Phí và sự công bằng

Đa số ý kiến cho rằng, hiện nay mỗi chiếc ôtô đã phải gánh rất nhiều loại thuế, phí rồi. Hiện nay, dù sử dụng nhiều hay ít, hoặc thậm chí lưu kho bãi, mỗi chiếc ô tô sẽ phải chịu cùng lúc 8 loại phí và lệ phí khác nhau. Từ đầu năm nay, lệ phí trước bạ tăng từ 12% lên 20% tại Hà Nội và 10% lên 15% tại TP.HCM, lệ phí đăng ký biển số cũng tăng từ 2 triệu đồng lên mức 20 triệu đồng. Cộng với 3 loại thuế đã được tính trên giá bán gồm nhập khẩu, tiêu thụ đặc biệt và giá trị gia tăng, tổng các loại thuế và phí mỗi chiếc xe phải gánh lên đến con số 11, thậm chí là 12 khi đi vào nội thị lớn trong giờ cao điểm. Người ta tính toán, để sở hữu ôtô tại Việt Nam, người dân phải bỏ ra số tiền cao gấp 2,5 lần ở Mỹ.

Nhiều ý kiến cho rằng, về bản chất cả 3 loại phí mới (lưu hành, sử dụng đường bộ, vào trung tâm thành phố giờ cao điểm) đều có ý nghĩa giống nhau là phí sử dụng. Vì vậy, việc tách ra thành các loại phí khác nhau là không cần thiết. Lãnh đạo Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam cho biết, khi tăng mức thu phí, riêng lượng tiêu thụ xe trong nước tháng 1-2012 đã giảm 60% so với cùng kỳ năm ngoái, nếu thu thêm phí nữa là vô lý.

Về bản chất, cả 3 loại phí mới đều nhắm tới việc tạo nguồn thu cho tái đầu tư, bảo trì hạ tầng giao thông, trong khi hiện nay chúng ta đang thu phí cầu đường cũng cùng mục đích như vậy. Thực chất, khi đóng thuế nhập khẩu, tiêu thụ đặc biệt hay giá trị gia tăng thì người sử dụng ôtô cũng góp phần vào việc đầu tư, bảo trì hạ tầng giao thông, nên không cần phải thu thêm phí nữa.

Một vấn đề quan trọng đối với mỗi chính sách được đưa ra là sự công bằng. Nếu thu theo đầu ôtô thì sẽ đánh đồng giữa người sử dụng nhiều và người sử dụng ít. Tại nhiều nước trên thế giới, phí sử dụng được thu thông qua các trạm thu phí tự động luôn đảm bảo được việc xe đi nhiều nộp nhiều, xe đi ít nộp ít. Ở nhiều nước phát triển, giá ôtô khá rẻ và hầu như người dân nào cũng có khả năng sở hữu ôtô. Tuy nhiên, nhiều người dân vẫn lựa chọn phương tiện giao thông công cộng vì tính tiện lợi và tiết kiệm. Mặc dù giá xe rẻ nhưng chính quyền có những cách để không khuyến khích người dân sở hữu ôtô riêng như tính phí sử dụng vào giá nhiên liệu, áp dụng phí đỗ xe cao...

Trung Nguyễn