Chuyển giao công nghệ giữa nhà trường và doanh nghiệp chưa thực sự hiệu quả

Chất lượng đào tạo thấp và mức độ phù hợp chưa đạt yêu cầu

Tại Hội nghị toàn quốc về Phát triển bền vững năm 2019 với chủ đề vai trò của giáo dục và đào tạo trong phát triển kinh tế - xã hội dựa vào nguồn vốn con người. Bộ trưởng Bộ GD-ĐT chia sẻ ở một góc độ nào đó, thành công của Việt Nam trong lĩnh vực tiếp cận giáo dục cơ bản và kết quả học tập đã tạo được ấn tượng với các nhà hoạch định chính sách giáo dục trên toàn thế giới. Để có được thành công đó bên cạnh sự nỗ lực từ bên trong của ngành Giáo dục, còn là sự quan tâm của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội đối với mục tiêu phát triển giáo dục.

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ nhấn mạnh, giáo dục đại học phải là động cơ chính để chuyển đổi tiềm năng thành nguồn nhân lực lao động có tay nghề cao.

“Chúng ta phải nâng cao chất lượng của các cơ sở giáo dục đại học để đóng góp một cách hiệu quả vào tăng trưởng kinh tế. Nếu hệ thống giáo dục đại học không có quy mô và chất lượng tương xứng như kì vọng thì chính hệ thống đó lại là điểm nghẽn trong khâu đột phá về nguồn nhân lực chất lượng cao trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội của đất nước”, Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ.

Chỉ ra một số tồn tại của giáo dục đại học Việt Nam hiện nay, Bộ trưởng cho rằng, đó là việc hệ thống được mở rộng nhanh chóng nhưng đã có dấu hiệu chững lại trong 10 năm gần đây; chất lượng đào tạo thấp và mức độ phù hợp chưa đạt yêu cầu; số lượng nghiên cứu và hợp tác nghiên cứu quốc tế dù đã có cải thiện nhưng vẫn còn bị bỏ khá xa so với các nước láng giềng như: Singapore, Thailand và Malaysia; các hoạt động đổi mới sáng tạo và chuyển giao công nghệ giữa nhà trường và doanh nghiệp chưa thực sự hiệu quả.

“Trong khi Chính phủ đầu tư cho giáo dục mầm non và giáo dục phổ thông ở mức khá cao thì chỉ dành 0,33% GDP cho giáo dục đại học. Đây là một trong những mức đầu tư thấp nhất trên thế giới khi trung bình của các nước OECD là 1,1%. Chi tiêu cho mỗi sinh viên đại học, tính theo % GDP bình quân đầu người, chỉ bằng 2/3 so với giáo dục phổ thông và 1/3 so với các nước OECD. Mức đầu tư này sẽ là một thách thức lớn cho mục tiêu trở thành nền kinh tế dựa trên tri thức trong tương lai” - Bộ trưởng chỉ rõ.

Giáo dục để phát huy tiềm năng cá nhân

Xác định những định hướng đối với giáo dục Việt Nam đến năm 2030, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho biết, chương trình giáo dục phổ thông mới sẽ được đưa vào triển khai từ năm 2020, chuyển từ cách tiếp cận nội dung sang phát triển năng lực và phẩm chất sẽ là tiền đề cho công cuộc đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục phổ thông. Việc thực hiện thành công chương trình mới sẽ mang ý nghĩa quyết định đến sự thành công của hệ thống giáo dục.

Đối với giáo dục đại học, theo Bộ trưởng, thành công của một trường đại học không chỉ đơn thuần là tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp, khả năng tìm kiếm việc làm của sinh viên hay vị trí trên bảng xếp hạng quốc tế, mà còn là sự phát triển bền vững và lâu dài của sinh viên, khả năng sẵn sàng chấp nhận rủi ro, năng lực đổi mới và sáng tạo của sinh viên.

Để giải quyết nút thắt về nguồn nhân lực chất lượng cao, Bộ trưởng chỉ ra một số giải pháp cần ưu tiên trong thời gian tới đối với giáo dục đại học như hoàn thiện khung thể chế để tạo điều kiện cho tự chủ đại học; đẩy mạnh công tác kiểm định chất lượng; tăng ngân sách nhà nước dành cho giáo dục đại học và thay đổi cơ chế phân bổ cho hiệu quả; đa dạng hóa hệ thống giáo dục đại học, trong đó cần tăng tỉ trọng các trường tư chất lượng cao; gắn đào tạo với nhu cầu của thị trường lao động; đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo trong nhà trường.

Người đứng đầu ngành Giáo dục cũng nêu rõ tầm quan trọng của một hệ thống giáo dục hỗ trợ học tập suốt đời, trong đó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tái cơ cấu hệ thống các trung tâm giáo dục thường xuyên và các trung tâm học tập cộng đồng, thay đổi các khuôn mẫu truyền thống để xây dựng một xã hội học tập.

“Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu hiện nay, lợi thế cạnh tranh lớn nhất không phải tài nguyên, công nghệ mà là con người. Bên cạnh việc đầu tư sớm, đúng, đủ và hiệu quả vào nguồn tài nguyên con người, chúng ta sẽ xây dựng hệ thống giáo dục phát triển phẩm chất và năng lực của người học thông qua định hướng các con đường phù hợp nhất cho các nhóm học sinh, sinh viên khác nhau để giúp họ phát huy được tiềm năng của mỗi cá nhân. Và điều này cần được áp dụng ở tất cả các cấp học, các trình độ đào tạo”, Bộ trưởng khẳng định.

Hội nghị toàn quốc về Phát triển bền vững năm 2019 có chủ đề “Vì một thập niên phát triển bền vững hơn”. Hội nghị tập trung thảo luận và chia sẻ các giải pháp thiết thực, hiệu quả nhằm phát triển nguồn vốn con người, xây dựng một nền kinh tế phi phát thải và thúc đẩy các mô hình kinh tế bền vững giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của khu vực kinh tế tư nhân - những vấn đề có ý nghĩa quan trọng và tác động lớn đến chiến lược phát triển bền vững của quốc gia.

Những giải pháp này được kỳ vọng sẽ là đầu vào giá trị, đóng góp tích cực vào nội dung xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2021-2030, với tầm nhìn và chính sách mới để đưa đất nước bước vào một thập niên phát triển bền vững hơn.

Đức Duy