Khối lượng giao dịch cao kỷ lục đang nói lên điều gì?

Những kỹ thuật phân tích đối với khối lượng

Khối lượng giao dịch được hiểu đơn giản là số lượng cổ phần (hay hợp đồng) giao dịch trong một khung thời gian cụ thể (giờ, ngày, tuần, tháng). Phân tích khối lượng giao dịch là thành phần cơ bản và rất quan trọng của phân tích kỹ thuật. Khối lượng giao dịch là động lực chính tạo ra sự dịch chuyển của giá.

Khối lượng giao dịch thấp cho thấy kỳ vọng không rõ ràng xuất hiện trong giai đoạn tích lũy (giá đi ngang). Khối lượng giao dịch thấp cũng xuất hiện trong giai đoạn lưỡng lự tại đáy thị trường.

Khối lượng giao dịch cao thường xuất hiện khi thị trường tạo đỉnh, nghĩa là có nhiều nhà đầu tư cùng có chung kỳ vọng giá sẽ tăng cao hơn. Khối lượng giao dịch cao cũng thường xuất hiện khi xu hướng mới bắt đầu (tức là giá chuyển sang có xu hướng). Trước khi thị trường tạo đáy, khối lượng giao dịch thường tăng trong giai đoạn bán hoảng loạn.

Khối lượng giao dịch có thể giúp chúng ta xác định sức mạnh của xu hướng hiện tại. Một xu hướng tăng mạnh thường có khối lượng giao dịch cao khi giá tăng và giảm xuống khi giá điều chỉnh. Một xu hướng giảm mạnh thường có khối lượng giao dịch tăng khi giá giảm và giảm khi giá tăng trở lại.

Tham khảo thêm trong sách Phân tích Kỹ thuật từ A-Z do Vietstock biên dịch và xuất bản.

Những lưu ý tại thị trường Việt Nam

Hãy dè chừng với khối lượng thấp. Khối lượng thấp hay xuất hiện trong giai đoạn tích lũy và theo lý thuyết chung thì đây là một trong những dấu hiệu báo đáy của thị trường. Tuy nhiên, ở thị trường Việt Nam, nếu thị trường đang trong xu hướng xuống thì trong khá nhiều trường hợp nó lại đánh dấu một giai đoạn chuyển tiếp cho một xu hướng xuống mạnh hơn nữa.

Điều này dễ trở thành hiện thực nếu tình trạng giao dịch cầm chừng với thanh khoản kém kéo dài liên tục xảy ra. Chúng ta hãy xem xét một trường hợp thực tế để nắm rõ hơn.

Trong giai đoạn cuối năm 2008 – đầu 2009, có đến hai đợt khối lượng lình xình khá lâu ở mức thấp trong 6 – 8 tuần sau một đợt giảm sâu trước đó trong tháng 10/2008 và tháng 01/2009. Trong các giai đoạn này, khối ngoại đều bán ra rất mạnh và dẫn đến hiệu ứng bán mạnh trên toàn thị trường và VS100 tiếp tục giảm sâu sau đó.

Như vậy, lập luận khối lượng thấp cho thấy lượng cung giá thấp đang cạn kiệt và nhà đầu tư nắm giữ cổ phiếu hạn chế bán ra không phải lúc nào cũng đúng. Đôi khi nó chỉ phản ánh việc bên bán tạm ngưng việc bán ra để thị trường hồi phục nhẹ trở lại để rồi tiếp tục thoát hàng.

Khối lượng cao tốt hay xấu? Trong một xu hướng giá tăng (uptrend), nếu khối lượng gia tăng một cách từ từ cùng với giá thì sẽ là sự hỗ trợ cho đà tăng trưởng. Tuy vậy, nếu có sự gia tăng một cách đột biến (thường là trên 150% so với khối lượng trung bình 20 phiên) thì có khả năng đó là sự chốt lời đồng loạt của nhà đầu tư trên thị trường.

Khi giá đạt đến một tầm cao nhất định sẽ kích thích lòng tham của những nhà đầu tư đang nắm giữ cổ phiếu trên thị trường do lợi nhuận kỳ vọng đã đạt được. Điều này sẽ dẫn đến hành động chốt lời mạnh khiến cho thanh khoản đột ngột gia tăng. Giai đoạn tháng 10/2009 và tháng 12/2010 được xem là hai ví dụ điển hình cho tính chất này.

Tuy nhiên, không phải cứ đột biến khối lượng là sẽ điều chỉnh sâu sau đó. Nếu thanh khoản duy trì tốt bên trên đường trung bình 20 phiên thì khả năng điều chỉnh mạnh sẽ khó xảy ra. Giai đoạn tháng 03/2012 đã xuất hiện trường hợp tương tự.

Khối lượng đột biến rất mạnh vào ngày 06/03/2012, đạt mức 165 triệu đơn vị và gấp 2.35 lần mức trung bình 20 phiên. Tuy nhiên, sau đó thanh khoản vẫn duy trì tốt và thường xuyên duy trì trên đường trung bình 20 phiên nên giá vẫn tiếp tục tăng thêm 2 tháng nữa trước khi có điều chỉnh mạnh.

Giai đoạn hiện nay, thị trường cũng đang ở trong một kịch bản tương tư với khối lượng đột biến kỷ lục trong phiên ngày 20/02/2014 và gây ra sự lo ngại cho giới đầu tư. Vì vậy, khối lượng giao dịch trong những tuần tới sẽ quyết định xem liệu đây sẽ là khởi đầu cho một chu kỳ điều chỉnh hay sẽ tăng trưởng tiếp tục.

Nếu thanh khoản tăng trở lại thì giới đầu tư vẫn có thể hy vọng về một sóng tăng giá tiếp theo của thị trường trong bối cảnh khối ngoại vẫn đang tiếp tục mua vào liên tục và mạnh mẽ.

Nguyễn Quang Minh (Phòng Nghiên cứu Vietstock)