Nhìn lại chính sách trên TTCK năm 2013

Quả thật, để xây dựng được một chính sách sao cho khi ứng dụng thực tiễn tạo được hiệu ứng tốt, đem lại hiệu quả mong đợi thì cần rất nhiều thời gian để nghiên cứu, tìm hiểu các phương pháp đã ứng dụng của các quốc gia đi trước, sau đó phải xem xét hoàn cảnh thị trường trong nước, các yếu tố liên quan… Năm 2013, công việc của UBCKNN chính là như vậy và thành quả đạt được là một số chính sách đã đi đến giai đoạn hoàn thiện dự thảo, chờ trình lên Chính phủ phê duyệt.

Đến nay, hai chính sách nhận được nhiều sự quan tâm của giới đầu tư là nới room khối ngoại và chứng khoán phái sinh đã đi đến bước hoàn thiện dự thảo, trong đó nới room khối ngoại đã trình và chứng khoán phái sinh đang trình lên Chính phủ. Tuy nhiên, một số khác như hành lang pháp lý cho doanh nghiệp phát hành dưới mệnh giá vẫn còn rắc rối khi vướng mắc liên quan đến Luật doanh nghiệp và Luật Chứng khoán, hay chính sách ưu đãi thuế cho thị trường chứng khoán cũng chưa có kết quả đáng kể.

Nới room ngoại - đã trình Chính phủ

Sau thời gian dài nghiên cứu, giữa tháng 11 vừa qua, UBCK đã hoàn tất nội dung dự thảo quy định về tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài tại các doanh nghiệp đại chúng trên TTCK để trình lên Thủ tướng. Đến giữa tháng 12/2013, trong một cuộc họp giữa Bộ Tài chính và UBCK, Bộ Tài chính cho biết cũng đồng nhất quan điểm với UBCK về nới room.

Trong nội dung dự thảo mới này, Ủy ban kiến nghị cho phép nhà đầu tư nước ngoài sở hữu tối đa 60% cổ phần có quyền biểu quyết tại doanh nghiệp niêm yết (không thuộc lĩnh vực đặc thù) và không phân biệt nhà đầu tư chiến lược nước ngoài. Bên cạnh đó, Ủy ban cũng đề nghị cho phép doanh nghiệp phát hành cổ phần không có quyền biểu quyết, đối với loại cổ phần này thì khối ngoại có thể mua tùy theo nhu cầu.

Ngoài ra, dự thảo mới cũng đề cập đến việc cho phép tổ chức kinh doanh chứng khoán nước ngoài mua công ty chứng khoán đến 100% vốn điều lệ, tức là được phép sở hữu trên 49% và dưới 100% vốn (trước đây chỉ tối đa 49% hay vừa đúng 100% vốn điều lệ). Về chứng chỉ quỹ, khối ngoại cũng được phép nắm giữ đến 100% và quy định này được áp dụng cho không chỉ riêng chứng chỉ quỹ đóng mà còn mở rộng đối với quỹ mở, quỹ ETF…

Chứng khoán phái sinh chờ hợp nhất 2 sở

Cho đến cuối năm nay, UBCK đã hoàn tất việc xây dựng dự thảo Nghị định hướng dẫn riêng về tổ chức và giao dịch chứng khoán phái sinh. Trong bài viết của mình đăng trên báo Hải quan vào cuối tháng 10/2013, TS Nguyễn Sơn, Vụ trưởng Vụ phát triển thị trường cho hay, trên cơ sở Nghị định, Sở GDCK và Trung tâm Lưu ký Chứng khoán sẽ xây dựng các quy chế hướng dẫn về giao dịch, thanh toán, bù trừ cho chứng khoán phái sinh. Bên cạnh đó, Ủy ban cũng sẽ trình Bộ Tài chính để bổ sung các quy định về tổ chức và hoạt động của các đối tượng tham gia thị trường chứng khoán phái sinh, quy định về công bố thông tin, quy định về cấp chứng chỉ hành nghề kinh doanh loại chứng khoán này, quy định về thuế, phí … để bảo đảm một hành lang pháp lý tương đối đầy đủ giúp cho thị trường vận hành hiệu quả, ổn định.

