Cần có hướng dẫn xử lý tài sản bảo đảm của tổ chức tín dụng

Ngày 28/8, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết 1 năm triển khai Nghị quyết số 42/2017/QH14 và Quyết định số 1058/QĐ-TTg về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng (TCTD).

Vướng mắc về xử lý tài sản bảo đảm

Theo báo cáo của NHNN, Nghị quyết 42 và Quyết định 1058 nói trên được triển khai mới được 1 năm nhưng những định hướng chính sách vĩ mô, giải pháp tháo gỡ đã tạo ra những dấu ấn rõ nét và chuyển biến tích cực trong công tác xử lý nợ xấu và công tác cơ cấu lại TCTD gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016-2020.

Năng lực tài chính của các TCTD được củng cố, vốn điều lệ tăng nhanh dần qua các năm. Tính đến 30/6/2018, vốn điều lệ của toàn hệ thống ước đạt 519.000 tỷ đồng, tăng 1,3% so với cuối năm 2017, tăng 6,3% so với cuối năm 2016. Vốn chủ sở hữu của toàn hệ thống ước đạt 720.430 tỷ đồng, tăng 9,1% so với cuối năm 2017, tăng 21,1% so với cuối năm 2016. Chất lượng tín dụng được cải thiện, tỷ lệ nợ xấu so với tổng nợ giảm còn 2,09% tính tới cuối tháng 6/2018 (thời điểm 31/12/2016 tỷ lệ này là 2,46%).

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ phát biểu tại hội nghị

Sau 1 năm thực hiện, hệ thống TCTD đã xử lý được 138.290 tỷ đồng nợ xấu (không bao gồm 61.040 tỷ đồng dự phòng rủi ro để xử lý nợ xấu nội bảng). Trong đó, xử lý nợ xấu nội bảng là 70.230 tỷ đồng (chiếm 50,78%), xử lý các khoản nợ đang hạch toán ngoài bảng cân đối kế toán là 21.590 tỷ đồng (chiếm 15,61%) và xử lý các khoản nợ xấu đã bán cho VAMC được thanh toán bằng trái phiếu đặc biệt là 46.460 tỷ đồng (chiếm 33,59%).

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, NHNN cho biết vẫn còn tồn tại những khó khăn, vướng mắc cần sự chung sức, nỗ lực của toàn hệ thống chính trị, đặc biệt là sự hỗ trợ, phối hợp của các bộ, ngành, địa phương như chưa có thị trường mua bán nợ chuyên nghiệp khiến mua bán nợ xấu chưa sôi động, chưa có nhiều các thương vụ lớn.

Vướng mắc còn ở việc thực hiện nội dung liên quan đến việc hoàn trả tài sản bảo đảm (TSBĐ) là vật chứng trong vụ án hình sự sau khi đã hoàn tất các thủ tục xác minh chứng cứ; vấn đề liên quan đến thứ tự ưu tiên thanh toán khi xử lý TSBĐ và nghĩa vụ nộp thuế có ảnh hưởng đến việc thực hiện thủ tục sang tên cho người mua; công tác giữ gìn, bảo đảm an ninh trật tự và hỗ trợ các TCTD trong việc thu giữ TSBĐ của các khoản nợ xấu; vấn đề xử lý TSBĐ là dự án bất động sản còn dở dang; trường hợp đăng ký giao dịch bảo đảm thiếu chữ ký của bên thế chấp; quyền nhận thế chấp, đăng ký thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất hình thành trong tương lai là tài sản bảo đảm cho các khoản nợ mà các cá nhân, tổ chức mua lại từ VAMC…

Đề nghị các cơ quan tố tụng có hướng dẫn

Bên cạnh đó là cơ chế tiếp cận thông tin về tình trạng TSBĐ chưa đáp ứng yêu cầu của các TCTD nên các TCTD gặp khó khăn trong việc xác định tài sản bảo đảm nào đang tranh chấp, tài sản bảo đảm nào đang phải áp dụng biện pháp khẩn cấp, dẫn đến cách hiểu về tài sản tranh chấp giữa các cơ quan tố tụng tại nhiều nơi, nhiều cấp khác nhau gây khó khăn khi áp dụng các biện pháp xử lý tài sản theo Nghị quyết 42.

