Bộ trưởng Bùi Quang Vinh: Đổi mới thể chế và cán bộ giúp kinh tế tăng trưởng cao

Bộ trưởng Bùi Quang Vinh phát biểu tại phiên thảo luận về vấn đề tái cấu trúc nền kinh tế ngày 1/11

Tái cấu trúc diễn ra chậm có nguyên nhân từ thể chế

Tiếp thu ý kiến của các ĐBQH, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh thừa nhận 3 năm qua, nếu so với mong muốn và đòi hỏi của thực tiễn thì quá trình tái cấu trúc diễn ra chậm.

Song, phân tích kỹ hơn, Bộ trưởng cho rằng "chậm là bởi mong muốn cao hơn, nhanh hơn; vì thực tiễn đòi hỏi phải làm tốt hơn". Bởi lẽ, theo Bộ trưởng, quá trình này khởi động trong bối cảnh bắt đầu với nhiệm kỳ mới của Chính phủ, đúng thời điểm nền kinh tế ở đỉnh cao lạm phát, người dân mất niềm tin, nguy cơ đổ vỡ rất cao thì kết quả đạt được là đáng ghi nhận: Vĩ mô đã được kiểm soát, tăng trưởng nhích dần lên từng năm và đặc biệt, trong bối cảnh nguồn lực để tái cấu trúc hạn hẹp, thì thành quả vừa qua là sự nỗ lực lớn.

Đồng thời, Bộ trưởng cũng nhìn thẳng những bất cập khi thừa nhận chất lượng nền kinh tế có vấn đề. "Chúng tôi đã có đánh giá rất chi tiết về những dấu hiệu tụt hậu của nền kinh tế Việt Nam, trong đó những chỉ số nói lên rằng, chúng ta tăng trưởng như vậy, mạnh mẽ như vậy, nhưng thống kê của một loạt năm qua đang giảm dần tốc độ. Kể cả chi phí, năng lượng cho một đơn vị tăng trưởng cũng như năng suất lao động, mặc dù tăng, nhưng tăng chậm đi. Chi tiêu của nhân tố trung gian hay năng suất nhân số tổng hợp cũng có lúc giảm. Cân đối vĩ mô cũng đang giảm đi”, Bộ trưởng Bùi Quang Vinh nhận định.

Trước những thực tế đó, Bộ trưởng nhấn mạnh, “Đã đến lúc phải đổi mới mô hình tăng trưởng. Chúng ta phải thay đổi thể chế. Tôi thấy rằng, mọi người dân đều cảm nhận được, chứ không chỉ riêng đại biểu Quốc hội. Mọi người đều mong muốn điều này".

Yếu tố con người là quan trọng

Chia sẻ về một số quan điểm cho rằng nền kinh tế tăng trưởng dưới tiềm năng, Bộ trưởng cho biết, nhiều tổ chức quốc tế cũng nhận định, Việt Nam hoàn toàn có thể tăng trưởng 8 - 9% trong những năm tới.

Bộ trưởng Bùi Quang Vinh thẳng thắn: "Các đồng chí nói là tăng trưởng dưới tiềm năng, thì tôi chưa đồng tình đâu. Tiềm năng thì tính bằng cách gì? Căn cứ nào để tính rằng Việt Nam có tiềm năng tăng trưởng là bao nhiêu? 7% à? Không phải. Việt Nam sẽ tăng trưởng đến 8%, 9% và quốc tế đang đề nghị Việt Nam phải tăng trưởng từ 8 - 9%, thì 40 năm sau chúng ta mới bằng Hàn Quốc bây giờ”.

Từ đó, Bộ trưởng chỉ rõ, tiềm năng để Việt Nam tăng trưởng không phải là tài nguyên, mà chính là con người. “Tiềm năng hay không do chính ở con người. Tài nguyên không quyết định, mà thể chế sẽ quyết định tăng trưởng. Những đất nước không có tiềm năng về tài nguyên, nhưng họ có tiềm năng về con người, là những nước phát triển mạnh mẽ nhất. Giới hạn tiềm năng, chính là giới hạn của trí tuệ con người. Và Việt Nam thì có rất nhiều tiềm năng".

Tâm đắc với ý kiến đổi mới cán bộ của ĐB Nguyễn Văn Hiến, Bộ trưởng tái khẳng định, “Không đổi mới cán bộ thì không đổi mới được nền kinh tế”, đồng thời chia sẻ, “Các chuyên gia quốc tế nói với tôi rằng, nếu ông đổi mới DNNN mà ông vẫn để nguyên các cán bộ sinh ra DN đó, lãnh đạo DN thời kỳ đó, thì hôm nay, họ không thể tự chặt chân mình đâu. Phải người khác đến thì mới đổi mới được" - Bộ trưởng nói đến kinh nghiệm của nhiều nước, trong đó có Indonesia.

Cần sự vào cuộc mạnh mẽ của Quốc hội

Theo Bộ trưởng, Quốc hội đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Bởi vì, đổi mới thể chế, ra các luật lệ là của Quốc hội. Chỉ có luật mới làm cuộc sống thay đổi được. Không thể dùng lời khuyên hay mong muốn để thay đổi, mà phải thay đổi bằng luật.

Để đổi mới động lực thể chế, Bộ trưởng kêu gọi sự vào cuộc mạnh mẽ của Quốc hội khi nói rằng, các đại biểu Quốc hội là người nắm chìa khóa mở ra cánh cổng này. "Ví dụ như trong tái cơ cấu đầu tư công, từ Chỉ thị 1792 của Thủ tướng năm 2011, đến khi ra được Luật Đầu tư công 2014 là một bước tiến. Do đó, cơ quan lập pháp rất quan trọng". Bộ trưởng đồng thời cho rằng, không thể trách các địa phương chậm chạp trong tiến trình này, vì họ không phải người thay đổi được thể chế.

Vị Tư lệnh ngành nhấn mạnh, trách nhiệm của các đại biểu Quốc hội, trí tuệ của các đại biểu Quốc hội là cực kỳ quan trọng. Chúng ta tạo ra động lực trong toàn xã hội, trong Quốc hội, trong Đảng, tôi nghĩ Chính phủ sẽ có nguồn lực để đổi mới.

Nhìn nhận lại kết quả tái cơ cấu thời gian qua, Bộ trưởng cho rằng, những kết quả trong việc tái cơ cấu vừa qua chỉ là ban đầu, 3 lĩnh vực tái cấu trúc vừa qua chