Chuyện tồn đọng container ở cảng biển: Có doanh nghiệp đã khóc với Thủ tướng

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, Người phát ngôn của Chính phủ Mai Tiến Dũng: Rõ ràng ta ban hành những quy định này ra đã gây khó khăn cho DN, khiến DN phải “rơi nước mắt”.

Tại cuộc Họp báo Chính phủ diễn ra chiều ngày 31/1, liên quan vấn đề tồn đọng container ở Cảng Hải Phòng, phóng viên quan tâm hỏi để xảy ra tình trạng này thì cá nhân nào, cơ quan nào phải chịu trách nhiệm và phải xin lỗi DN? Tổ công tác có giải pháp nào để tránh tình trạng này xảy ra trên cả nước?

Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành giải trình: Về việc tồn đọng container phế liệu, tôi xin thông tin thêm về quy định của Thông tư 08 và Thông tư 09 được xây dựng trong bối cảnh thực hiện nghiêm túc chỉ đạo về việc hạn chế nhập khẩu phế liệu khi các nước láng giềng trong khu vực đều có chính sách nghiêm khắc về việc nhập khẩu phế liệu. Thông tư 08, 09 được xây dựng nhằm mục đích bảo vệ môi trường nhưng thực tế có một loạt quy định thực hiện Luật Bảo vệ môi trường, Hải quan vô tình có sự chồng chéo, khó thực hiện cho địa phương. 

Bên cạnh đó, cũng do địa phương chưa thực sự giám sát để có thể giảm thời gian thông quan của các lô hàng hoá. Tổ công tác của Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt và trong thời gian tới sẽ sửa đổi các quy định Nhà nước về việc nhập khẩu phế liệu theo hướng tăng cường trách nhiệm hậu kiểm của các cơ quan về TNMT tại địa phương, thay vì kiểm tra trước thông quan; cũng như là việc thông quan dựa trên cơ sở giấy chứng nhận kết quả đánh giá sự phù hợp của các tổ chức đánh giá độc lập.

"Từ thực tế này chúng tôi thấy rằng công tác đánh giá tác động của các văn bản quy phạm pháp luật cần phải thực hiện sâu sát hơn và việc xử lý các vướng mắc về thay đổi việc thực hiện quy định cần có sự chung tay của các cơ quan liên quan.

Chúng tôi mong rằng sắp tới có sự phản ánh góp ý của doanh nghiệp để Bộ có thể đồng hành cùng doanh nghiệp tạo môi trường đầu tư, kinh doanh hiệu quả", Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành nói. .

Nói rõ thêm về vấn đề trên Bộ trưởng Mai Tiến Dũng: Về 24.124 container đang tồn đọng tại các cảng biển trên cả nước, đây là số lượng rất lớn. Số container này sẽ rất tốt nếu ta thông quan tốt, cung cấp kịp thời cho các nhà máy trong nước. Các nhà máy sản xuất chủ yếu là DN vừa và nhỏ nên nếu như chậm thông quan sẽ ảnh hưởng đến nguyên liệu, công nhân nghỉ việc, cắt hợp đồng với đối tác đã ký… Đây là câu chuyện rất lớn vì là nguồn nguyên liệu rất cần cho sản xuất.

Rất tiếc khi thực hiện việc này, chúng ta đã không kiểm soát kỹ việc ban hành các văn bản, gây ra các rào cản, thủ tục mà chính chúng ta đã vô tình giết chết DN.

Một lô hàng container phế liệu phải qua 4 cơ quan kiểm tra, kiểm soát: Một là Sở TN&MT địa phương cấp cho DN đủ điều kiện nhập khẩu phế liệu; hai là phải qua cơ quan hải quan; ba là phải qua cơ quan giám định độc lập (hiện nay Bộ TN&MT chỉ định 13 cơ quan giám định độc lập); bốn là qua cơ quan quản lý Nhà nước là Sở TN&MT tại nơi nhà máy đóng.

Trong khi đó DN được gì? Giám định độc lập là cơ quan giúp cho toàn bộ vấn đề trách nhiệm trước pháp luật liên quan đến chất lượng giám định. Còn Sở TN&MT là nơi nhà máy đóng, trong khi hàng hoá về một chỗ. Ví dụ hàng về cảng Cát Lái (TPHCM) nhưng nhà máy nằm ở xung quanh TPHCM. Khi có kết quả của cơ quan giám định độc lập rồi thì đưa giấy về Sở TN&MT để Sở cử cán bộ xuống cảng, mở container ra kiểm tra bằng mắt thường xem có phải phế liệu thật không. Rõ ràng ta ban hành những quy định này ra đã gây khó khăn cho DN, khiến DN phải “rơi nước mắt”.

Trong khi đó nhà máy cần phế liệu thì không thông quan được. Hải quan cho rằng khi thông quan phải áp dụng theo Thông tư cũ. Ngày 17/1, Tổng cục Hải quan đã có văn bản chỉ đạo cả nước phải rút kinh nghiệm về việc container phế liệu về nhôm của Hàn Quốc.

Tuy nhiên phải minh bạch, không đổ lỗi cho nhau mà phải nói rõ ra. Hôm nay Thủ tướng rất gắt gao trong việc không đánh giá kỹ tác động mà đã ban hành Thông tư là vô cảm. Trong khi đó trước khi Tổ công tác xuống, Thủ tướng đã nghe các DN phản ánh rất nặng nề về việc này, thậm chí có DN còn khóc với Thủ tướng. Có câu chuyện là không ai giải quyết cho DN mà tình trạng này đã diễn ra từ rất lâu rồi (từ tháng 6/2018), rồi có chuyện bán cả người cả của cũng không đủ tiền nộp phạt cho những container này.

Sinh ra những việc này là do: Sở TN&MT không có tiền để chở cán bộ TNMT đến Cảng. Ví dụ ai sẽ cấp tiền cho Sở TN&MT xuống Hải Phòng để mở từng container kiểm tra bằng mắt thường? Những chi phí này DN đều phải lo hết. Chưa nói đến việc theo quy định Thông tư 08, một container chỉ thực hiện 1 ngày là thông quan nhưng thực tế đang là 29 ngày, việc này xảy ra tại Cảng Cái Mép. Sở TN&MT chiếm tới 90% thời gian này, còn toàn bộ là thời gian của Hải quan để chờ giấy, mặc dù chỉ cần ký xác nhận thôi nhưng Hải quan phải chờ.

Tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng là sẽ đưa vào Nghị quyết của Chính phủ là không giao trách nhiệm cho Sở TN&MT các tỉnh, thành phố nữa. Thủ tướng còn nói nặng hơn là yêu cầu ra thông báo huỷ bỏ Thông tư 08, 09. Thủ tướng đưa ra mục tiêu là ta phải sòng phẳng, Tổng cục Hải quan phải xin lỗi DN Hàn Quốc vì DN lỗ tới 14,5 tỷ. Bên Hải quan đã xin lỗi là do hiểu sai văn bản, nhưng họ vẫn đề nghị Chính phủ xem lại về thủ tục thì mới thông quan được.

"Chúng ta họp báo, rất nhiều DN theo dõi việc này, Thủ tướng đã chỉ đạo kịp thời nếu không cả Tết này không ai ăn Tết được. Tôi phải nói rõ để thấy là chúng ta đang vô cảm", Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng thẳng thắn nói.