Hậu vụ án TAMEXCO: Dolphin Vũng Tàu phải trả nợ chung? (kỳ 2)

Bản án của phiên tòa phúc thẩm vụ án hình sự TAMEXCO đã tuyên: Buộc Công ty TAMEXCO bồi thường cho Ngân hàng Firstvinabank 137,439 tỷ đồng. Phạm Huy Phước, Trần Lịnh và 13 Công ty TNHH: Tân Hoàng Mỹ, Thuận Hưng, Song Phụng, Dolphin, Phong Điền, Beta, Tiền Phong, Thạnh Phú, Vạn Linh, Hoàng Long, Sao Mai Vũng Tàu, Sao Mai Tp. Hồ Chí Minh phải liên đới cùng TAMEXCO bồi thường cho Firstvinabank số tiền trên.

Ông Lê Minh Hải chỉ tay trên sơ đồ những mảnh đất của ông mà Ngân hàng Firstvinabank đang cầm giấy tờ gốc

Theo nội dung thỏa thuận của hợp đồng liên doanh, Công ty TAMEXCO đã cam kết bảo lãnh thanh toán khoản vay cho các Công ty này bằng tài sản thế chấp của Công ty TAMEXCO. Trên thực tế, Ngân hàng Firstvinabank không giao đồng nào cho 13 Công ty này, đã thu lãi trước 1,505 triệu USD (làm tròn số), số còn lại 12,494 triệu USD đã cấn trừ nợ cũ và cho TAMEXCO vay thêm để trả nợ cho Công ty Cosimex, Công ty Hyundai… Các Công ty này đã trực tiếp ký hợp đồng vay vốn Ngân hàng Firstvinabank dù dưới hình thức nào, về mặt pháp lý cũng có lỗi và phải chịu trách nhiệm thi hành nghĩa vụ cam kết của mình. Tuy nhiên, xét thấy các Công ty này không có nhận đồng nào của Ngân Hàng Firstvinabank nên Công ty TAMEXCO phải chịu trách nhiệm chính trong việc bồi thường này. Khi Công ty TAMEXCO không trả đủ số nợ trên cho Ngân hàng Firstvinabank thì Phạm Huy Phước và 13 doanh nghiệp nêu trên trong đó có Công ty TNHH Dolphin Vũng Tàu phải liên đới bồi thường tiếp số nợ ở Ngân Hàng Firstvinabank. Về các hợp đồng tín dụng vay vốn giữa Công ty TAMEXCO với Ngân Hàng Firstvinabank vi phạm các điều cấm của pháp luật nên coi là vô hiệu, không phát sinh hiệu lực pháp luật.

Cho đến thời điểm này, TAMEXCO chưa trả một đồng nào cho Ngân hàng Firstvinabank. Việc liên đới bồi thường của các cá nhân và 13 Công ty TNHH đương nhiên phải thực hiện. Nhưng thực hiện như thế nào? Không ai hướng dẫn quy trình, trách nhiệm của các cá nhân và các công ty thực hiện việc này.

Theo báo cáo của Cục thi hành án dân sự (THADS) Tp. Hồ Chí Minh với Bộ Tư Pháp (dẫn Văn bản số 904/BTP-THA ngày 17-8-2009) trong số 13 Công ty TNHH này có Công ty đang hoạt động có khả năng THA, nhưng cũng có nhiều công ty đã ngừng hoạt động hoặc giải thể. Một điều đáng lưu ý là Cục THA, Tp. Hồ Chí Minh chưa hề kê biên đảm bảo THA của bất kỳ Công ty nào trừ Công ty TNHH Dolphin Vũng Tàu của ông Lê Minh Hải. Chính vì vậy tại cuộc họp ngày 25-3-2009 tại Sở Tư pháp tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu với sự có mặt của Cục THADS Tp. Hồ Chí Minh, đại diện Ngân hàng Firstvinabank đã yêu cầu Công ty TNHH Dolphin Vũng Tàu phải trả cả hơn 137 tỷ đồng thì Ngân hàng Firstvinabank mới trả hồ sơ đất của gần 72ha tại Bà Rịa - Vũng Tàu. Cục THADS Tp. Hồ Chí Minh cũng ủng hộ ý kiến này.

Tại Văn bản số 224/2010/TPT-CV ngày 21-6-2010, Tòa phúc thẩm Tp. Hồ Chí Minh thuộc TANDTC cũng thể hiện quan điểm: “Bằng quyết định trách nhiệm bồi thường cho Firstvinabank theo chế độ liên đới nhưng không chia theo phần, theo quyết định này trước hết Công ty TAMEXCO phải chịu trách nhiệm chính trong việc THA. Chỉ khi Công ty TAMEXCO không THA được thì Phạm Huy Phước, Trần Lịnh và 13 doanh nghiệp phải bồi thường tiếp số nợ trên cho Firstvinabank”.