Để thực hiện mục tiêu cơ cấu lại hệ thống các TCTD gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016-2020, NHNN kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành và các đơn vị, tổ chức có liên quan cần tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa quá trình phân loại, sắp xếp các doanh nghiệp, trọng tâm là các doanh nghiệp Nhà nước; thực hiện tái cơ cấu, năng cao năng lực tài chính, năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp; tạo điều kiện để hệ thống các TCTD xử lý nợ xấu, lành mạnh hóa tài chính.

NHNN đã đề xuất Thủ tướng Chính phủ có văn bản gửi TANDTC xem xét, phối hợp với VKSNDTC, Bộ Công an, Bộ Tư pháp (Tổng cục Thi hành án dân sự) sớm có văn bản chỉ đạo về việc hoàn trả các TSBĐ là vật chứng của vụ án hình sự sau khi đã hoàn tất các thủ tục xác minh chứng cứ quy định tại Nghị quyết 42. Đồng thời đề nghị Bộ Tài chính sớm triển khai giải pháp về xử lý các khoản nợ xấu liên quan đến nợ đọng xây dựng cơ bản có nguồn gốc từ ngân sách Nhà nước Trung ương, địa phương và nợ xấu của doanh nghiệp Nhà nước, nợ xấu cho vay theo các chương trình dự án, chỉ định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, nợ được Chính phủ bảo lãnh; tiếp tục có văn bản chỉ đạo, hướng dẫn cơ quan thuế rõ ràng và cụ thể hơn để thực hiện đúng Nghị quyết 42 về thứ tự ưu tiên thanh toán khi xử lý tài sản bảo đảm và nghĩa vụ nộp thuế.

NHNN cũng đề nghị Bộ Công an xem xét ban hành văn bản chỉ đạo Công an các cấp phối hợp với các cấp chính quyền địa phương tăng cường hơn nữa công tác giữ gìn, bảo đảm an ninh trật tự và hỗ trợ các TCTD trong trường hợp cần thiết khi thu giữ TSBĐ của các khoản nợ xấu. Đặc biệt, kiên quyết xử lý các cá nhân, tổ chức có hành vi chống đối, cản trở, đe dọa tính mạng, tinh thần của bên thu giữ tài sản để việc thu giữ TSBĐ được thành công.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cũng nhất trí với quan điểm nêu trên và cho rằng, bên cạnh những khiếm khuyết trong thực hiện nghị quyết của Quốc hội và quyết định của Thủ tướng thì cần nhận thức rõ hơn các kết quả đạt được để Chính phủ, doanh nghiệp và người dân tự tin hơn trong cơ cấu lại nền kinh tế, xử lý hiệu quả nợ xấu.

Theo Phó Thủ tướng, bước vào giai đoạn 2016-2020, Chính phủ thực hiện tái cơ cấu tổng thể nền kinh tế khi mà dư địa phát triển chật hẹp. Do vậy, một trong những nhiệm vụ trọng tâm Đại hội Đảng lần thứ XII đặt ra là tập trung tái cơ cấu nền kinh tế.  Thực hiện chủ trương của Đảng, Chính phủ mà trực tiếp là NHNN đã bám sát nhiệm vụ này, tìm phương cách, công cụ thực hiện, đánh giá thực trạng, rà soát pháp lý của việc xử lý nợ xấu. Riêng trong năm 2016, lãnh đạo Chính phủ đã 3 lần làm việc với VAMC, Bộ Tư pháp, Bộ Công an và TANDTC về vấn đề này. Thủ tướng Chính phủ cũng giao Bộ Tư pháp, Bộ Công an và đề nghị TANDTC đánh giá độc lập về hành lang pháp lý. Các báo cáo này đều tập trung vào yêu cầu tháo gỡ khó khăn pháp lý và kiến nghị Quốc hội xây dựng một Nghị quyết chuyên đề về xử lý nợ xấu, gắn với sửa Luật các TCTD năm 2010, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết.