Khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc

PV: Thưa đồng chí, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã đề cập một cách sâu sắc, toàn diện đến lĩnh vực văn hóa, nhấn mạnh tầm quan trọng đặc biệt của văn hóa. Theo đồng chí, điều này có ý nghĩa như thế nào và trong thời gian qua, Ban Tuyên giáo Trung ương đã triển khai những công việc gì để phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam, để văn hóa trở thành sức mạnh nội sinh, là động lực phát triển đất nước?

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa: Văn hóa có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của con người và xã hội. Trong suốt quá trình xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước, Đảng ta luôn nhận thức sâu sắc tầm quan trọng, sức mạnh của văn hóa, dành sự quan tâm đặc biệt cho lĩnh vực văn hóa.

Bước vào thời kỳ đổi mới, Đảng đã kế thừa, phát triển tư duy lý luận, nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, chăm lo phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong thời kỳ mới. Điều này thể hiện nổi bật trong Cương lĩnh xây dựng và phát triển đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội; trong nghị quyết các kỳ Đại hội Đảng và trong các nghị quyết chuyên đề về phát triển văn hóa, xây dựng con người như Nghị quyết số 03-NQ/TW, ngày 16/7/1998, Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Đảng Trung ương (khóa VIII) về xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 9/6/2014, Hội nghị lần thứ 9 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước…

Quang cảnh Hội nghị văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng 

Trên cơ sở tổng kết thực tiễn, kế thừa những quan điểm, tư duy lý luận qua các kỳ Đại hội trước, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã đề ra những quan điểm, chủ trương có tính hệ thống, toàn diện, sâu sắc về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam. Văn kiện Đại hội đã nhấn mạnh một trong những quan điểm chỉ đạo cốt lõi, xuyên suốt là: “Khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc. Phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, của nền văn hóa và con người Việt Nam...”. Để thực hiện quan điểm đó, Đại hội XIII đã xác định một trong các nhiệm vụ trọng yếu là xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hội nhập quốc tế.

Triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, ngày 24/11/2021, tại Thủ đô Hà Nội, Hội nghị văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã được tổ chức với hình thức trực tiếp và trực tuyến tới các điểm cầu ở 63 tỉnh, thành phố trong cả nước. Tại Hội nghị, Đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có bài phát biểu kết luận chỉ đạo rất quan trọng, sâu sắc và toàn diện, trong đó khẳng định và nhấn mạnh 6 nhóm nhiệm vụ và 4 nhóm giải pháp nhằm chấn hưng, xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững đất nước.

Cùng với sự vào cuộc đồng bộ, hiệu quả của Quốc hội, Chính phủ, các ban, bộ, ngành trung ương, địa phương và cả hệ thống chính trị, Ban Tuyên giáo Trung ương đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn, tổ chức nhiều chương trình, sự kiện nhằm triển khai thực hiện Kết luận của Đồng chí Tổng Bí thư tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc nói riêng, triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng nói chung.

Trong đó, Hội thảo quốc gia “Hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới” do Ban Tuyên giáo Trung ương phối hợp với Hội đồng Lý luận Trung ương; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Viện Hàn lâm Khoa học xã hội tổ chức ngày 29/11/2022 tại Hà Nội đã trở thành một sự kiện chính trị - văn hóa quan trọng, thu hút sự tham gia của gần 500 đại biểu là các nhà lãnh đạo, nhà quản lý, nhà khoa học, nhà nghiên cứu, chuyên gia văn hóa đến từ các trường đại học, viện nghiên cứu, các cơ quan, đơn vị hàng đầu trong lĩnh vực văn hóa, văn học, nghệ thuật của cả nước.

