Hội nghị lấy ý kiến về Dự thảo báo cáo tổng kết thực hiện Nghị quyết 49 ở khu vực phía Nam

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang phát biểu tại hội nghị.

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, Trưởng ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương; Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc; Chánh án TANDTC Trương Hòa Bình đồng chủ trì hội nghị. Tham dự hội nghị có đại diện lãnh đạo các ngành, địa phương từ Đà Nẵng trở vào.

Dự thảo báo cáo tổng kết 8 năm thực hiện Nghị quyết 49-NQ/TW của Bộ Chính trị về Chiến lược Cải cách tư pháp (CCTP) đến năm 2020 do bà Lê Thị Thu Ba, Phó Trưởng ban Thường trực Ban chỉ đạo CCTP Trung ương trình bày tại hội nghị nêu rõ: Qua 8 năm triển khai thực hiện có thể khẳng định mục tiêu, quan điểm, phương hướng, nhiệm vụ CCTP Nghị quyết 49 đề ra đã phản ánh đúng đắn những yêu cầu khách quan của việc xây dựng nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, dân chủ, nghiêm minh, bảo vệ công lý… xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, phù hợp với xu thế tiến bộ của thế giới và điều kiện cụ thể của nước ta.

Chiến lược CCTP đã được các cấp ủy, tổ chức Đảng từ cơ sở đến Trung ương thời gian qua triển khai một cách rất tích cực, nghiêm túc, dân chủ, có trách nhiệm đã làm cho nhận thức của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân về vị trí, vai trò của các cơ quan tư pháp trong Nhà nước pháp quyền XHCN, về sự cần thiết phải tiến hành và đẩy mạnh CCTP thay đổi rõ rệt. Hoạt động tư pháp đã được cải thiện đáng kể, hệ thống pháp luật về tư pháp đã được hoàn thiện hơn, hiệu quả công tác điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án đã có nhiều tiến bộ. Các quan hệ dân sự, thương mại, các chế định hợp đồng, bồi thường, bồi hoàn ngày càng được hoàn thiện và phát triển lành mạnh... 

Toàn cảnh Hội nghị 

Đặc biệt, Dự thảo Báo cáo đã xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền và hoàn thiện tổ chức bộ máy các cơ quan tư pháp như: Xác định lại vị trí của TAND là cơ quan thực hiện quyền tư pháp, VKSND là cơ quan tư pháp thực hiện chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp; Nghiên cứu tổ chức lại hệ thống Tòa án theo thẩm quyền xét xử, không phụ thuộc vào đơn vị hành chính. Theo đó, tổ chức TAND sơ thẩm khu vực ở một hoặc một số đơn vị hành chính cấp huyện; VKSND được tổ chức phù hợp với hệ thống tổ chức TAND về số lượng và địa hạt tư pháp. Đồng thời, phân định rõ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của các cấp Tòa án, Viện kiểm sát. Cơ quan điều tra được nghiên cứu tổ chức lại theo hướng thu hẹp đầu mối và phân định rành mạch thẩm quyền quản lý hành chính với quyền hạn tư pháp của Thủ trưởng Cơ quan điều tra với điều tra viên. Tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra; tăng cường vai trò luật sư trong hoạt động điều tra để đảm bảo quyền được bào chữa của bị can, bị cáo đối với những vụ việc vi phạm các tội từ nghiêm trọng trở lên.

Thêm vào đó, hệ thống pháp luật về thi hành án đã được hoàn thiện cơ bản và tổ chức cơ quan thi hành án hình sự, cơ quan thi hành án dân sự, hành chính đã được kiện toàn, vai trò của lực lượng Cảnh sát hỗ trợ tư pháp sau khi được thành lập cũng được phát huy. Hoàn thiện các chế định về bổ trợ tư pháp; Việc xây dựng đội ngũ cán bộ tư pháp và bổ trợ tư pháp đã đem lại những kết quả bước đầu. Hoàn thiện cơ chế giám sát của các cơ quan dân cử và phát huy quyền làm chủ của nhân dân đối với cơ quan tư pháp. Ngoài ra, việc tăng cường hợp tác quốc tế về lĩnh vực tư pháp đã đạt được một số kết quả quan trọng.

Trong điều kiện còn nhiều khó khăn nhưng Chính phủ, các Bộ, ngành liên quan và chính quyền địa phương quan tâm, đảm bảo cơ sở vật chất cho hoạt động tư pháp: cấp kinh phí đảm bảo hoạt động, quy hoạch, cấp đất đầu tư xây dựng trụ sở, trang bị phương tiện, kỹ thuật cho các cơ quan tư pháp từng bước hiện đại, khang trang, đáp ứng yêu cầu hoạt động; chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức tư pháp cũng từng bước được bổ sung, phù hợp.

Dự thảo cũng nhìn nhận một số mặt hạn chế trong thực hiện Chiến lược CCTP, đó là việc triển khai, tổ chức thực hiện nhiệm vụ CCTP thiếu đồng bộ, không đảm bảo tính hệ thống, chưa đúng lộ trình đề ra; hệ thống pháp luật và tổ chức hoạt động của Tòa án, Viện kiểm sát, Cơ quan điều tra chậm đổi mới...

Chánh án TANDTC Trương Hòa Bình phát biểu tại hội nghị.

Tham luận tại hội nghị, các đại biểu đánh giá cao bản dự thảo Báo cáo tổng kết việc thực hiện Nghị quyết 49 đồng thời tham gia thảo luận làm rõ thêm một số nội dung về quan điểm, phương hướng, nhiệm vụ CCTP nhằm phù hợp với các văn kiện của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI và Hiến pháp 1992 sửa đổi 2013 vừa được thông qua về nguyên tắc tổ chức quyền lực nhà nước, ngoài việc phân công phối hợp, còn kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp; tăng cường dân chủ trong xây dựng nhà nước pháp quyền; Về xác định Tòa án là cơ quan thực hiện quyền tư pháp...

Các đại biểu cũng thảo luận điều chỉnh, bổ sung một số nội dung về quan điểm, phương hướng, nhiệm vụ cải cách tư pháp và hoạt động của các cơ quan tư pháp như TAND, VKSND, tổ chức lại Cơ quan điều tra: Việc tổ chức hệ thống TAND 4 cấp theo thẩm quyền xét xử không phụ thuộc vào đơn vị hành chính và Viện kiểm sát được tổ chức thành 4 cấp, phù hợp với hệ thống tổ chức TAND; Về đổi mới mô hình tố tụng hình sự và dân sự theo hướng kế thừa mô hình tố tụng thẩm vấn và tiếp thu có chọn lọc những yếu tố tiến bộ của mô hình tố tụng tranh tụng tại phiên tòa; Việc phân công các Bộ giúp Chính phủ quản lý thống nhất công tác thi hành án, giao trách nhiệm TAND ra quyết định thi hành án đối với tất cả các bản án, quyết định gắn với việc giải quyết những vướng mắc, sai sót của bản án, quyết định của Tòa án; Về đổi mới và hoàn thiện cơ chế phân bổ ngân sách cho các cơ quan và hoạt động tư pháp theo hướng ngân sách tư pháp do Quốc hội phân bổ và giao các cơ quan tư pháp địa phương quản lý sử dụng, có sự giám sát, kiểm tra của các cơ quan tư pháp Trung ương, trước mắt tiếp tục thực hiện cơ chế địa phương hỗ trợ kinh phí hoạt động cho cơ quan tư pháp; Xác định rõ hơn trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức có liên quan trong việc triển khai thực hiện chiến lược CCTP.

Phát biểu kết luận hội nghị, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, Trưởng ban chỉ đạo CCTPTW nhấn mạnh: Việc thực hiện Chiến lược CCTP có ý nghĩa quan trọng, tạo ra bước ngoặt cho nền tư pháp nước nhà. Mục tiêu chung là xây dựng một nền tư pháp trong sạch vững mạnh, dân chủ nghiêm minh, bảo vệ công lý, từng bước hiện đại, phục vụ đất nước, bảo vệ nhân dân. Đây là một trong những nhiệm vụ cơ bản của nhiệm vụ xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN.

Đánh giá cao những ý kiến tâm huyết, thẳng thắn của các đại biểu đóng góp vào Dự thảo báo cáo tổng kết, Chủ tịch nước đề nghị Ban dự thảo tiếp thu trên tinh thần nghiêm túc, cùng với đợt lấy ý kiến được tổ chức tại khu vực phía Bắc vừa qua tiếp tục hoàn thiện Dự thảo báo cáo Bộ Chính trị để có định hướng phù hợp nhằm xây dựng lộ trình và biện pháp thực hiện chiến lược cải cách tư pháp đáp ứng tình hình thực tế của đất nước trong thời gian tới.

Văn Khôi