Không thể tăng giá điện để bù lỗ
Chính trị - Ngày đăng : 10:50, 13/04/2012
Trả lời câu hỏi của phóng viên về khả năng tăng giá điện trong thời gian tới, Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực (ĐTĐL - Bộ Công Thương) Đặng Huy Cường khẳng định, hiện cơ quan quản lý chưa nhận được đề xuất chính thức tăng giá của EVN, chỉ biết thông tin EVN muốn tăng giá điện trên báo chí. Về nguyên tắc, đến năm 2013, giá điện sẽ tiệm cận giá thị trường. Mỗi năm, giá điện được tăng tối đa 4 lần (theo Quyết định 24/2011 của Thủ tướng Chính phủ) nhưng cũng phải tính đến mức "chịu đựng" của nền kinh tế.
Các khoản lỗ của EVN năm 2010 gồm 15.000 tỉ đồng do biến động tỉ giá, 8.000 tỉ đồng lỗ kinh doanh điện sẽ được hạch toán dần vào giá điện. Riêng các khoản lỗ do đầu tư ngoài ngành sẽ không được đưa vào giá điện. Ông Cường cho biết, các khoản lỗ không phải do đầu tư vào điện thì EVN sẽ không được thu hồi thông qua giá điện. Còn xử lý như thế nào thì phải tùy thuộc vào chỉ đạo của Chính phủ.
Kiểm tra thông số tải điện qua đường dây 500KV trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh. Ảnh: Hà Thái
Đứng từ góc độ người tiêu dùng, theo ông Vương Ngọc Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, lỗ của ngành điện hiện nay do nhiều nguyên nhân như quản lý yếu kém, tổn thất lớn, đầu tư ngoài ngành không hiệu quả. Lỗ của ngành điện không phải do lỗi của người tiêu dùng nên không thể tăng giá điện để bù lỗ. Việc tăng giá điện là ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống của nhân dân, nhất là trong hoàn cảnh chưa thực hiện công khai, minh bạch giá thành sản xuất điện như hiện nay. Đặt lại vấn đề lương lãnh đạo ngành điện còn quá cao, ông Tuấn cho rằng nếu theo cơ chế thị trường, khi kinh doanh khó khăn biện pháp trước hết là cắt giảm tiền lương, mà trước hết là lương của cán bộ lãnh đạo EVN.
Trao đổi với báo chí, ông Nguyễn Tấn Lộc, Phó Tổng Giám đốc EVN cho biết, EVN đang tính toán phương án tăng giá điện với mức tăng ít nhất 5%, do áp lực tăng giá đầu vào như giá dầu diezel, giá bán khí cho điện từ 1-1-2012 đã tăng theo lộ trình..., cộng thêm việc giảm bớt sức ép từ các khoản lỗ còn treo lại. Trước đó, bên lề hành lang Quốc hội tháng 11-2011, Bộ trưởng Bộ Tài chính Vương Đình Huệ cho biết giá bán lẻ điện năm 2012 sẽ tăng ở mức trên 10% dưới 15,6%.
Trong thực tế, điều hành của các cơ quan quản lý đã thống nhất quan điểm tăng giá để giải quyết các nút thắt đang tồn tại trong ngành điện nhưng thông điệp đưa ra tại hội thảo này lại cho thấy tăng giá không phải là giải pháp duy nhất cho bài toán điện ở Việt Nam.
Ông Vũ Xuân Thuyên, chuyên gia kinh tế cao cấp Bộ Kế hoạch - Đầu tư, cho rằng Quyết định 24 của Chính phủ là tín hiệu mở cửa thị trường bằng cách đưa ra nguyên tắc, thời gian điều chỉnh giá điện và bắt buộc thực hiện công khai, minh bạch. Tuy nhiên, quyết định này chỉ mang lại lợi ích cho EVN, vì tập đoàn chỉ mua điện với giá 2,5 - 4,95 cent/kWh với những quy định rất ngặt nghèo, không quy định giá tăng thì bên bán điện được hưởng bao nhiêu. Chỉ một lần tăng giá điện năm 2006 đã đem lại cho EVN thêm 18.000 tỉ đồng nhưng tập đoàn này lại “nướng" này vào chứng khoán, ngân hàng chứ không đầu tư về điện. Thế nhưng khi thiếu vốn đầu tư, EVN lại viện cớ lỗ để đòi tăng giá...
Tại hội thảo, các chuyên gia đều cho rằng phải đẩy nhanh việc tái cơ cấu EVN, giảm độc quyền của tập đoàn này, qua đó giảm chi phí sản xuất để giảm giá điện, đồng thời phải xây dựng cơ chế cung cấp thông tin minh bạch về giá bán buôn, bán lẻ điện... Theo TS Nguyễn Ngọc Tuyến, Viện trưởng Viện Kinh tế tài chính (Học viện Tài chính), việc giá điện chỉ tăng mà không xuống còn một phần do thị trường điện vẫn do EVN độc quyền, nên chi phí sản xuất cũng như giá bán có ý nghĩa quyết định trên thị trường. Điều này dẫn tới chi phí, giá cả EVN đưa ra thế nào, công bố ra sao thì người dân phải theo. Vì thế, nếu không giảm bớt tỷ trọng của EVN thông qua việc tách các khâu phát điện, truyền tải, phân phối, rất khó để đảm bảo minh bạch, công bằng thị trường điện và giá điện.
TS Nguyễn Minh Phong cho rằng, cơ chế quản lý giá điện có nhiều sơ hở, chưa cạnh tranh thực sự đã vội theo cơ chế giá thị trường và chỉ ra 7 nghịch lý của giá điện. Trong đó, nổi bật là giá điện tăng mãi chưa bao giờ giảm, chưa có cạnh tranh thực sự đã vội theo cơ chế giá thị trường…
Tô Lan