Tọa đàm về hoàn thiện pháp luật tố tụng dân sự Việt Nam

Đến dự và chỉ đạo tọa đàm có ông Tống Anh Hào, Phó Chánh án TANDTC; TS. Tobias Oelsner, Thẩm phán Tòa khu vực Berlin, Liên bang Đức và các Thẩm phán của các TAND cấp tỉnh, huyện khu vực phía Nam.

Ông Tống Anh Hào, Phó Chánh án TANDTC cho biết, sau 10 năm thi hành, Bộ luật Tố tụng dân sự (BLTTDS) đã góp phần quan trọng trong việc bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức; đảm bảo trình tự và thủ tục tố tụng dân sự dân chủ, công khai, đơn giản, tạo điều kiện cho người tham gia tố tụng thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình; đề cao vai trò, trách nhiệm của cá nhân, cơ quan, tổ chức trong hoạt động tố tụng dân sự. Bên cạnh những kết quả đã đạt được, BLTTDS vẫn còn bộc lộ những hạn chế, bất cập. Đồng thời, BLTTDS hiện nay chưa thể chế hóa đầy đủ tinh thần Nghị quyết số 49-NQ/TW, Kết luận số 79-KL/TW, Kết luận số 92-KL/TW; chưa phù hợp với Hiến pháp năm 2013 và một số luật mới ban hành. Vì vậy, việc sửa đổi BLTTDS là hết sức cần thiết.

Phó Chánh án TANDTC Tống Anh Hào phát biểu

Theo Phó Chánh án TANDTC Tống Anh Hào, để khắc phục được những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn, thể chế hóa đường lối cải cách tư pháp của Đảng, cụ thể hóa Hiến pháp, phù hợp với các luật khác có liên quan nhằm hoàn thiện TTDS theo hướng đảm bảo tính đồng bộ, dân chủ, công khai, minh bạch, việc sửa đổi BLTTDS lần này mang tính toàn diện, trong đó tập trung vào một số nội dung sửa đổi, bổ sung như: Bổ sung quyền và nghĩa vụ của đương sự trong việc thu thập chứng cứ, giao nộp chứng cứ, tiếp cận chứng cứ; nghĩa vụ nộp tiền chi phí tố tụng… Bên cạnh đó, một số nội dung mới bổ sung vẫn có nhiều ý kiến khác nhau như: Nguyên tắc tranh tụng trong TTDS; mọi tranh chấp dân sự đều được Tòa án giải quyết, Tòa án không được từ chối yêu cầu giải quyết các tranh chấp dân sự vì lý do luật chưa có quy định; về thủ tục rút gọn trong TTDS; công nhận kết quả hòa giải ngoài Tòa án; thẩm quyền giám đốc thẩm; việc xét tính hợp pháp của cuộc đình công, tuyên bố thỏa ước lao động tập thể vô hiệu; vấn đề áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời không gắn liền với việc khởi kiện.

TS. Tobias Oelsner, Thẩm phán Tòa khu vực Berlin, Liên bang Đức đã trình bày và phân tích, so sánh mô hình tố tụng dân sự của Anh và Đức; thu thập và trình bày chứng cứ trước Tòa án và thủ tục giải quyết tranh chấp ở Anh và Đức.

TS. Tobias Oelsner cho biết, TTDS của Đức kết hợp giữa nguyên tắc xét hỏi và tranh tụng. Nguyên tắc tranh tụng là tôn trọng quyền tự quyết của các đương sự, quyền tự do thỏa thuận của các đương sự trong quá trình giải quyết vụ án và được áp dụng từ khi thụ lý vụ án đến khi giải quyết xong vụ việc. Nguyên tắc xét hỏi thì Thẩm phán có vai trò chủ động, các đương sự có nghĩa vụ phải chứng minh. Về thủ tục rút gọn, theo TS. Tobias Oelsner, ở Đức đã áp dụng mang lại nhiều giá trị, tiết kiệm được thời gian, công sức. Thủ tục này được áp dụng đối với những vụ việc đơn giản hay giá trị tranh chấp thấp nhưng vẫn đảm bảo các quyền cơ bản của đương sự. Trường hợp bị đơn thua kiện có quyền kháng cáo, nhưng khi xét xử phúc thẩm sẽ không áp dụng thủ tục rút gọn…

Bên cạnh đó, TS. Tobias Oelsner cũng đã chia sẻ những kinh nghiệm và giải đáp những thắc mắc của các đại biểu về vấn đề mọi tranh chấp dân sự đều được Tòa án giải quyết, Tòa án không được từ chối yêu cầu giải quyết các tranh chấp dân sự vì lý do luật chưa có quy định; nghĩa vụ cung cấp chứng cứ của các đương sự; công nhận kết quả hòa giải ngoài Tòa án; thẩm quyền giám đốc thẩm; công nhận phán quyết của trọng tài. TS. Tobias Oelsner nhấn mạnh đến quyền tiếp cận tư pháp của các đương sự, khi có đơn khởi kiện, Tòa án phải đảm bảo rằng đơn sẽ được xem xét nội dung pháp luật đơn là gì, đơn có hợp lệ hay không. Nguyên đơn phải đưa ra lập luận pháp lý chứng minh cho đơn kiện của mình. Nếu không có chứng minh được thì coi đó là đơn không hợp lệ, không có giá trị thuyết phục. Lúc này, Thẩm phán cũng không bác bỏ đơn khởi kiện, Thẩm phán khuyến cáo hay cố vấn cho nguyên đơn là đơn khởi kiện này không thuyết phục, rất khó thắng kiện. Qua đó, đương sự là người quyết định tiếp tục khởi kiện hay không. Nếu đơn không có căn cứ thì Thẩm phán phán quyết không chấp nhận yêu cầu và giải thích cho đương sự biết lý do không chấp nhận đơn khởi kiện.

Phát biểu kết luận buổi tọa đàm, Phó Chánh án TANDTC Tống Anh Hào đã cảm ơn TS. Tobias Oelsner và các đại biểu đã chia sẻ, tham gia đóng góp ý kiến cho dự thảo BLTTDS. Tọa đàm đã có 17 lượt ý kiến của các Thẩm phán, luật sư nêu lên những vướng mắc, đưa ra giải pháp hoàn thiện BLTTDS. TANDTC sẽ tiếp thu để sửa đổi và hoàn thiện dự thảo BLTTDS trình Quốc hội vào cuối năm 2015.