“Trận cuồng phong” ông Trump quét qua châu Âu khiến các đồng minh quay cuồng

Tuần qua, châu Âu đã thực sự "náo động" với chuyến công du của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Náo động bởi những tuyên bố mạnh mẽ mang phong cách riêng của Tổng thống Mỹ và cả bởi những dư âm mà chuyến thăm của ông để lại tại Hội nghị thượng đỉnh NATO và tại nước Anh.

Theo đó, vào ngày 10/7 vừa qua, Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump bắt đầu chuyến công du Châu Âu, đến 4 quốc gia là Vương Quốc Bỉ, Vương Quốc Anh, Scotland và cuối cùng là Phần Lan, nơi ông tham dự hội nghị thượng đỉnh với Tổng Thống Nga Vladimir Putin.

Tại Brusells, Tổng thống Mỹ đã không làm gì nhiều để xoa dịu những lo ngại của phương Tây mà còn tiếp tục đưa ra những lời chỉ trích mới với NATO, một liên minh quân sự liên chính phủ với 29 nước thành viên châu Âu và Bắc Mỹ.

Ông Trump đã thể hiện sự thờ ơ với những mối quan hệ truyền thống khi công khai chỉ trích các nước NATO vì đã không đóng góp đầy đủ cho quốc phòng và đưa ra một “bản cáo trạng” về các đối tác thương mại phương Tây. Ông Trump còn bày tỏ tiếc nuối rằng người Mỹ đã quá khờ dại khi chi trả cho hầu hết mọi thứ.

Ông Trump được cho là sẽ tiếp tục gây áp lực lên các nước NATO để buộc họ phải thực thi các cam kết chi trả 2% GDP nước mình cho quốc phòng từ nay đến năm 2024. Ông Trump đã lập luận rằng các nước không đảm nhiệm phần chi trả công bằng của mình và đang "ăn bám" Mỹ. Ông đe dọa sẽ ngừng bảo vệ họ nếu ông cảm thấy họ đã bỏ ra quá ít.

Tiếp đến, ông công kích Thủ tướng Đức Angela Merkel khi phàn nàn về việc Mỹ đã bỏ ra nhiều thế nào cho quốc phòng Đức. Thậm chí, ông còn nặng lời phê phán nước Đức của bà Angela Merkel là quá phụ thuộc vào nguồn năng lượng khí đốt của Nga, biến nước Đức thành "tù nhân" của Nga. Để rồi sau đó, ông bất ngờ tuyên bố NATO vững mạnh hơn bao giờ hết, đồng thời ca ngợi mối quan hệ "hữu hảo" giữa Washington và Berlin.

Tương tự khi sang thăm Anh, Tổng thống Mỹ đã khiến cho Thủ tướng Theresa May phải cảm thấy sượng mặt vì những lời chỉ trích của ông trên báo The Sun. Theo đó, trong bài phỏng vấn trên The Sun (Anh) ngày 13/7, ông Trump cáo buộc bà May đang phá hoại điều mà người dân mong muốn sau cuộc trưng cầu dân ý rời khỏi EU khi thông qua kế hoạch “Brexit mềm” hồi tuần trước.

Tổng thống Mỹ cũng chỉ trích bà May bỏ qua lời khuyên của ông trong quá trình đàm phán Brexit và cảnh báo nếu Anh thực thi thỏa thuận trên thì cơ hội đàm phán thương mại với Mỹ sẽ bị triệt tiêu.

Ngay cả những người ủng hộ cách tiếp cận dứt khoát của ông Trump với các đồng minh của Mỹ cũng cảm thấy ngạc nhiên khi ông Trump khởi đầu chuyến thăm Anh bằng cách công kích bà May. Bà May giữ thái độ bình tĩnh trước sự công kích này và sau đó tiết lộ rằng Trump đã khuyên bà kiện EU, một phương án không tưởng để đạt được thỏa thuận thương mại.

