Thảo luận, cho ý kiến đối với dự thảo Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán TANDTC

Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình chủ trì phiên họp

Tham dự phiên họp có các thành viên Hội đồng Thẩm phán TANDTC, đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc VKSNDTC, Bộ Tư pháp, Bộ Lao động-Thương binh & Xã hội, Bảo hiểm xã hội…

Tại phiên họp, các đại biểu đã thảo luận cho ý kiến đối với dự thảo Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán TANDTC hướng dẫn áp dụng các Điều 214, 215 và 216 của Bộ luật Hình sự về các tội liên quan đến bảo hiểm, tội xâm hại tình dục, tội rửa tiền.

Theo Tờ trình của Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học TANDTC, Bộ luật Hình sự năm 2015 bổ sung 3 tội danh là tội gian lận bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp; tội gian lận bảo hiểm y tế; tội trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động. Việc bổ sung này đã tạo ra cơ sở pháp lý cho việc xử lý trách nhiệm hình sự các hành vi vi phạm, phần nào đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn và công tác đấu tranh phòng, chống các tội phạm trong lĩnh vực bảo hiểm. Tuy nhiên, Bộ luật Hình sự năm 2015 vẫn còn có nhiều quy định định tính, chung chung và có cách hiểu khác nhau cần có sự hướng dẫn để bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật.

Thực hiện quy định tại khoản 2 Điều 3 Nghị quyết số 41, nhằm bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử, việc Hội đồng Thẩm phán TANDTC ban hành Nghị quyết hướng dẫn áp dụng Điều 214 về tội gian lận bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp; Điều 215 về tội gian lận bảo hiểm y tế và Điều 216 về tội trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động của Bộ luật Hình sự là cần thiết.

Trong quá trình triển khai, nghiên cứu, xây dựng dự thảo Nghị quyết, TANDTC đã tuân thủ quy định tại Điều 105 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; tổ chức hội thảo, tọa đàm, khảo sát lấy ý kiến của các chuyên gia, một số Tòa án địa phương về những nội dung cần hướng dẫn trong dự thảo Nghị quyết. 

Trên cơ sở ý kiến đóng góp, TANDTC đã nghiên cứu xây dựng dự thảo Nghị quyết. Dự thảo Nghị quyết được đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của Chính phủ, Cổng thông tin điện tử TAND để các cá nhân, tổ chức tham gia ý kiến; đồng thời gửi văn bản xin ý kiến góp ý của các Bộ, ngành, cơ quan, tổ chức có liên quan; họp Hội đồng tư vấn thẩm định và tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện Dự thảo Nghị quyết.

Quang cảnh phiên họp

Liên quan đến tội xâm hại tình dục, trong thời gian qua, tình trạng tội phạm xâm hại tình dục, đặc biệt là các tội về xâm hại tình dục đối với trẻ em diễn biến phức tạp, có xu hướng gia tăng, nhiều vụ việc nghiêm trọng xảy ra gây bức xúc trong dư luận xã hội. Bên cạnh đó, việc triển khai các quy định của Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự, các đạo luật có liên quan và các hướng dẫn thi hành trong thực tiễn điều tra, truy tố, xét xử cũng phát sinh một số khó khăn, vướng mắc.

Để kịp thời phòng ngừa, đấu tranh với loại tội phạm này, góp phần giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ em, người chưa thành niên; thực hiện quy định tại khoản 2 Điều 3 Nghị quyết số 41 của Quốc hội và Kế hoạch triển khai thi hành Bộ luật Hình sự năm 2015, trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Chánh án và Phó Chánh án phụ trách, Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học đã triển khai nghiên cứu, xây dựng dự thảo Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán TANDTC hướng dẫn áp dụng các Điều 141,142,143,144,145,146 và 147 của Bộ luật Hình sự về các tội xâm hại tình dục.

Nghị quyết này hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự như Điều 141 về tội hiếp dâm, Điều 142 về tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi, Điều 143 về tội cưỡng dâm, Điều 144 về tội cưỡng dâm người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi, Điều 145 về tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, Điều 146 về tội dâm ô đối với người dưới 16 tuổi và Điều 147 về tội sử dụng người dưới 16 tuổi vào mục đích khiêu dâm.

Hành vi dâm ô  với người dưới 16 tuổi quy định tại Điều 146 Bộ luật Hình sự 2015, theo Dự thảo hướng dẫn: dâm ô là một trong các hành vi nhằm thỏa mãn nhu cầu tình dục của người phạm tội, nhưng không nhằm mục đích giao cấu hoặc thực hiện các hành vi quan hệ tình dục khác với người dưới 16 tuổi, gồm: Sờ, bóp, hôn vào những bộ phận, vùng nhạy cảm như bộ phận sinh dục, ngực, vùng mặt, đầu, đùi, mông... trên cơ thể người dưới 16 tuổi. Dụ dỗ, ép buộc người dưới 16 tuổi sờ, bóp, hôn vào những vùng nhạy cảm trên cơ thể người phạm tội hoặc người khác. Cố ý đụng chạm bộ phận cơ thể mình hoặc sử dụng các đồ vật tác động vào các bộ phận, vùng nhạy cảm trên cơ thể người dưới 16 tuổi. Hành vi sờ, bóp, hôn, đụng chạm vào các bộ phận, vùng nhạy cảm có thể thực hiện trực tiếp hoặc gián tiếp, ví dụ qua lớp quần áo.

Đối với tội rửa tiền, đa số ý kiến cho rằng: Tội rửa tiền thường là tội phạm có tính chuyên nghiệp, gắn với các tội phạm đặc biệt nghiêm trọng khác như tham nhũng, mua bán ma túy, mua  bán vũ khí, mua bán người xuyên quốc gia và tài trợ khủng bố; trong khi đó tội chứa chấp hoặc tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có thường có đặc tính là nhỏ lẻ, gắn với các hành vi trộm cắp vặt. Do đó, không nên hướng dẫn hai tội phạm này trong cùng một Nghị quyết mà nên tách ra hướng dẫn riêng.

Bên cạnh đó, để kịp thời đáp ứng yêu cầu của tổ chức Lực lượng đặc nhiệm tài chính quốc tế (FATF) trong việc chống rửa tiền và tài trợ khủng bố, bảo đảm thực hiện cam kết quốc tế, Hội đồng Thẩm phán TANDTC cần khẩn trương hướng dẫn áp dụng các quy định của Bộ luật Hình sự về tội rửa tiền bằng một Nghị quyết độc lập. Vì vậy, phạm vi điều chỉnh của dự thảo Nghị quyết chỉ nên hướng dẫn áp dụng Điều 324 của Bộ luật Hình sự về tội rửa tiền.

Quá trình thảo luận tại phiên họp, Hội đồng Thẩm phán TANDTC và các đại biểu đã xem xét kỹ lưỡng, chỉnh sửa, lấy ý kiến để đi đến thống nhất từng mục một về các tội liên quan đến bảo hiểm, xâm hại tình dục, rửa tiền. Đa số các đại biểu đều thống nhất với nội dung dự thảo Nghị quyết.

Đỗ Việt