Bộ Tư pháp tại Văn bản số 904/BTP - THA ngày 17-8-2009 cũng thể hiện quan điểm tương tự: “Do bản án đã tuyên trách nhiệm của 2 cá nhân và 13 Công ty có trách nhiệm liên đới cùng với Công ty TAMEXCO bồi thường cho Firstvinabank cho nên không có căn cứ để phân chia nghĩa vụ cụ thể cho cá nhân và các công ty để buộc họ phải thi hành được”.

Câu hỏi đặt ra, thế nào là “liên đới”? Phạm Huy Phước đã thi hành án tử hình, TAMEXCO đã phá sản và không trả nợ. Còn lại ông Trần Lịnh và 13 doanh nghiệp sẽ trả nợ thế nào? Mỗi người trả hơn 137 tỷ hay mỗi người trả bao nhiêu? Họ tự thỏa thuận hay có một cơ quan chức năng hướng dẫn họ thỏa thuận? Chế tài cho việc thực hiện thỏa thuận này như thế nào? Hàng loạt câu hỏi cho đến nay chưa ai trả lời cho các đương sự.

Theo tìm hiểu, chúng tôi được biết: Trong số 13 doanh nghiệp liên đới trách nhiệm bồi thường hiện vẫn còn 10 doanh nghiệp đang hoạt động và có đủ khả năng thực hiện trách nhiệm dân sự mà Tòa án đã tuyên, có hiệu lực pháp luật. Vấn đề ở chỗ, Cục thi hành án dân sự Tp. Hồ Chí Minh phải thực hiện trách nhiệm của mình: tiếp xúc, điều tra điều kiện thi hành án, kịp thời kê biên xử lý tài sản để đảm bảo thi hành án. Trách nhiệm xác định nguyên tắc, hướng dẫn người THA thực hiện trách nhiệm dân sự là của Tổng cục Thi hành án (Bộ Tư pháp) và Cục THADS Tp. Hồ Chí Minh.

Theo quy định của pháp luật, gây thiệt hại đến đâu thì bồi thường đến đó, bản án cũng chỉ rõ như vậy. Vì thế, không thể buộc các đương sự bồi thường những thiệt hại không do họ gây nên. Theo ý kiến của nhiều chuyên gia pháp luật, mặc dù các doanh nghiệp này không nhận một đồng nào trong số tiền 137 tỷ này, nhưng trên cơ sở mỗi doanh nghiệp ký khống một hợp đồng, Firstvinabank đã khấu nợ hoặc cho TAMEXCO vay thêm 1 triệu USD. Vì vậy, giới hạn bồi thường của mỗi doanh nghiệp chỉ là 1 triệu USD (với tỷ giá năm 1997). Đáng chú ý là, vào thời điểm quyết định của phiên toà sơ thẩm có hiệu lực, 13 doanh nghiệp này vẫn đang hoạt động bình thường. Không kịp thời tổ chức kê biên, xử lý tài sản đảm bảo THA là trách nhiệm của Cục THADS Tp. Hồ Chí Minh, phần thiếu không thu được do một số doanh nghiệp giải thể, chấm dứt hoạt động, Cục THADS Tp. Hồ Chí Minh phải có trách nhiệm bồi thường, không dồn sang cho các doanh nghiệp khác. Tuy nhiên, theo chúng tôi được biết, để thanh thản làm ăn, một số doanh nghiệp trong số 13 doanh nghiệp này đã sẵn sàng thanh toán khoản bồi thường này. Thêm nữa, Firstvinabank đã thực chi 14 triệu USD từ 17 năm nay, thiệt hại về tỷ giá, về lãi suất vốn rất lớn, không nên chậm trễ nữa.

Làm việc với phóng viên Báo Công lý ngày 28-2-2012, ông Vũ Quốc Doanh, Phó Cục trưởng Cục THA Tp. Hồ Chí Minh cho biết: Đây là vụ án phá sản đầu tiên ở Việt Nam với số tài sản phải THA rất lớn, liên quan đến nhiều tổ chức cá nhân phải THA. Vụ việc này hiện nay đang rất phức tạp, chúng tôi đang cho kiểm tra, kiểm soát lại toàn bộ việc THA theo chỉ đạo của Bộ Tư pháp (chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Văn bản số 326/VPCP-KNTN ngày 16-1-2012-PV), phục vụ cho công tác của Đoàn kiểm tra liên ngành vào đầu tháng 3-2012.

Hồng Sơn