Phim Việt "Tây hóa" tham dự LHP Busan

Ba bộ phim đó là Đập cánh giữa không trung, Dịu Dàng và Nước- 2030 đều của những đạo diễn trẻ thực hiện. Bởi trẻ, và tiếp xúc nhiều văn hóa phương Tây nên ba đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp, Lê Văn Kiệt và Nguyễn Võ Nghiêm Minh đều sử dụng yếu tố ngoại trong phim và táo bạo trong dựng cảnh, mang nội dung sex, gây chú ý cho các bạn quốc tế, nhưng lại khiến khán giả Việt giật mình mặc dù được đánh giá cao.

Cảnh quay táo bạo trong Đập cánh giữa không trung

Việc phát triển một LHP quốc tế tại châu Á giúp cho điện ảnh châu Á nói chung và điện ảnh Việt Nam nói riêng có cơ hội chuyển mình mạnh mẽ. Mặc dù chỉ là liên hoan phim (LHP) trong khu vực châu Á, song nhiều năm qua, Busan luôn tạo được sân chơi vừa hấp dẫn, vừa đủ kịch tính khi thu hút được nhiều bộ phim hay đến từ các quốc gia lân cận.

Tuy nhiên, phim Việt lại cho thấy sự “ lai Tây”, cảnh quay tại Việt Nam nhưng đã Tây hóa. Khán giả nước ngoài sẽ không thấy được đâu mới thực sự là văn hóa Việt Nam. Ở LHP quốc tế như thế, điện ảnh Việt Nam gần như không giữ được bản sắc riêng vốn có của dân tộc.

Cả 3 phim nói tiếng Việt tham gia LHP Busan lần này đều được Tây hóa. Cụ thể, Dịu dàng của đạo diễn Việt kiều Lê Văn Kiệt được chuyển thể từ truyện Một sinh vật dịu dàng của nhà văn Nga Dostoyevsky. Mặc dù được quay toàn bộ tại miền Tây Nam bộ nhưng qua bài bình luận ở Busan, sự khác biệt của người sống và học tập theo tư duy phương Tây đã được áp đặt lên bộ phim.

Trong khi đó, cũng là Việt kiều nhưng Nguyễn Võ Nghiêm Minh lại làm phim thuần Việt với cốt truyện, nhân vật không khác gì bước ra từ chính cuộc sống hằng ngày.

Đề tài của Nước-2030 cập nhật xu hướng phim ảnh năm 2014: khoa học viễn tưởng. Trong năm 2013 vừa qua, Hollywood đã cho ra đời hàng loạt phim kiểu này (Under the skin, The signal...) nhưng theo cách kể chuyện khá đặc biệt.

Nước-2030 đã có mặt từ đầu năm tại LHP Berlin trong mục Góc nhìn mới. Tuy nhận được phản ứng tích cực dành cho phim đến từ Việt Nam, song bộ phim vẫn còn mới mẻ đối với khán giả Việt.

Đập cánh giữa không trung là bộ phim hoàn thành nhờ công sức của ê-kíp lẫn tài trợ của các đối tác bên ngoài, và nữ đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp ngay từ đầu đã mang nhiều yếu tố hướng ngoại. Đây là bộ phim có nhiều cảnh quay táo bạo nhất, có nhiều cảnh quay trần trụi khiến khán giả Việt giật mình, và bị sốc.

Trước đó, một số phim Việt “đem chuông đi đấm xứ người” như Bi đừng sợ, Chơi vơi, Hotboy nổi loạn, Cánh đồng bất tận cũng gây sốc cho khán giả trong nước vì có nhiều cảnh quay trần trụi rất táo bạo, vượt xa khỏi văn hóa thuần túy phương Đông nói chung và văn hóa của người Việt Nam nói riêng.

Những bộ phim này đã bị nhắc nhở về nội dung và những cảnh quay đó. Mức độ khai thác các yếu tố gây sốc, nội dung sex với những cảnh quay nhạy cảm của các đạo diễn trẻ của Việt Nam ngày càng tăng lên, vượt khỏi biên độ của thuần phong mỹ tục Việt Nam.

Bộ phim Đập cánh giữa không trung, để được đến với LHP Busan 2014 hay Toronto, Venice trước đó, đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp đã phải cắt bỏ phần hình ảnh, âm thanh của một số hình ảnh phản cảm, không phù hợp với văn hóa Việt Nam và một số lời thoại thô tục theo yêu cầu của Cục Điện ảnh.

Bộ phim kể câu chuyện của Huyền (Thùy Anh) - một cô gái cần tiền để phá thai sau khi bạn trai của cô bỗng dưng biến mất vì thua sạch số tiền hai người dành dụm trong những trận chọi gà. Người duy nhất giúp Huyền lúc này là Linh (Thanh Duy đóng) - người bạn chuyển giới. Bi kịch tăng lên khi Huyền gặp Hoàng (Trần Bảo Sơn) - một người có khoái cảm đặc biệt với những cô gái có thai.

