiều trường hợp có khả năng tài chính và nhu cầu sở hữu nhiều hơn thì lại không được phép.

Thêm vào đó,  quy định cá nhân nước ngoài phải được phép vào Việt Nam và phải được phép cư trú tại Việt Nam từ 1 năm trở lên mới được mua nhà cũng khiến nhiều khách hàng e ngại. 

Việc sở hữu nhà ở của tổ chức, cá nhân nước ngoài cũng bị hạn chế về thời gian, bởi vì theo quy định thì cá nhân nước ngoài chỉ được sở hữu căn hộ trong thời gian 50 năm. Còn doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được sở hữu nhà ở tương ứng với thời gian ghi trong Giấy chứng nhận đầu tư. Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến không khuyến khích được các tổ chức, cá nhân nước ngoài mua và sở hữu nhà ở tại Việt Nam.

Bộ Xây dựng đề nghị sửa đổi cho phép cá nhân nước ngoài được sở hữu nhà ở không hạn chế về số lượng tại Việt Nam. Đối với tổ chức thì căn cứ vào số lượng người nước ngoài đang làm việc cho tổ chức đó mà cho phép sở hữu nhiều căn hộ chung cư hoặc nhà ở riêng lẻ theo nhu cầu. Phương án hai, cá nhân nước ngoài được phép sở hữu không quá 2 căn hộ, nhà ở riêng lẻ (nhà biệt thự, nhà ở liền kề).

Với thời hạn sở hữu, bên cạnh phương án cho phép cá nhân nước ngoài sở hữu trong thời hạn 50 năm và được gia hạn tiếp thêm một lần 50 năm, Bộ Xây dựng đề xuất cho phép cá nhân nước ngoài sở hữu trong thời gian không quá 70 năm và không được gia hạn thêm.

“Nới” nhưng không quá “lỏng”

Đề xuất nới điều kiện mua nhà ở Việt Nam cho người nước ngoài của Bộ Xây dựng vừa kiến nghị với Chính phủ đã được nhiều chuyên gia trong lĩnh vực bất động sản ủng hộ. Mặc dù đây không phải là đòn bẩy hữu hiệu tháo gỡ thị trường bất động sản nhưng cũng sẽ tác động rất tích cực đến thị trường đang đóng băng như hiện nay, đặc biệt là phân khúc cao cấp: chung cư cao cấp, biệt thự, biệt thự liền kề, biệt thự nghỉ dưỡng… Mặc dù đề xuất nới điều kiện cho người nước ngoài mua nhà ở Việt Nam là hơi chậm nhưng cũng là tín hiệu đáng mừng và có thêm một tia hy vọng phá băng thị trường bất động sản.

Đồng tình với kiến nghị của Bộ Xây dựng, TS Phạm Sĩ Liêm, Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, cho rằng nên nới điều kiện cho người nước ngoài mua nhà ở Việt Nam. Ở nhiều nước trên thế giới như Pháp, Ý, Mỹ quy định cho người nước ngoài mua nhà cũng rất mở, nhưng cũng có nhiều nước khá chặt chẽ. Tuy nhiên, theo TS Liêm, trước khi Nhà nước ban hành chính sách về vấn đề này cần lưu ý đến hai yếu tố quan trọng là an ninh quốc gia và bản sắc văn hóa dân tộc. 

Khi có nhiều người nước ngoài mua nhà ở Việt Nam thì cũng là tín hiệu tốt với thị trường bất động sản. Tuy nhiên, TS Liêm cho rằng, kiến nghị của Bộ Xây dựng chỉ mang tính thúc đẩy thêm chứ không phải là yếu tố chính làm đòn bẩy nâng thị trường bất động sản. Bởi vậy không nên đặt quá nhiều hy vọng sẽ làm ấm thị trường bất động sản nếu chính sách được phê duyệt. 

Theo GS. Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, chúng ta mở nhưng mở từng bước, trước hết nên mở để người nước ngoài mua nhà chung cư. Nhiều nước họ cũng đã áp dụng điều này. Chẳng hạn như Mỹ, họ cho mua nhà riêng nhưng với điều kiện là phải có công việc ổn định.

“Tuy nhiên, đấy không phải là giải pháp để cứu cánh bất động sản. Nó làm cho thị trường bất động sản có thể có tăng giao dịch nhưng người nước ngoài sẽ không phải là cứu cánh cho thị trường bất động sản Việt Nam. Các nhà đầu tư đừng lầm tưởng, đừng mơ người nước ngoài sẽ ồ ạt nhảy vào mua", ông Võ nhận định.

TS. Cao Sỹ Kiêm cũng cho rằng đây không phải là giải pháp để cứu vãn thị trường bất động sản Việt Nam, vì thực tế đối tượng này không phải là nhiều. 

Bên cạnh đó, cũng có ý kiến cho rằng nếu chúng ta sửa luật thoáng quá thì có thể rơi vào tình trạng người nước ngoài vào Việt Nam mua, sở hữu nhà ở, đẩy giá nhà ở lên cao và người dân Việt Nam không có đủ khả năng chạy theo cạnh tranh với họ. Vì vậy nếu sửa chính sách này cũng phải gắn liền với một tầm nhìn mang tính dài hạn chứ không phải vì những lý do trước mắt.

Bảo Nam