Có thể khẳng định, Đảng, Nhà nước ta đã, đang và sẽ luôn dành sự quan tâm đặc biệt, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, thực hiện thắng lợi sự nghiệp chấn hưng, xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam. Đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh “Văn hóa là hồn cốt của dân tộc, nói lên bản sắc của dân tộc, văn hóa còn thì dân tộc còn…”. Giá trị văn hóa sẽ là động lực, sức mạnh to lớn để toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thực hiện khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương.

PV: Như đồng chí vừa nhắc đến, Hội nghị văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng được tổ chức cuối năm 2021 thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng, là một trong những dấu mốc quan trọng của lĩnh vực văn hóa. Xin đồng chí cho biết ý nghĩa của Hội nghị với việc xây dựng và phát triển văn hóa?

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa: Hội nghị văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng được ví như “Hội nghị Diên Hồng về văn hóa”. Việc tổ chức Hội nghị, đặc biệt là sự tham dự, phát biểu kết luận, chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng đối với lĩnh vực văn hóa trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Hội nghị đã đánh giá việc triển khai đường lối, chủ trương, các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng về công tác văn hóa, văn nghệ; từ đó thống nhất phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm công tác văn hoá, văn nghệ trong giai đoạn 2021-2026, tầm nhìn đến năm 2045; giúp các tầng lớp Nhân dân, đặc biệt là các nhà văn hóa, trí thức, văn nghệ sĩ nhận thức sâu sắc ý nghĩa, tầm quan trọng của văn hóa để quyết tâm đồng hành với dân tộc, với sự nghiệp cách mạng của Đảng, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, triển khai thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.

Hội nghị cũng góp phần cổ vũ, động viên các nhà văn hóa, trí thức, văn nghệ sĩ tiếp tục phát huy tinh thần đoàn kết, thống nhất trong ý chí, hành động; liên kết các lực lượng làm công tác văn hoá, văn nghệ trong và ngoài nước đồng lòng, dốc sức phụng sự Tổ quốc, phụng sự Nhân dân; phát huy ý chí và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, kết hợp với sức mạnh thời đại; khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Kết luận chỉ đạo Hội nghị, trên cơ sở khẳng định quan điểm xuyên suốt của Đảng là văn hóa phải được đặt ngang hàng với chính trị, kinh tế, xã hội, “văn hóa soi đường cho quốc dân đi”, xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ rõ những nhiệm vụ cần thực hiện hiệu quả để tiếp tục xây dựng, giữ gìn, chấn hưng và phát triển nền văn hóa của dân tộc. Nội dung của Hội nghị và kết luận chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư đã trở thành kim chỉ nam, là cơ sở quan trọng để Đảng, Nhà nước tiếp tục đề ra và hoàn thiện các chủ trương, chính sách phù hợp, hiệu quả nhằm xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững đất nước.

Tôi cho rằng đây là một Hội nghị mang tính lịch sử, được tổ chức vào thời điểm có ý nghĩa rất quan trọng, đánh dấu một giai đoạn chuyển mình mới của cả dân tộc, như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng nhấn mạnh: "Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín như ngày nay". Kết quả của Hội nghị đã được lan tỏa, hưởng ứng mạnh mẽ, tạo động lực quan trọng, sự chuyển biến sâu sắc về nhận thức và hành động của hệ thống chính trị, đội ngũ cán bộ, đảng viên, trí thức, văn nghệ sĩ và các tầng lớp Nhân dân.

PV: Tại Hội nghị văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, đồng chí Tổng Bí thư đã chỉ đạo 06 nhóm nhiệm vụ trọng tâm để tiếp tục xây dựng, giữ gìn, chấn hưng và phát triển nền văn hóa của dân tộc, trong đó có nhiệm vụ “Xây dựng con người Việt Nam thời kỳ đổi mới, phát triển, hội nhập với những giá trị chuẩn mực phù hợp, gắn với giữ gìn, phát huy giá trị gia đình Việt Nam, hệ giá trị văn hóa, giá trị của quốc gia - dân tộc; kết hợp nhuần nhuyễn những giá trị truyền thống với giá trị thời đại…”. Xin đồng chí cho biết các giải pháp căn bản nhằm giữ gìn, khai thác và phát triển các hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay?

