Đảm bảo nguyên tắc tất cả quyền lực thuộc về nhân dân

Quang cảnh buổi hội thảo

Những vấn đề mang tính chủ đạo

Với hơn 30 tham luận, các đại biểu đã thảo luận, đề xuất quan điểm nội dung, kỹ thuật cần sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 1992 theo ba chủ đề chính: Hiến pháp và vấn đề tổ chức quyền lực; Hiến pháp và vấn đề quyền con người, quyền công dân; Vai trò lãnh đạo của Đảng và cơ chế bảo vệ Hiến pháp.

Bàn về Hiến pháp và vấn đề tổ chức quyền lực, các nhà khoa học đã phân tích cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xác định đúng những vấn đề cấp thiết nhất trong việc hoàn thiện Hiến pháp của Việt Nam, đồng thời nghiên cứu, đề xuất nhằm phát huy tính hiệu quả của hệ thống chính trị, xây dựng cơ chế kiểm soát quyền lực trong nhà nước pháp quyền.

Các chuyên gia cũng phân tích, đề xuất một số sửa đổi cụ thể để đảm bảo nguyên tắc tất cả quyền lực thuộc về nhân dân; bên cạnh đó là những vấn đề về vị trí, vai trò của nguyên thủ quốc gia - Chủ tịch nước; quyền hành pháp của Chính phủ trong cơ chế phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực ở nước ta; việc hoàn thiện chính quyền địa phương...

Nguyên Phó Chủ tịch QH Nguyễn Đức Kiên trình bày tham luận

Theo PGS.TS Lê Văn Hòe (nguyên Phó Viện trưởng Viện Nhà nước và pháp luật - Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh): việc hoàn thiện Hiến pháp 1992 cần làm rõ 6 vấn đề: Phát huy được giá trị khai mở và xác lập của Hiến pháp; Kế thừa và phát huy những giá trị truyền thống của lịch sử lập hiến Việt Nam; Xác định phạm vi điều chỉnh của Hiến pháp mới phù hợp với yêu cầu, định hướng phát triển Nhà nước và xã hội trong giai đoạn mới; Phát huy bản chất dân chủ trong hoàn thiện Hiến pháp; Xác lập được mô hình và cơ chế thực thi quyền lực chặt chẽ, phù hợp với đặc trưng của hệ thống chính trị một đảng cầm quyền; Đảm bảo tính cơ bản và tính hiệu lực pháp lý cao nhất của Hiến pháp.

Lấy con người là trung tâm, là chủ thể đích thực

Những thành công, hạn chế trong cách thức quy định vấn đề quyền con người, quyền công dân trong Hiến pháp Việt Nam cũng được các chuyên gia phân tích, đánh giá sâu sắc gợi mở một số vấn đề sửa đổi về quyền tự do và an ninh cá nhân, quyền tự do kinh doanh và các quy định khác về quyền và nghĩa vụ của công dân trong Hiến pháp hiện hành.

TS Hoàng Văn Nghĩa (Viện Nghiên cứu quyền con người - Học viện Chính trị-Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh) khẳng định: Mục đích cao cả và cuối cùng của nhiệm vụ sửa đổi Hiến pháp xuất phát từ định hướng xem con người là trung tâm và là chủ thể đích thực của sự phát triển, tôn trọng và bảo đảm các quyền và tự do cơ bản của mỗi người.

Liên quan đến vấn đề bảo đảm quyền con người nói chung, quyền tự do và an ninh cá nhân nói riêng, theo TS Phạm Văn Hùng: việc sửa đổi Hiến pháp lần này cần đặt ra các yêu cầu: Quy định cụ thể, chi tiết hơn để công dân được bảo hộ triệt để, toàn diện hơn; cần quan niệm Hiến pháp là tối thượng, có hiệu lực trực tiếp và quy định rõ hơn vai trò trung tâm của Tòa án trong việc bảo vệ quyền con người...

Ở những góc độ tiếp cận khác nhau, các nhà khoa học đều khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng quy định trong Hiến pháp như một bảo đảm cho việc xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam XHCN thực sự là nhà nước của dân, do dân, vì dân. Đảng “lãnh đạo Nhà nước và xã hội” nhưng “mọi tổ chức của Đảng hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật”.

Đặc biệt, vấn đề hoàn thiện cơ chế bảo vệ Hiến pháp và mô hình thành lập Tòa án Hiến pháp được nhiều nhà khoa học ủng hộ và cho rằng: Văn hóa chính trị truyền thống Việt Nam không những không cản trở mà còn những tiền đề cho việc hình thành một cơ quan như vậy. Khi điều kiện đã chín muồi, sự quyết tâm của các nhà lãnh đạo chính trị sẽ là yếu tố quan trọng để hiện thực hóa những khả năng cải cách.

Thanh Hòa