Theo lộ trình, dự thảo Nghị định sẽ được trình lên Chính phủ trong năm 2013. Tuy nhiên, mới đây UBCK đã chính thức đề nghị Bộ Tài chính, Văn phòng Chính phủ lùi thời gian trình sang năm 2014 với lý do cần thêm thời gian để chuẩn bị kỹ lưỡng.

TS Nguyễn Sơn cho biết việc thiết lập thị trường phái sinh gắn liền với việc tái cấu trúc thị trường chứng khoán. Qua đó, thị trường chứng khoán phái sinh sẽ hoạt động dưới sự quản lý của Sở GDCK hợp nhất giữa HOSE và HNX.

Được biết, theo kế hoạch của UBCK thì đề án hợp nhất Sở GDCK Hà Nội (HNX) và Sở GDCK TPHCM (HOSE) sẽ được trình Chính phủ vào cuối năm 2013. Sở mới hình thành sẽ có tên là Sở GDCK Việt Nam (VSX). Như vậy, nhiều khả năng năm 2015 thị trường chứng khoán phái sinh sẽ chính thức đi vào hoạt động sau khi Sở GDCK Việt Nam được thành lập.

Cửa phát hành dưới mệnh giá … chờ sửa Luật doanh nghiệp

Trong năm vừa qua, thị trường chứng kiến một vài trường hợp doanh nghiệp được UBCK chấp thuận cho phát hành cổ phần dưới mệnh giá như TTF và BMG. Cụ thể vào cuối tháng 7, cả hai doanh nghiệp cùng nhận được giấy chứng nhận đăng ký chào bán cổ phần với giá chỉ 5,000 đồng/cp do UBCK cấp. Trong đó, TTF phát hành hơn 14 triệu cổ phần cho cổ đông hiện hữu và đối tác chiến lược, BMG phát hành riêng lẻ 2.4 triệu cổ phần cho đối tác chiến lược.

Tuy nhiên, thực tế thì vẫn chưa có một khuôn khổ pháp lý nào cho phép doanh nghiệp phát hành cổ phần dưới mệnh giá. Trong một bài phỏng vấn vào giữa tháng 11 với báo Đầu tư chứng khoán, ông Bùi Hoàng Hải, Phó vụ trưởng Vụ Quản lý phát hành cho biết, để có một văn bản hướng dẫn mang tính chính thống về phát hành cổ phần dưới mệnh giá thì cần phải sửa cả Luật doanh nghiệp và Luật Chứng khoán.

Ông Hải cho biết thêm, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang chủ trì xây dựng phương án sửa đổi Luật Doanh nghiệp. Khi đó, Uỷ ban sẽ kiến nghị làm rõ khái niệm góp vốn thực và góp vốn khống, từ đây tạo điều kiện cho doanh nghiệp đáp ứng đầy đủ yêu cầu về an toàn vốn, an toàn tài chính, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cổ đông thiểu số … nhưng thị giá cổ phiếu thấp hơn mệnh giá có thể huy động vốn.

Còn hiện nay, tuy chưa có khuôn khổ pháp lý nhưng UBCK vẫn tiếp nhận, xem xét và phê duyệt hồ sơ cho phép doanh nghiệp được phát hành dưới mệnh giá khi thỏa mãn điều kiện có thăng dư vốn cổ phần, hay lợi nhuận chưa phân phối đủ bù đắp số thiếu hụt ở vốn chủ sở hữu từ đợt chào bán cổ phần dưới mệnh giá, sau khi phát hành vốn điều lệ phải nhỏ hơn hoặc bằng vốn chủ sở hữu…

Ưu đãi thuế trên TTCK – bị bỏ quên?

