Nợ BHXH tập trung nhiều ở khối DN ngoài quốc doanh

Nợ BHXH có xu hướng gia tăng

Thông tin trên đã được đưa ra tại buổi tọa đàm trực tuyến với chủ đề: "Gỡ vướng trong khởi kiện trốn đóng bảo hiểm xã hội" diễn ra chiều 8/5 tại Hà Nội. Ông Đào Việt Ánh, Phó Tổng giám đốc BHXH Việt Nam cho biết tình trạng nợ BHXH diễn ra ở tất cả loại hình kinh tế, nhưng tập trung vào khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh.

Ông Ánh đã dẫn chứng cho thấy tính đến hết quý I/2017, một số doanh nghiệp nợ BHXH với số tiền lớn, thời gian nợ kéo dài như: Công ty CP xe khách Phương Trang (TP.HCM) 28,7 tỷ đồng; Công ty TNHH Nam Phương (TP.HCM) 20,9 tỷ đồng; Công ty CP Lilama 3 (Hà Nội) 25,4 tỷ đồng; Công ty TNHH May mặc xuất khẩu VIT Garment (Hà Nội) 19 tỷ đồng; …

Ông Đào Việt Ánh, Phó Tổng giám đốc BHXH Việt Nam

Theo số liệu của BHXH Việt Nam, tính đến hết quý I/2017, tổng số tiền nợ BHXH, BHYT, BHTN là 14.019 tỷ đồng (bằng 4,95% so với kế hoạch giao thu), tăng 7,1% so với cùng kỳ năm 2016. Trong đó, nợ BHXH là 10.001 tỷ đồng, nợ BHTN 552 tỷ đồng, nợ BHYT 3.466 tỷ đồng.

“Điều đáng lo ngại nhất là hiện nay có khoảng 1.400 tỷ đồng nợ BHXH từ các doanh nghiệp đã ngừng hoạt động, giải thể, phá sản hoặc chủ bỏ trốn” ông Ánh cho biết. Số tiền này được theo dõi trên hệ thống sổ sách đã hơn 10 năm. Đây là dạng “nợ treo” hầu như không thể thu hồi và quyền lợi của người lao động ở các doanh nghiệp này cũng bị “treo” chưa được giải quyết.  Đến hết ngày 31/12/2015, trong số 1.400 tỷ đồng tiền nợ có 193.661 người lao động bị ảnh hưởng đến quyền lợi.

Ông Bùi Sỹ Lợi- Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội nhìn nhận việc nợ đọng BHXH có xu hướng tăng và diễn biến phức tạp trong thời gian gần đây là do tính tuân thủ pháp luật BHXH của chủ sử dụng lao động chưa cao, chưa nhận thức đầy đủ về trách nhiệm, chưa quan tâm đến quyền lợi BHXH đối với người lao động. Do đó, vấn đề cấp thiết là công tác thu hồi nợ thông qua công tác thanh tra cũng như khởi kiện DN nợ BHXH ra tòa để đảm bảo quyền lợi cho người lao động.

Hơn 1.800 hồ sơ đã chuyển cho công đoàn để khởi kiện

Theo Luật BHXH 2014, cơ quan BHXH thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH. Để làm tốt chức năng này, BHXH Việt Nam đã triển khai công tác đào tạo, chuẩn bị nguồn nhân lực để thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH. Hiện nay, BHXH Việt Nam đã có hơn 1000 cán bộ đã được đào tạo đủ điều kiện để thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành đóng BHXH.

Nghị định số 21/2016/NĐ-CP quy định việc thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH có hiệu lực thi hành từ 01/6/2016. Sau gần một năm triển khai, BHXH Việt Nam đã tổ chức triển khai thanh tra chuyên ngành tại 1.322 cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp. Qua công tác thanh tra, hơn 300 tỷ đã được thu hồi. Hơn 45.000 người lao động thông qua thanh tra được đóng bảo hiểm đầy đủ hơn.

Các khách mời tham gia tọa đàm trực tuyến diễn ra chiều 8/5

Liên quan đến công tác khởi kiện DN nợ BHXH, tính đến nay, cơ quan BHXH các cấp đã cung cấp hồ sơ 1.887 đơn vị, doanh nghiệp nợ BHXH cho công đoàn để khởi kiện. Liên đoàn Lao động các tỉnh đã nộp 82 hồ sơ khởi kiện ra Tòa án; 2 vụ án Tòa án đã có Quyết định công nhận hòa giải thành, với tổng số tiền đã trả nợ sau hòa giải là 120 triệu đồng.

Đáng chú ý là trong quá trình thực hiện khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH ra tòa, nhiều doanh nghiệp đã khắc phục hết nợ hoặc cam kết trả nợ theo lộ trình. Tính đến cuối tháng 4/2017 đã có 317 đơn vị, DN nợ tiền BHXH nộp hết số tiền nợ; 437 đơn vị, DN đã khắc phục một phần nợ với tổng số tiền thu được là hơn 260 tỷ đồng.

Việc khởi kiện DN nợ BHXH ra tòa được ghi nhận là đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Tuy nhiên có một thực tế hiện nay là sự không đồng bộ giữa hệ thống luật dẫn đến việc khởi kiện DN nợ BHXH chưa đạt được kết quả như mong muốn.

Hiện nay, theo Luật BHXH và Luật Công đoàn thì công đoàn cơ sở hoặc công đoàn cấp trên trực tiếp có trách nhiệm đại diện cho tập thể người lao động khởi kiện ra Toà. Tuy nhiên, việc khởi kiện đòi hỏi phải do công đoàn cơ sở khởi kiện hoặc phải có giấy ủy quyền của người lao động. Đây là một khó khăn khiến việc khởi kiện của tổ chức công đoàn chưa phát huy hiệu quả.

Phân tích thêm về vấn đề này, ông Bùi Sỹ Lợi chỉ rõ trong thực tiễn, công đoàn cơ sở nằm trong doanh nghiệp nên khó có chuyện người lao lao động khởi kiện ông chủ của mình. Còn ông Mai Đức Chính, Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho hay, công đoàn cơ sở khởi kiện khi có giấy ủy quyền của người lao động. Nhưng vấn đề này cũng không đơn giản khi việc ủy quyền phải ra ủy ban xã phường hoặc phòng công chứng để thực hiện. Nếu trong trường hợp doanh nghiệp có số lượng người lao động đông thì việc này càng phức tạp và mất nhiều thời gian.

Để giải quyết những bất cập trong việc khởi kiện DN nợ BHXH ra tòa, ông Mai Đức Chính cho rằng nên điều chỉnh quy định pháp luật trong đó quy định rõ công đoàn cấp trên cơ sở đứng ra khởi kiện đơn vị nợ BHXH.

BHXH Việt Nam cũng kiến nghị nên có những điều chỉnh về chính sách, quy định của pháp luật sao cho hài hòa để có thể bảo vệ lợi ích của người lao động, lợi ích của Nhà nước một cách hiệu quả nhất.