Cuộc sống thiếu thốn nơi xóm chài nghèo giữa lòng phố

Chúng tôi tìm đến xóm chài Thành Công để tận mắt thấy những chiếc thuyền được giằng níu với đôi bờ đất lở, ở đó một sự đối lập nao lòng giữa một bên là cuộc sống của những hộ dân vạn chài sông nước nghèo rớt mùng tơi với một bên là những thị dân thị thành xa hoa, giàu có. Họ đều là những người có khẩu sổ thị dân chính hiệu, nhưng khoảng cách thì một trời xa cách. Với người vạn chài, họ luôn phải sống chung với cảnh thiếu điện, thiếu nước, thậm chí thiếu học; chịu chung với ô nhiễm sông nước, bệnh tật…

Xóm chài nghèo dưới chân cầu Sâng (TP.Thanh Hóa)

Trong cái lạnh bất chợt, chúng tôi dừng chân trên cầu Sâng nhìn xuống xóm chài, những làn khói sớm trong sương mù toả lên từ những mạn thuyền; đâu đó những cái đầu lấp ló của trẻ thơ đang ngơ ngác qua mỗi ô cửa. Ở một góc khác các chị, các cô thì đang tất bật giặt rũ ở mui thuyền dẫu làn nước đùng đục, người lớn thì tụ lại một góc chuyện trò bên tách nước chè nhạt.

Bước chân xuống chiếc thuyền nhỏ gần bờ, bà Nguyễn Thị Thơm (68 tuổi) đang bế đứa cháu nội vừa lên 2, đứa trẻ được buộc lại như bị chói bằng một chiếc dây dù. Đứa trẻ ngủ ngon lành, thấy có ánh mắt rò xét, bà Thơm bảo, làm vậy để cho cháu khỏi bị ngã xuống sông, tránh những trường hợp đau lòng do sơ sẩy. “Từ nhỏ đến giờ, tôi đã gặp không ít những cặp vợ chồng cũng chỉ vì mải mê công việc, lơ đễnh con cái rồi đến khi thần sông bắt những đứa trẻ tội nghiệp đó đi thì họ mới khóc dòng…”, bà Thơm thở dài nhìn đứa cháu cho biết.

Bà Thơm kể về đắng cay một đời lênh đênh sông nước

Trước kia xóm chài có tên là làng chài Thành Công, tập chung chủ yếu ở khu Âu thuyền thuộc phường Đông Hải. Khi đó có tới cả trăm hộ vạn chài sinh kế từ con tôm, con cá, nhưng đến nay họ ly tán đi nhiều nơi khác nhau ở các vùng sông nước các huyện vùng ven, có người lên cạn lập nghiệp, có người được nhà nước hỗ trợ lên khu tập trung, còn lại khoảng tầm trên dưới 30 hộ (chưa kể những hộ nằm rải rác trên những đoạn sông khác) vẫn đang ngày mưu sinh các vùng, chiều tối lại tụm lại khúc sông cầu Sâng neo đậu đến nay.

“Tôi lấy chồng khi mới 16 tuổi và cũng chẳng phải xuất phát từ tình yêu đôi lứa, mà đến với nhau theo cái lệ mẹ cha đặt đâu con ngồi đó. Không được học hành gì nên chúng tôi cứ thế là sinh con, đứa này nối tiếp đứa kia. Thuyền thì chật chội mà 2 vợ chồng có 5 đứa con. Phận chài lưới như chúng tôi có ai có của để dành mà vay mượn được nhiều, cứ mỗi người một chút ít, gộp lại cũng chẳng là bao. Nhưng có lẽ, như cảm thấu cái tình làng xóm vạn, nhà tôi cũng gắng gượng ở với mẹ con được 2 năm kể từ khi phát bệnh ung thư vòm họng giai đoạn cuối rồi ra đi”.

