Sa Pa (Lào Cai): Cụ già 90 tuổi và hành trình nhiều năm khiếu nại nhưng chưa có hồi kết

Vụ việc này dù đã được đưa ra giải quyết nhiều lần nhưng căn cứ vào pháp luật và thực tế thì vẫn còn tồn tại những vấn đề cần được xem xét, giải quyết đúng pháp luật, bảo đảm quyền lợi hợp pháp của công dân.

Thu hồi đất nhưng không giao quyết định

Cụ Minh cho biết, năm 1942 cụ tham gia kháng chiến chống Pháp đến khi hòa bình lập lại do yếu sức khỏe, cụ trở về địa phương đến năm 1960 thì lên Sa Pa khai hoang. Ngày ấy Sa Pa mù sương, heo hút không một bóng người. Tần tảo ngày đêm, gia đình cụ  khai hoang, phục hóa và tạo dựng nhà, vườn sinh sống. Năm 1990 cụ Minh được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) với diện tích 1280m2, trong đó ghi rõ đất ở và vườn 920m2. Tiếp tục khai hoang phục hóa nên thực tế đến năm 2000 khi nhà nước kiểm kê đo đạc  để quản lý đất đai thì diện tích thực tế sử dụng của gia đình cụ là 3.127,1m2.

Nhà đất cụ Minh bị thu hồi

Năm 2004, Dự án Chợ văn hóa - Bến xe khách thị trấn Sa Pa (Dự án) được xác lập đã kéo theo phải thu hồi đất của nhiều hộ gia đình, trong đó cụ Minh bị thu hồi toàn bộ nhưng không hề được giao quyết định. Sau nhiều  năm khiếu nại và yêu cầu, mãi đến ngày 7/6/2011, với sự chỉ đạo của UBND huyện, Phòng Tài nguyên - Môi trường mới cấp cho gia đình cụ Minh bản photo quyết định thu hồi đất.

Thực tế, từ nhiều năm qua, xung quanh việc thu hồi đất để xây dựng Dự án này đã phát sinh rất nhiều khiếu nại, thậm chí đã có 2 vụ án hành chính được Tòa án đưa ra giải quyết nhưng chưa có kết quả cuối cùng.

Cấp sổ đỏ… kiểu “khó hiểu”

Khoản 2 Điều 87 Luật Đất đai năm 2003 quy định: “Đối với trường hợp thửa đất ở có vườn, ao được hình thành trước ngày 18 tháng 12 năm 1980 và người đang sử dụng có một trong các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất quy định tại các khoản 1, 2 và 5 Điều 50 của Luật này thì diện tích đất vườn, ao đó được xác định là đất ở”. Trong sổ đỏ mà cụ Minh được cấp năm 1990 đã ghi diện tích đất ở và vườn là 920m2. Nhà, đất của cụ Minh khai hoang, xây cất và thực tế sử dụng từ trước năm 1980. Do đó, theo Luật Đất đai hiện hành, đã có đủ căn cứ pháp lý để xác định trường hợp cụ Minh có 920m2 đất ở. Nhưng “lạ thay” trong bản photo quyết định thu hồi  toàn bộ diện tích đất của cụ Minh nhưng lại chỉ ghi thu hồi 120m2 đất ở. Đây là  nguồn gốc của việc khiếu kiện kéo dài mà không dứt điểm bởi nó không chỉ không đúng với Luật Đất đai mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến việc bồi thường, cấp đất cho cụ Minh để tái định cư…

Việc UBND huyện Sa Pa chỉ bồi thường cho cụ Minh 120m2 đất ở với lý do căn cứ Quyết định số 69/QĐ/20005 ngày 23/2/2005 của UBND tỉnh Lào Cai về việc ban hành quy định hạn mức công nhận đất ở là không phù hợp. Bởi lẽ QĐ 69 này chỉ điều chỉnh những diện tích đất cấp lần đầu từ ngày 1/7/2004  đến ngày ban hành quyết định. Nhưng đất của cụ Minh có nguồn gốc từ trước năm 1980, đã được cấp sổ đỏ nên không thuộc đối tượng áp dụng QĐ 69 này. 