Một trong những chính sách ít được thúc đẩy nhất là chính sách thuế trong lĩnh vực chứng khoán. Tuy đầu tháng 9 vừa qua, Bộ Tài chính có công bố dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Thuế TNCN để lấy ý kiến công chúng nhưng nội dung dự thảo rất ít đề cập đến thuế chứng khoán.

Về chính sách thuế trong lĩnh vực chứng khoán, nhiều thành viên thị trường phản ánh rằng luật thuế thu nhập cá nhân (TNCN) hiệu lực từ ngày 1/7/2013 không có hướng dẫn cách tính thuế với các khoản chuyển nhượng chứng khoán của các doanh nghiệp không đại chúng nên cơ quan thuế thường áp mức 25% trên thu nhập chịu thuế. Đối với các quỹ đầu tư nước ngoài, việc tính thuế như trên gây bất lợi bởi họ không được trừ nhiều chi phí thực tế phát sinh khiến cho mức thuế phải đóng cao hơn 25% rất nhiều. Điều này gây ra một hệ quả là khoản vốn đầu tư vào các công ty không đại chúng từ các quỹ đầu tư nước ngoài bị giảm sút.

Chính vì vậy, nhiều thành viên thị trường kiến nghị cần có chính sách ưu đãi thuế cho quỹ đầu tư (nhất là các quỹ bất động sản, quỹ ETF, quỹ mở..). Tuy nhiên, việc này dường như bị phớt lờ khi dự thảo mới không nhắc đến.

Những chính sách đã hoàn thiện

Bên cạnh những chính sách còn dở dang thì năm qua cũng ghi dấu một số thành quả đã hoàn thiện và đang được vận hành tốt trên thị trường.

Đó là vào đầu năm 2013, UBCK công bố dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và TTCK nhằm thay thế Nghị định số 85/2010/NĐ-CP thì đến nay dự thảo trên đã trở thành Nghị định 108/2013/NĐ-CP. Và Nghị định chính thức có hiệu lực kể từ ngày 15/11/2013.

Nghị định mới quy định chặt chẽ hơn và chế tài mạnh hơn đối với các trường hợp vi phạm. Kỳ vọng sẽ giúp cho TTCK ngày càng minh bạch, hiệu quả, quyền lợi của nhà đầu tư được đảm bảo. Hơn nữa, những chế tài trong Nghị định 108 được xem là lực đẩy khiến các doanh nghiệp đại chúng lên sàn, đồng thời đối với doanh nghiệp niêm yết sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng nếu có ý định rời sàn.

Cụ thể, với doanh nghiệp đã chào bán chứng khoán ra công chúng nhưng không lên sàn sau 1 năm, ngoài bị phạt hành chính còn phải thu hồi chứng khoán đã chào bán, hoàn trả tiền cho nhà đầu tư cộng thêm lãi suất không kỳ hạn của ngân hàng.

Một điều nữa mà UBCK và các Sở đã làm được trong năm qua là kéo dài thời gian giao dịch đến 15 giờ hằng ngày. Cụ thể, kể từ này 22/07 sàn HOSE đã chính thức kéo dài phiên giao dịch buổi chiều thêm 45 phút nữa và HNX thì bắt đầu ngay sau đó 1 tuần, tức ngày 29/07. Song song với việc kéo dài thời gian giao dịch, HNX còn triển khai nâng cấp giao dịch và đưa vào áp dụng các lệnh giao dịch mới (ATC, MTL, MAK, MOK). Điều này thực sự đã phần nào góp phần giúp thanh khoản thị trường được cải thiện.

Ngoài ra, ngay từ đầu năm, những biện pháp kỹ thuật nhằm tăng tính thanh khoản cho thị trường đã được UBCK đưa vào thực hiện như tăng tỷ lệ margin lên 50/50, nới biên độ giao dịch trên HOSE lên 7% và HNX lên 10%, phí lưu ký giảm 20% từ 0.5 đồng xuống 0.4 đồng mỗi cổ phiếu.

Mỹ Hà