Nhưng không thể phủ nhận sự nỗ lực của đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp khi thực hiện bộ phim này trong hơn năm năm và Đập cánh giữa không trung giành được giải phim hay nhất từ Liên đoàn các nhà làm phim Châu Âu và Địa Trung Hải.

Bộ phim Nước 2030 mang tính hư cấu viễn tưởng, xen lẫn kinh dị và tình cảm. Trước khi đến LHP Busan, tác phẩm này của đạo diễn Nguyễn Võ Nghiêm Minh từng được chọn chiếu khai mạc chương trình Toàn cảnh của LHP Berlin 2014.

Được chỉ đạo bởi đạo diễn của Mùa len trâu, Nước 2030 chứa đựng nhiều cảnh quay kịch tính lẫn nóng bỏng. Phim lấy bối cảnh những năm 2030 của thì tương lai, khi trái đất ở thời hậu tận thế.

Hiện tượng trái đất nóng lên, khí hậu thay đổi khiến một nửa vùng châu thổ sông Mekong bị ngập trong nước. Hai diễn viên Quỳnh Hoa và Quý Bình vào vai cặp đôi chính trong phim. Họ cùng trải qua những điều lãng mạn và cả kỳ bí trong câu chuyện về cơn ác mộng biến đổi khí hậu.

Nội dung của Dịu dàng lại xoay quanh câu chuyện ly kỳ về tình yêu giữa người đàn ông trung niên (Dustin Nguyễn) và một cô gái trẻ (Thanh Tú) ở miền Tây Việt Nam. Toàn bộ diễn biến là một chuỗi những trạng thái cảm xúc giằng xé, trì trệ bởi hậu quả của sự theo đuổi vật chất. Sau khi hoàn thành bản nháp, phim đã được gửi đến các liên hoan phim và đón nhận phản ứng tích cực về nội dung cũng như diễn xuất của các diễn viên.

Có thể nói các nhà làm phim trẻ hiện nay, nhất là những người làm phim độc lập đang từng bước tạo nên diện mạo trẻ trung hơn cho điện ảnh Việt Nam, đưa phim Việt đi xa hơn ra khỏi biên giới.

Nhưng với cách làm luôn muốn khai thác tối đa mặt trái của xã hội, đẩy vấn đề đến tận cùng thông qua những câu chuyện có nội dung gây sốc, những hình ảnh nhạy cảm kia, vô tình làm cho bộ mặt điện ảnh Việt Nam trong mắt công chúng quốc tế chỉ toàn một màu xám.

Khán giả trong nước nhìn vào phim Việt đi dự thi không khỏi tự hỏi, chẳng lẽ các nhà làm phim Việt Nam không thấy điều gì tốt đẹp hơn để lựa chọn giới thiệu với người ngoài? Nguy hiểm hơn là đã xuất hiện hiện tượng các nhà làm phim độc lập tự ý gửi phim chưa qua kiểm duyệt tham dự các LHP, như trường hợp một phim đang dự LHP Busan đã bị Cục Điện ảnh cấm phát hành do nội dung vi phạm thuần phong mỹ tục.

Không chỉ các bộ phim đem đi dự thi các LHP quốc tế, mà các bộ phim trong nước hiện nay cũng đang tràn ngập nội dung gây sốc, và mức độ ngày càng nhiều hơn. Những bộ phim đình đám, gây nhiều tranh cãi và chú ý của dư luận trong vài năm trở lại đây đều xoay quanh sex và bạo lực.

Đặc biệt, những bộ phim gắn mác 16+, 18+ xuất hiện ngày một nhiều trong các rạp chiếu phim. Gần đây, bộ phim Căn hộ số 69 đã bị tuýt còi, nhà sản xuất bộ phim bị xử phạt hành chính phạt 10 triệu vì “ chiếu phim chưa được phép phổ biến tại nơi công cộng”. Đây là bộ phim khiến dư luận bức xúc vì những cảnh quay trần trụi, trái với thuần phong mỹ tục của người Việt Nam.

Cảnh trong phim Căn hộ số 69

Luật Điện ảnh quy định rõ: “Phim tham dự LHP quốc tế, Hội chợ phim quốc tế, tổ chức những ngày phim Việt Nam ở nước ngoài phải có giấy phép phổ biến của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền về điện ảnh, hoặc có quyết định phát sóng của Tổng giám đốc Đài truyền hình Việt Nam, Giám đốc Đài phát thanh và truyền hình cấp tỉnh”.

Không thể cực đoan cho rằng phim Việt không nên dùng yếu tố sốc, sex để câu khách vì đây cũng là xu thế làm phim chung trên thế giới, nhưng điều mà công chúng Việt Nam trông đợi là người làm phim phải tự kiểm soát, cân bằng các yếu tố để đừng vượt qua ranh giới truyền thống văn hóa Việt, vì một tác phẩm điện ảnh luôn phản ánh bộ mặt văn hóa của đất nước, nơi tác phẩm đó sinh ra.