Sẽ thu phí giao thông tự động thống nhất toàn quốc

Bộ Giao thông - Vận tải đang dự kiến áp dụng một hệ thống thu phí tự động thống nhất trên cả nước, nhằm hiện đại hóa quản lý giao thông dựa trên nền tảng công nghệ thông tin. Kế hoạch này nhận được sự ủng hộ từ Chính phủ khi vào tháng 5 vừa qua, Thủ tướng đã đồng ý chủ trương giao Bộ GTVT thực hiện đầu tư dự án thu phí tự động không dừng và kiểm soát tải trọng xe tự động trên toàn quốc, giai đoạn 1 áp dụng đối với quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên.

Hiện nay, trên các tuyến quốc lộ có gần 100 trạm thu phí đang thu phí và sẽ thu phí khi các dự án BOT hoàn thành và đưa vào sử dụng. Vấn đề là, nếu các trạm thu phí hoạt động độc lập và tiếp tục thu theo hình thức thủ công như lâu nay, sẽ lãng phí thời gian và tiền bạc của các chủ đầu tư và chủ phương tiện, đồng thời gây khó khăn cho công tác quản lý.

Theo dự thảo Tờ trình Chính phủ của Bộ GTVT đang được lấy ý kiến các bên liên quan, về nguyên tắc, thì sự chuyển đổi sang việc thu phí từ bằng tay sang hình thức tự động không dừng phải bảo đảm không làm tăng mức phí sử dụng đường bộ mà chủ phương tiện phải trả, bảo đảm quyền thụ hưởng phí của các chủ đầu tư và hỗ trợ việc quản lý nhà nước về giao thông.

Cũng theo Bộ GTVT, việc áp dụng hệ thống thu phí không dừng tự động và kiểm soát trọng tải xe là một bước tiến lớn trong sự phát triển của ngành giao thông vận tải Việt Nam. Và đây sẽ còn là một bước tiến xa hơn nữa nếu như hệ thống được áp dụng tất cả các tuyến đường cao tốc trên toàn quốc. Hiện nay, trên thế giới chỉ duy nhất Đài Loan đã làm được điều đó.

Một trạm thu phí tự động đang được áp dụng tại Việt Nam

Đối với nhiều quốc gia mà nói, hệ thống ETC không mới. Từ cuối những năm 90 của thế kỷ 20, nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ đã áp dụng ETC cho các trạm thu phí. Hệ thống này đã chứng minh được tính ưu việt của nó. Ngoài Đài Loan vốn đã nổi tiếng với câu chuyện thành danh trong việc áp dụng hệ thống thu phí tự động công nghệ RFID, một số quốc gia được nêu dưới đây cũng được xem là những ví dụ đáng lưu ý.

Tại Ấn Độ chẳng hạn, ước tính mà Bộ Đường cao tốc Ấn Độ đưa ra hồi đầu năm nay cho thấy hệ thống ETC mà nước này đã và đang tiến hành lắp đặt trên các tuyến đường cao tốc sẽ giúp tiết kiệm 880 tỷ rupi mỗi năm. Trong đó, 600 tỷ rupi là tiền tiết kiệm các chi phí tại các điểm thu phí thủ công, và 280 tỷ rupi là giá trị thời gian tiết kiệm được nhờ vào hệ thống ETC. Còn tại Malaysia, quốc gia này đang đặt mục tiêu lắp đặt 200 trạm thu phí ETC trên khắp cả nước vào năm 2020. Đến lúc đó, số trạm ETC này sẽ giúp Malaysia tiết kiệm được một khoảng chi phí tương đương 1% GDP của nước này.

Với sự phát triển của công nghệ và nhu cầu xây dựng một hệ thống giao thông thông minh tại nhiều quốc gia, không ai nghi ngờ về lợi ích to lớn mà ETC mang lại cho cả cơ quan nhà nước và người dân. Vậy nếu như hệ thống ETC được lắp đặt tại toàn bộ các điểm thu phí giao thông ở Việt Nam thì sẽ mang lại những lợi ích như thế nào?

Theo tính toán của Bộ GTVT, đối với chủ phương tiện vận tải, lợi ích đem lại là tiết kiệm thời gian lưu thông cho hành khách và hàng hóa có thể quy đổi thành tiền, tương đương khoảng 2.800 tỷ đồng/năm; tiết kiệm nhiên liệu sử dụng cho mỗi lần dừng đỗ và tăng tốc trở lại ở mỗi trạm khoảng 233 tỷ đồng/năm. Còn đối với chủ đầu tư BOT sẽ giúp doanh nghiệp quản lý chính xác nguồn thu, tránh thất thoát và gian lận trong quá trình thu phí; tiết kiệm chi phí đầu tư xây dựng trạm thu phí bình quân khoảng 20 tỷ đồng/trạm, 100 trạm tương đương 2000 tỷ đồng; tiết kiệm được chi phí vận hành bộ máy tại các trạm thu phí khoảng 120 tỷ đồng/năm; tiết kiệm chi phí in vé giấy khoảng 70 tỷ đồng/năm.

Có thể nói, việc áp dụng hệ thống thu phí tự động sẽ giúp cơ quan quản lý nhà nước từng bước xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giao thông bao gồm: đăng ký, đăng kiểm, lưu lượng xe; kiểm soát tải trọng xe lưu thông và có các phương thức xử lý thích hợp, tránh tình trạng xe vượt quá tải trọng gây mất an toàn giao thông; quản lý được xe đăng ký chính chủ, xe bị mất cắp…

Cũng theo cơ quan chức năng, hệ thống ETC còn mang lại những lợi ích chung đối với toàn xã hội như: góp phần giảm tình trạng ùn tắc giao thông tại các trạm thu phí, nhất là lúc cao điểm; giảm thiểu môi nhiễm môi trường; tăng tuổi thọ động cơ; giảm thiểu (có thể tới 20%) số vụ tai nạn giao thông; giảm thiểu thanh toán tiền mặt…