Tuy nhiên, chỉ chưa đầy một ngày sau khi chỉ trích kế hoạch Brexit của Thủ tướng Anh Theresa May, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã “đổi giọng” nhằm tìm cách hàn gắn rạn nứt giữa hai nước đồng minh “đặc biệt” bằng cách tuyên bố ủng hộ bất kỳ đường hướng nào mà Thủ tướng Anh lựa chọn cho quan hệ tương lai giữa xứ sở sương mù và Liên minh châu Âu.

Thái độ vừa phủ nhận vừa thách thức này khiến giới quan sát phân vân rằng, phải chăng tổng thống Mỹ thật sự muốn làm suy yếu bà May và ủng hộ những người dễ bảo hơn như cựu ngoại trưởng Anh Boris Johnson vừa từ chức chẳng hạn.

Ông Trump đang khiến các đồng minh bối rối, hoang mang

Có thể thấy, khi gặp các đồng minh, Tổng thống Mỹ tỏ rõ quyết tâm "đánh gục" họ, còn tại Helsinki, ông lại mong muốn tìm kiếm một tình bạn với nước Nga của Tổng thống Vladimir Putin, bất chấp những căng thẳng và các bất đồng giữa hai nước.

Ông chủ Nhà Trắng từng tuyên bố, thượng đỉnh với Nga đầu tiên sẽ là chặng dừng chân dễ dàng nhất đối với ông trong chuyến công du châu Âu này. Chỉ có điều tại chặng dừng này, ông đã phớt lờ lời khuyên của các chính khách thuộc đảng Cộng hòa cũng như các cơ quan tình báo Mỹ là phải cứng rắn với nhà lãnh đạo Nga.

Trước một Vladimir Putin lạnh lùng, Tổng thống Mỹ đã không lên án các can thiệp của Nga, dẫn đến thắng lợi của ông trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016. Trong cuộc họp báo chung với ông Putin, ông Trump còn khiến những người ủng hộ trung thành nhất cũng ngạc nhiên khi thể hiện rằng ông tin chủ nhân Điện Kremlin hơn tình báo Mỹ khi nói rằng: “không thể chấp nhận rằng Moskva có thể đã can thiệp để giúp ích cho ông trong cuộc bầu cử năm 2016”.

Cách tiếp cận độc đáo trong ngoại giao của ông Trump có lẽ cuối cùng đã phản chủ khi ông phải hứng chịu rất nhiều chỉ trích từ dư luận trong nước. Để xoa dịu cơn bão chính trị đang bùng lên tại Mỹ, ông trump đã tuyên bố, ông công nhận kết luận của cơ quan tình báo nước này về việc cho rằng Nga đã can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống năm 2016.

Tổng thống Trump cho rằng mình đã “phát biểu nhầm” trong cuộc họp báo chung với người đồng cấp Nga tại Helsinki. Tuy nhiên, những lời đính chính trên của Tổng thống Trump dường như vẫn chưa làm dư luận tại chính trường Mỹ dịu xuống.

Như vậy, thượng đỉnh Nga - Mỹ kết thúc tại Helsinki đã khép lại một tuần công du châu Âu của tổng thống Mỹ Donald Trump. Đây cũng là một tuần "sóng gió" cho các lãnh đạo châu Âu, nhưng lại là một tuần tốt đẹp cho Nga.

AFP dẫn lời nhà cựu ngoại giao Nicholas Burns nhận định: "Chuyến công du châu Âu của ông Donald Trump là một chuyến đi lộn xộn và tàn phá nhất do một tổng thống Mỹ thực hiện".

Hiện vẫn chưa rõ những hậu quả mới nhất về chính sách ngoại giao "thịnh nộ" của ông Trump. Không một ai biết được là liệu cách thức hoạt động ngoại giao của Tổng thống Mỹ có bóp méo hay phá hủy hoàn toàn mối quan hệ giữa đôi bờ Đại Tây Dương hay không.

Tuy nhiên, có thể rút ra kết luận ngay lập tức rằng không ai đủ khả năng tác động đến ông Trump, kể cả các cố vấn cao cấp nhất và thành viên nội các. Cách tiếp cận của ông Trump đối với bất kỳ chính sách đối ngoại nào được hình thành từ quan điểm cố hữu và điều mà ông cho rằng những người ủng hộ theo chủ nghĩa dân tộc mong muốn nhất.