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa: Việc nghiên cứu, xây dựng và triển khai các hệ giá trị đã trải qua một chặng đường dài, là kết quả của công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn của Đảng, của Nhà nước, các đoàn thể chính trị - xã hội, cũng như sự đóng góp tâm huyết, trí tuệ của đội ngũ các nhà khoa học, văn nghệ sĩ - trí thức, của cán bộ, đảng viên và nhân dân ta.

Tại Hội thảo quốc gia “Hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới”, các nhà khoa học, nhà văn hóa, nhà lãnh đạo, quản lý đã phân tích, làm rõ và sâu sắc nội hàm các hệ giá trị theo định hướng, gợi mở của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Về hệ giá trị con người Việt Nam cần xây dựng gồm 8 giá trị chủ yếu là: Yêu nước, đoàn kết, tự cường, nghĩa tình, trung thực, trách nhiệm, kỷ cương, sáng tạo. Hệ giá trị gia đình gồm 4 giá trị cốt lõi: Ấm no, hạnh phúc, tiến bộ, văn minh. Hệ giá trị văn hóa gồm 4 giá trị nền tảng: Dân tộc, dân chủ, nhân văn, khoa học. Hệ giá trị quốc gia gồm 9 giá trị cơ bản: Hòa bình, thống nhất, độc lập, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, hạnh phúc. Đây là các nội dung vừa đảm bảo được tính khái quát, cô đọng, ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ, vừa phù hợp với yêu cầu của thực tiễn xây dựng và phát triển đất nước, vừa đáp ứng được nhu cầu, nguyện vọng của nhân dân hiện nay.

Trong giai đoạn hiện nay, việc nghiên cứu, xây dựng và triển khai thực hiện các hệ giá trị càng đòi hỏi những yêu cầu cao hơn, vừa bảo đảm tính hệ thống, nhất quán, đồng bộ, vừa cụ thể, chi tiết để giải quyết các vấn đề cấp thiết do thực tiễn đặt ra. Trong đó, các cấp ủy Đảng, cơ quan Nhà nước, các đoàn thể chính trị - xã hội, các cơ quan nghiên cứu lý luận, các phương tiện truyền thông đại chúng, các cơ quan, đơn vị hoạt động văn hóa, văn học, nghệ thuật… cần quán triệt sâu sắc và toàn diện hơn nữa những nội dung về xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam trong sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

Trên cơ sở đó, các ngành, các cấp từ Trung ương tới cơ sở vừa tiếp tục nghiên cứu, xây dựng, vừa tiến hành cụ thể hóa các hệ giá trị nêu trên cho phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh thực tế của từng lĩnh vực, từng địa phương nhằm khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, góp phần xây dựng nhân cách, con người, xây dựng gia đình, phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Trong quá trình triển khai thực hiện các hệ giá trị cần tập trung chỉ đạo, đưa vấn đề giáo dục hệ giá trị vào trong hệ thống giáo dục quốc dân; phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò của đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ, các nhà hoạt động văn hóa - xã hội, các cơ quan thông tấn, báo chí, phát thanh và truyền hình ở Trung ương và địa phương trong việc sáng tạo, xây dựng và truyền bá các hệ giá trị trong đời sống xã hội; khẳng định những mặt tích cực, lên án, phê phán cái xấu, cái ác; lan tỏa các tấm gương tích cực trong xã hội để xây dựng đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh, truyền cảm hứng tích cực cho xã hội…

Chương trình nghệ thuật "Niềm tin và khát vọng" do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức chào mừng Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021

PV: Trong tổng thể các lực lượng triển khai thực hiện các hệ giá trị nói riêng, xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc nói chung, báo chí có vai trò như thế nào và cần làm những gì, thưa đồng chí?