Cùng với đó, khi kiểm đếm thực tế và vẽ bản đồ địa chính  của thị trấn Sa Pa đã thể hiện hiện ký hiệu nhà ở của cụ Minh là  602,1m2. Cho nên việc UBND huyện Sa Pa chỉ bồi thường cho cụ Minh 120m2 đất ở càng không đúng thực tế sử dụng đất của cụ cũng như bản đồ địa chính. Việc này sau đó đã được “điều chỉnh” nhưng theo cụ Minh và theo quy định thì vẫn chưa thỏa đáng. Bởi lẽ, tại sổ đỏ số BL 518466 mà UBND huyện cấp cho cụ Minh ngày 18/10/2013 ghi diện tích 382,5m2 với “mục đích sử dụng” là đất trồng cây hàng năm khác và thời hạn sử dụng đến năm 2033. Cụ Minh vô cùng bức xúc bởi đất ở lâu năm với diện tích  được pháp luật công nhận đến 920m2 mà giờ thu hồi chỉ trả 1/3. Điều vô lý nữa là cấp sổ đỏ cho cụ Minh sinh sống nhưng lại  ghi là đất trồng cây hàng năm và thời hạn sử dụng chỉ là mấy chục năm. Có lẽ thấy “ không ổn” nên ngày 12/5/2014, UBND huyện Sa Pa đã thu hồi sổ đỏ vừa cấp chưa đầy 1 năm để cấp lại sổ đỏ mới cho cụ Minh. Lần này, chẳng có gì thay đổi nhưng diện tích đất cụ Minh được cấp đã tăng lên thành 409,79m2 và mục đích sử dụng ghi “Đất ở đô thị” và thời hạn sử dụng lâu dài. Một lần nữa cụ Minh lại thêm bức xúc cho rằng cách giải quyết quá tùy tiện và vẫn không đúng pháp luật. Bởi lẽ, thu hồi của cụ 920m2 đất ở  nhưng chỉ công nhận chưa được ½ và diện tích thu hồi của cụ giờ không nằm trong đất Dự án, lại đem chia lô bán 800 triệu đồng/lô;  có chuyện nhập nhằng giữa diện tích đất ở và đất nông nghiệp; giao đất cho cụ không đúng vị trí nhà đất của cụ trước đây….

Cần xem lại việc áp dụng chính sách bồi thường

Việc thu hồi đất của cụ Minh và nhiều hộ xung quanh để thực hiện Dự án này bằng nhiều quyết định của UBND tỉnh Lào Cai do có sự điều chỉnh. Được biết, Dự án này được UBND tỉnh Lào Cai phê duyệt năm 2005 với nguồn vốn “sử dụng quỹ đất để xây dựng kết cấu hạ tầng” mà thực chất là đổi đất lấy công trình cho  phải thực hiện theo quy định tại Điều 22 Nghị định số 04/2000. Nhưng cụ Minh khẳng định Dự án này chưa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt lập quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất. Cho nên việc cụ Minh và nhiều hộ bị thu hồi yêu cầu việc bồi thường phải được thông qua thỏa thuận là hoàn toàn có căn cứ. Bên cạnh đó, việc chỉ thu 120m2 đất ở trong khi theo luật đất đai thì diện tích đất ở hợp pháp của cụ Minh là 920m2. Vì vậy cụ Minh tiếp tục khiếu nại rằng diện tích 800m2 đất ở mà chỉ áp giá bồi thường theo đất nông nghiệp là không thỏa đáng. Vấn đề này cũng cần được giải quyết đúng pháp luật.

Chúng tôi sẽ tiếp tục thông tin liên quan đến vụ việc này và những tồn tại xung quanh Dự án.