Sinh hoạt trên sông tiềm ẩn nhiều nguy cơ bệnh tật

Chỉ tay về phía bên kia mạn thuyền, bà Thơm thở dài, “Các chú có thấy bà cụ đang nhóm lửa kia không. Bà ấy là Nguyễn Thị Thư, ngoài 70 tuổi, một thân một mình lủi thủi phải tự lo kiếm bữa ăn hàng ngày, dù có tới 5 người con đều đã lập gia đình nhưng cũng đều nghèo khó. Bà Thư như hiểu và thương con cái nên đứa nào bảo bà về ở chung bà cũng không chịu, quyết ở một mình cho các con đỡ phải lo. Vậy mà cách đây năm  trước, câu con trai út vì leo dừa chẳng may bị trượt tay ngã, lo chạy chữa thuốc men nhưng bệnh viện trả về vì không thể cứu chữa, mấy hôm nay bà ấy khóc suốt, tội nghiệp lắm chú à”.

Cảnh sông nước lênh đênh, con cá con tôm mỗi ngày khan hiếm, kiếm một công việc trên cạn đối với những người dân xóm chài không phải chuyện dễ, công việc cũng chỉ là cửu vạn làm thuê, ngày có ngày không. Dù thế, xóm chài này vẫn không ngừng tăng hộ, thêm thuyền, bởi trái ngang là họ đẻ rất nhiều, dù gia đình không còn cái gì để ăn.

Vợ chồng bà Phúc trong con thuyền chật chội

Trong lòng thuyền rộng dài chưa đầy 2 m2, câu chuyện của vợ chồng ông Nguyễn Ngọc Chinh (61 tuổi) và bà Nguyễn Thị Phúc (63 tuổi) như một minh chứng rõ nhất cho điều đó. Vợ chồng ông bà có tới 9 người con và mấy chục đứa cháu mà ông bà không điểm hết tên. Bà Phúc cho hay, các con đều sống trong xóm chài này, vẫn qua lại cơm nước cùng hai ông bà. Chỉ duy nhất điều khiến ông phiền muộn là anh con trai thứ tư Nguyễn Văn Hồng bị ảnh hưởng chất độc da cam không đi lại được, trong khi anh là trụ cột trong gia đình nhỏ với vợ và hai mặt con. “Cuộc sống mưu sinh của vợ chồng chúng nó chỉ biết trông chờ vào con cá, con tôm…mà tình trạng sông nước thế này…bậc làm cha mẹ như chúng tôi cũng lo lắm”, bà Phúc thở dài.

Để có nước dùng thì các hộ phải mua nước của những hộ dân trên cạn, cái bóng điện thắp sáng cũng phải mua, rồi muôn cái không thể kể hết…cũng đều phải bỏ tiền ra mới có được. Tuy nhiên, điều đáng ngại nhất vẫn còn một số hộ do hoàn cảnh khó khăn chỉ có thể cho con cái đến trường hết tiểu học rồi nghỉ. Nhiều nhà do đẻ nhiều thì không có đủ khả năng cho con đến trường phải cậy nhờ các lớp học tình thương từ giáo đạo tổ chức vào đêm hôm.

Chủ tịch phường Đông Thọ, TP.Thanh Hóa Nguyễn Thị Tâm cho hay: Chính quyền địa phương rất trăn trở với các hộ dân xóm chài. Do thói quen sông nước họ khó thích ứng với cuộc sống đô thị, làm một công việc nhất định. Cuộc sống khó khăn lại sinh nhiều con, không có điều kiện cho các cháu đi học lại phát sinh rất nhiều vấn đề khác. Giải pháp căn cơ nhất vẫn là tìm công ăn, việc làm phù hợp cho người dân, đồng thời từng bước đưa họ lên bờ. Được sự quan tâm của cấp trên 36 hộ đã được tái định cư lên bờ đợt 1, cơ bản có cuộc sống ổn định. Hiện còn một số hộ vẫn đang chờ, khao khát được lên cạn, có cuộc sống ổn định, đó là niềm trăn trở của chính quyền, niềm mong mỏi của người dân.

Thanh Phương