Những sai phạm trong quá trình thu hồi đất của UBND TP Cẩm Phả

Như báo Công lý đã đưa tin về đơn kêu cứu của ông Trịnh Văn Thắng, ông Vũ Như Trang và ông Vũ Quý Sáu cùng trú tại địa chỉ: TP Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh, phản ánh về việc UBND TP Cẩm Phả đã có sai phạm nghiêm trọng trong quá trình thu hồi đất của các hộ gia đình để thực hiện Dự án xây dựng Quốc lộ 18 đoạn Hạ Long – Mông Dương.

Theo nội dung phản ánh của các hộ dân, trong quá trình thu hồi đất, Hội đồng bồi thường của Dự án đã xác định sai loại đất các hộ đang sử dụng dẫn tới việc các hộ đã không được đền bù một cách thỏa đáng đối với diện tích đất bị thu hồi mà người dân đã sử dụng ổn định suốt bao nhiêu năm nay.

Luật sư Trương Quốc Hòe

Qua thẩm định hồ sơ, Luật sư Trương Quốc Hòe – Trưởng Văn phòng luật sư Interla Đoàn luật sư TP Hà Nội đã có những phân tích dưới góc độ pháp lý.

Theo luật sư Trương Quốc Hòe, đối với hồ sơ liên quan đến việc thu hồi đất của các hộ gia đình trên, thời điểm thu hồi đất diễn ra vào năm 2015. Như vậy, việc xác định loại đất, giá đất để tính bồi thường cho các hộ sẽ phải áp dụng theo các quy định pháp luật của Luật đất đai năm 2013 và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Căn cứ vào các quy định pháp luật hiện hành, để xác định loại đất để lên phương án bồi thường cần căn cứ trên thông tin về mục đích sử dụng đất được ghi trên các giấy tờ về quyền sử dụng đất hoặc căn cứ theo hiện trạng sử dụng đất và quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trên địa bàn có đất bị thu hồi (trong trường hợp không có giấy tờ về quyền sử dụng đất).

Xét đối với trường hợp của 3 hộ gia đình: Theo hồ sơ và nội dung trình bày của các hộ, việc xác định loại đất để lên phương án bồi thường cho các hộ là chưa phù hợp với các quy định pháp luật. Cụ thể:

Đối với diện tích thu hồi thuộc thửa đất số 16 và 21 tại TP Cẩm Phả của gia đình ông Trịnh Văn Thắng và ông Vũ Như Trang:

Ở đây, gia đình ông Thắng và gia đình ông Trang chưa được cấp GCNQSDĐ và cũng không có các giấy tờ khác theo quy định của Điều 50 Luật Đất đai năm 2003, Điều 100 Luật Đất đai năm 2013. Tuy nhiên, các hộ đã sử dụng ổn định, lâu dài và không có tranh chấp. Trên đất các hộ dân có xây dựng một số công trình như bờ kè, tường bao và nhà ở.

Theo Bản mô tả ranh giới, mốc giới và kết quả đo đạc hiện trạng thửa đất năm 2015 của gia đình ông Trang có xác nhận của cán bộ địa chính, cán bộ đo đạc thì diện tích 259,3m2 thuộc thửa đất số 21 (của gia đình ông Trang) được xác định là đất “OĐT” – tức đất ở đô thị.

Tương tự, diện tích đất thu hồi của gia đình ông Thắng cũng có công trình trên đất là nhà tạm được xây dựng trước 01/7/2014 (đã được UBND phường Cửa Ông xác nhận tại Bản chứng nhận nhà, đất, tài sản trên đất ngày 22/10/2015 và được bồi thường về tài sản theo phương án bồi thường do Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Cẩm Phả lập).

Bên cạnh đó, theo quy hoạch sử dụng đất trên địa bàn thành phố Cẩm Phả đã được phê duyệt thì quy hoạch sử dụng đất của khu vực đất nhà ông Thắng và ông Trang được xác định là đất ở đô thị. Mặt khác, theo thông tin thực tế thì trên phương án bồi thường đã được phê duyệt của các hộ xung quanh nhà ông Thắng và ông Trang, diện tích đất của các hộ bị thu hồi được xác định và bồi thường theo giá đất ở đô thị.

Điều này cho thấy rằng diện tích đất bị thu hồi của gia đình ông Thắng và ông Trang đủ điều kiện để được cấp GCNQSDĐ với loại đất là đất ở đô thị và thuộc trường hợp phải nộp tiền sử dụng đất (khi chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở đô thị). Tuy nhiên, do thuộc phạm vi thu hồi đất để thực hiện Dự án nên các hộ không được cấp GCNQSDĐ. Vì vậy, trong trường hợp này, các hộ phải được bồi thường toàn bộ diện tích đất bị thu hồi theo giá đất ở đô thị và khấu trừ đi tiền sử dụng đất phải nộp khi chuyển mục đích sử dụng đất mới phù hợp theo quy định pháp luật và đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người sử dụng đất.

