Thăm thẳm những bản người Mông ở xứ Thanh

Theo chân anh cán bộ xã Sơn Thủy, chúng tôi đánh vật với những cung đường lầy lội, trơn trượt bằng chiếc xe máy xộc xệch. Đất núi quện quánh, bám chặt vào hai hốc bánh xe, mấy anh em phải thay nhau bẻ cây rừng để "giải cứu". “Mấy hôm nay mưa nhỏ chứ lớn hơn chút nữa chắc là phải cuốc bộ vào bản", anh cán bộ xã ái ngại.

Đường vào bản người Mông ở xứ Thanh

Từ trung tâm xã vào tới bản khoảng 16km, đi mất nửa ngày trời. Từ xa nhìn vọng tới, những mái nhà lợp gỗ thấp lè tè y như những cái chòi canh tạm bợ. 

Bản Mùa Xuân, Xía Nọi và Ché Lầu gần như nằm lọt thỏm trong thung lũng, xung quanh là những đỉnh núi cao ngút ngàn. Chúng  tôi vào nhà Trưởng bản Mùa Xuân Thao Văn Dia để hỏi chuyện. Thấy những vị khách lạ, Trưởng bản khen: “Các anh đi hôm mưa gió mà giờ này có mặt ở đây là đôi chân cứng như dân bản rồi đấy. Con đường vào bản khó lắm, xe máy ngày thường đi nhiều khi phải có người đẩy sau mới lên được. Khi trời mưa xuống, đường lầy lội, trơn trượt không cẩn trọng sẽ trượt xuống dưới vách núi bỏ mạng chẳng chơi”.

Một góc bản Mùa Xuân

Trước giờ cơm, Thao Văn Dia tâm sự: “Cả bản có 113 hộ dân thì 100% đều là hộ nghèo. Do giao thông cách trở dẫn tới mọi giao thương với bên ngoài đều hạn chế. Học sinh thì không mặn mà với việc đi học do cách trở. Việc không đường, không điện lưới…khiến cho cuộc sống của người dân gần như biệt lập với thế giới bên ngoài. Người dân mong mỏi một con đường kết nối để buôn bán, giao thương, trẻ con được tới trường…".

Những đứa trẻ lem luốc ở bản Mông

Ngoài đướng sá chưa thông suốt, những nhu cầu thiết yếu như trạm y tế, điện thắp sáng, sóng truyền hình…ở bản cũng đang là những mong mỏi chưa biết bao giờ mới được khỏa lấp.

Về mặt sinh kế, những năm qua, người dân thường xuyên được cấp giống ngô, lúa…nhờ vậy mà nhiều gia đình người Mông đã không còn trông chờ gạo cứu đói. Tuy nhiên, canh tác lạc hậu nên năng suất thấp chủ yếu mang tính tự cung, tự cấp. Một số loại cây như ngô, sắn hay cây lấy gỗ (xoan, tràm…) thì giao thông khó khăn nên việc bán buôn gần như không thể.

Trưởng bản Dia cho biết, người dân bản Mông còn nhiều khó khăn. Trước đây, người dân trong bản ở không cố định do tập du canh, du cư. Gần đây, tập tục mới được xóa bỏ. Tuy nhiên, lựa chọn định cư ở những vùng đồi núi cao đang khiến cho việc phát triển kinh tế, xã hội trở nên khó khăn hơn.

Theo trưởng bản Dia, khổ nhất là những khi người dân có đau ốm, sinh đẻ phải cáng võng quốc bộ xuống dưới trung tâm. Chưa xuống tới trạm xã đã đẻ là chuyện thường tình. Hay chuyện những cô giáo cắm bản, từng ngày đi vận động học sinh tới trường. Lên được với bản cả tháng chẳng dám xuống vì đường khó. Nỗ lực là vậy, nhưng rồi vì cuộc sống khiến cho nhiều học sinh chưa học hết cấp đã bỏ đi làm, chưa đủ tuổi kết hôn đã có con bồng con bế…

Người dân mong có đường, có điện để thoát khỏi đói nghèo

Trao đổi với PV, Bí thư Huyện ủy Quan Sơn cho hay: Do là huyện nghèo nên ngân sách của địa phương không có để đầu tư cơ sở hạ tầng, giao thông. Được sự quan tâm của cấp trên, đường lên các bản Mông sẽ được đầu tư tới đây. Tuyến thứ nhất là từ bản Son và lên bản Ché Lầu (xã Na Mèo) đã được UBND tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư. Tuyến thứ hai từ bản Ché Lầu (xã Na Mèo) đi bản Xía Nọi, Mùa Xuân (xã Sơn Thủy), hiện UBND huyện đang trình xin chủ trương. Tuyến thứ ba, từ bản Xía Nọi xuống bản Khà, trung tâm xã Sơn Thủy cũng đang được UBND huyện trình xin chấp thuận chủ trương từ nguồn vốn trung hạn 2021 - 2025. Nếu sớm được chấp thuận chủ trương đầu tư dự án thì về cơ bản hệ thống giao thông đối với 3 bản Mông được giải quyết.

Cái khó là về điện lưới, hiện tại 3 bản Mông thì có bản Ché Lầu đã được kéo điện lưới Quốc gia về bản. Còn 2 bản Mùa Xuân và Xía Nọi, đây là 2 bản nằm trong gói dự án 6 bản của huyện Quan Sơn chưa có điện lưới Quốc gia đã được đưa vào danh sách đầu tư của Chính phủ. Tuy nhiên, nguồn vốn này cũng đang chậm, huyện đã đang tiếp tục đề nghị.

Được biết, UBND tỉnh Thanh Hóa đã phê duyệt Đề án định canh, định cư cho đồng bào Mông do Ban dân tộc làm chủ đầu tư. Hiện đang triển khai một số hoạt động hỗ trợ như hỗ trợ nông cụ, giống má…

Riêng huyện còn nhiều khó khăn nên chủ yếu đang đầu tư theo chính sách khai hoang phục hóa ruộng đất cho bà con. Huyện cũng đang cân đối làm hệ thống thủy lợi, đường nước cho bà con có nước tưới tiêu và  một chuyên đề, tiến hành rà soát lại toàn bộ quỹ đất đai của 3 bản Mông để có định hướng hợp lý cho bà con nâng cao thu nhập, tạo việc làm.