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa: Báo chí là một phần của văn hóa đồng thời đóng vai trò rất quan trọng trong việc xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Báo chí có trách nhiệm truyền tải những thông điệp tích cực đến với các tầng lớp nhân dân, lan tỏa và nhân rộng những giá trị văn hóa tốt đẹp hình thành trong cuộc sống hàng ngày. Mỗi một nhà báo, mỗi một cơ quan báo chí cần ý thức về trách nhiệm của mình để trở thành tấm gương đi đầu trong việc xây dựng văn hóa.

Căn cứ tôn chỉ mục đích và định hướng của các cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí, các cơ quan báo chí cần chủ động xây dựng kế hoạch và triển khai các tuyến tin, bài tuyên truyền việc triển khai các chủ trương, đường lối, nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng trong thời gian qua về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững đất nước và một số định hướng, nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới theo tinh thần Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng một cách bài bản, khoa học, trách nhiệm.

Báo chí cần phản ánh việc xây dựng và ban hành cơ chế, chính sách cho lĩnh vực văn hóa; kết quả nổi bật về xây dựng môi trường văn hóa, đời sống văn hóa; xây dựng con người Việt Nam thời kỳ đổi mới, hội nhập gắn với giữ gìn, phát huy giá trị thuần phong, mỹ tục và các hệ giá trị; tuyên truyền, lan tỏa những gương người tốt việc tốt, điển hình tiêu biểu, những mô hình hay, cách làm sáng tạo, để giáo dục tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, tinh thần đoàn kết dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Báo chí đồng thời cần tích cực tuyên truyền công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc; đóng góp cho việc xây dựng văn hóa ứng xử lành mạnh trong xã hội, phát huy những giá trị tích cực về thuần phong, mỹ tục của gia đình và xã hội; nêu cao tinh thần tương thân, tương ái, đoàn kết…

Bên cạnh công tác thông tin, tuyên truyền, chính các cơ quan báo chí cũng cần tích cực hưởng ứng, triển khai phong trào thi đua “Xây dựng môi trường văn hóa trong các cơ quan báo chí” do Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Nhà báo Việt Nam, Báo Nhân Dân phối hợp phát động nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, lãnh đạo cơ quan báo chí, người làm báo về vị trí, tầm quan trọng của văn hóa đối với sự phát triển đất nước, cũng như sự phát triển của mỗi cơ quan báo chí, giá trị của các sản phẩm báo chí và danh dự, uy tín của người làm báo.

Xây dựng môi trường văn hóa trong các cơ quan báo chí, trọng tâm là xây dựng cơ quan báo chí văn hóa, người làm báo văn hóa. Phát huy giá trị văn hóa trên các phương tiện thông tin đại chúng, tạo ra các sản phẩm báo chí giàu chất văn hóa, lan tỏa những giá trị tốt đẹp của văn hóa, đạo đức và lòng nhân ái, góp phần xây dựng con người có nhân cách và xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh.

Chương trình nghệ thuật "Niềm tin và khát vọng" do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức chào mừng Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021

Tôi cũng tin tưởng rằng Báo Công lý sẽ tích cực, chủ động tham gia phong trào thi đua thiết thực và ý nghĩa này; phát huy vai trò là cơ quan ngôn luận của Tòa án nhân dân tối cao, luôn đi đầu trong tuyên truyền chủ trương, đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền hoạt động xét xử của Tòa án, qua đó tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức về pháp luật trong Nhân dân, góp phần giáo dục kỷ cương, công bằng xã hội, tôn trọng pháp luật, bảo vệ lẽ phải, thượng tôn công lý; luôn đẩy mạnh tuyên truyền, xây dựng các chuẩn mực văn hóa trong lĩnh vực tư pháp, thực thi pháp luật, xây dựng văn hóa pháp quyền; thực hiện tốt vai trò, sứ mệnh của báo chí cách mạng trong gìn giữ, xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

PV: Xin trân trọng cảm ơn đồng chí!