Đối với thửa đất số 11 tờ bản đồ số 7 của gia đình ông Vũ Quý Sáu:

Theo thông tin và hồ sơ được Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Cẩm Phả cung cấp thì nguồn gốc đất của gia đình ông Sáu là do ông Vũ Quý Năng (bố của ông Sáu) khai hoang từ những năm 1993 với tổng diện tích hơn 150.000 m².

UBND TP Cẩm Phả đã có nhiều sai phạm trong quá trình thực hiện việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các hộ dân có đất bị thu hồi.

Trong quá trình sử dụng đất từ khi được bố mẹ tặng cho, ông Sáu đã bị thu hồi đất để thực hiện hai dự án. Theo đó: Năm 2009, khi nhà nước thực hiện Dự án xây dựng tuyến đường dây diện 220KV Quảng Ninh – Cẩm Phả tại phường Cửa Ông - Thị xã Cẩm Phả đã thu hồi 273,2 m² đất của ông Sáu. Trong phương án bồi thường xác định 200 m² là đất ở và 73,2m² là đất vườn. Tuy nhiên, gia đình ông Sáu chỉ được hỗ trợ 50% giá trị đất.

Căn cứ theo Điều 5 Nghị định 197/2004/NĐ-CP quy định về bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất thì: “Bồi thường, hỗ trợ cho người sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đất theo quy định tại Nghị định này được quy định như sau: Bồi thường hoặc hỗ trợ đối với toàn bộ diện tích đất Nhà nước thu hồi”. Như vậy, trong quá trình bồi thường hỗ trợ GPMB thực hiện dự án trên, UBND thị xã Cẩm Phả đã có sai phạm trong việc chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ cho hộ gia đình ông Sáu. Theo quy định trên thì UBND phải bồi thường đối với toàn bộ giá trị phần đất bị thu hồi.

Đến năm 2015, khi thực hiện Dự án đường cao tốc Hạ Long-Vân Đồn, nâng cấp QL 18 đoạn Hạ Long-Mông Dương, UBND TP Cẩm Phả xác định diện tích đất bị thu hồi của gia đình ông Sáu là 96,3m². Tuy nhiên, theo thông tin được cung cấp thì trên thực tế gia đình ông Sáu đã bị giải phóng mặt bằng toàn bộ 229,1m² đất và loại đất để bồi thường được xác định là đất trồng cây lâu năm. Như vậy, trong dự án này, UBND TP Cẩm Phả mới chỉ có thông báo và Quyết định thu hồi đất và bồi thường đối với 96,3m² còn 132,8m² chưa được tiến hành bồi thường theo đúng thủ tục khi nhà nước thu hồi đất.

Bên cạnh đó, theo trích lục bản đồ năm 2003 và Hồ sơ kỹ thuật thửa đất năm 2003 do Trung tâm phát triển quỹ đất TP Cẩm Phả và gia đình ông Sáu cung cấp thì thửa đất do gia đình ông Sáu quản lý, sử dụng được ký hiệu là đất “T”. Căn cứ theo Quyết định số 499/QĐ/ĐC ngày 27/7/1995 của Tổng cục địa chính, quy định mẫu sổ địa chính, sổ mục kê, sổ cấp GCNQSDĐ, sổ theo dõi biến động đất đai, thì ký hiệu “T” được dùng để chỉ loại đất được sử dụng với “mục đích để ở”.

Tại Biên bản xác định ranh giới, mốc giới và diện tích thửa đất (theo hiện trạng sử dụng đất) ngày 07/3/2008 thì diện tích đất mà gia đình ông Sáu sử dụng (thuộc cả hai Dự án) được ký hiệu là đất “ODT”  - tức đất ở đô thị.

Điều này có nghĩa là, diện tích đất của gia đình ông Sáu thuộc phạm vi thu hồi để thực hiện Dự án này cũng phải được xác định và bồi thường theo giá đất ở đô thị (có trừ đi tiền sử dụng đất khi chuyển mục đích sử dụng đất) như trường hợp của hộ gia đình ông Trang và ông Thắng mới đúng theo quy định pháp luật và đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người sử dụng đất.

Như vậy, việc Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Cẩm Phả xác định diện tích đất của các hộ gia đình là đất trồng cây lâu năm và bồi thường theo giá đất nông nghiệp là chưa phù hợp với quy định pháp luật. Đặc biệt, việc thu hồi toàn bộ diện tích đất nhưng chỉ hỗ trợ một phần cho gia đình ông Sáu mà không bồi thường đối với toàn bộ diện tích đất; không có thông báo, quyết định thu hồi toàn bộ diện tích đất nhưng lại nhận bàn giao, giải phóng mặt bằng toàn bộ diện tích đất mà các hộ đang sử dụng như trường hợp của gia đình ông Sáu là trái với quy định pháp luật, xâm phạm tới quyền và lợi ích hợp pháp của những người sử dụng đất.