Điều gì xảy ra khi Tổng thống Mỹ tuyên bố dịch Covid-19 là tình trạng khẩn cấp?

Tổng thống Donald Trump lắng nghe các câu hỏi từ phóng viên tại cuộc họp trong Phòng Bầu dục của Nhà Trắng ở Washington

Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông có thể tuyên bố đại dịch Covid-19 là một trường hợp khẩn cấp quốc gia theo một đạo luật được gọi là Đạo luật Stafford.

Trường hợp khẩn cấp được định nghĩa là một trường hợp mà trong đó các nỗ lực cứu trợ thiên tai của tiểu bang, địa phương và của các tổ chức phi chính phủ cần có sự trợ giúp của liên bang để giảm nhẹ thiệt hại, mất mát, khó khăn hoặc đau khổ.

Theo Đạo luật Stafford, việc Tổng thống tuyên bố tình trạng khẩn cấp có thể giải ngân tới 40 tỷ USD cho gói cứu trợ khẩn cấp. Chỉ có tổng thống có quyền tuyên bố một tình trạng khẩn cấp theo luật này.

Đạo luật Stafford, được ban hành vào năm 1988, trao quyền cho Cơ quan Quản lý Khẩn cấp Liên bang (FEMA) cung cấp hoạt động cứu trợ thiên tai liên bang cho chính quyền tiểu bang và địa phương và điều phối phản ứng của quốc gia.

FEMA, một cơ quan thuộc Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ, kiểm soát hơn 40 tỷ đô la tài trợ liên bang do Quốc hội dành riêng để cứu trợ thảm họa. FEMA có thể sử dụng nguồn tài trợ đó để giúp xây dựng các cơ sở y tế và vận chuyển bệnh nhân, trong số các biện pháp khác.

 “Chúng tôi có quyền tuyên bố tình trạng khẩn cấp theo Đạo luật Stafford”, Tổng thống Trump nói với các phóng viên trong Phòng Bầu dục hôm thứ Năm. “Tôi đã ghi nhớ luật này và nếu tôi cần làm gì đó, tôi sẽ làm. Tôi có quyền làm rất nhiều điều mà mọi người thậm chí không biết đến”.

Tổng thống Trump đã sử dụng Đạo luật Stafford nhiều lần trong nhiệm kỳ tổng thống của mình, như phê chuẩn các tuyên bố thảm họa lớn để giải quyết lũ lụt ở Trung Tây và cháy rừng ở California...

Hoạt động của FEMA thường liên quan đến ứng phó thảm họa tự nhiên nhưng nó cũng có thể giải quyết các đại dịch.

Năm 2000, cựu Tổng thống Bill Clinton đã sử dụng một tuyên bố khẩn cấp căn cứ theo Đạo luật Stafford để chi tiền cho các nỗ lực kiểm soát muỗi nhằm giải quyết sự bùng phát của virus West Nile ở New Jersey và New York.

Một cơ quan chính phủ khác, Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ (HHS), đã tuyên bố coronavirus là một trường hợp khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng vào cuối tháng 1 và là cơ quan chính giải quyết đại dịch. Tuyên bố của HHS, được đưa ra theo một luật khác với Đạo luật Stafford, cho phép các quan chức Hoa Kỳ áp đặt các hạn chế đối với các cá nhân vào nước này từ Trung Quốc, cùng với các biện pháp khác.

Năm ngoái, Tổng thống Trump đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp ở biên giới phía Nam để “vượt mặt” Quốc hội và lấy tiền dành cho các chương trình khác để chi trả cho việc xây dựng bức tường biên giới Mỹ-Mexico mà ông đã hứa sẽ xây dựng trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2016 của mình.

Tuyên bố đó được đưa ra theo Đạo luật khẩn cấp quốc gia năm 1976, chứ không phải Đạo luật Stafford. Một tuyên bố khẩn cấp theo Đạo luật khẩn cấp quốc gia sẽ mở rộng các quyền lực của tổng thống, như khả năng giành quyền kiểm soát internet hoặc đình chỉ luật pháp, trong khi tuyên bố của Đạo luật Stafford chỉ liên quan đến dịch bệnh và thiên tai.

Vào năm 2009, cựu Tổng thống Barack Obama đã tuyên bố cúm H1N1, hay cúm lợn là đại dịch và là một trường hợp khẩn cấp quốc gia căn cứ theo Đạo luật Stafford. Tuyên bố của Tổng thống Obama đã giúp bỏ qua một số quy tắc bảo hiểm y tế liên bang để tăng tốc độ điều trị.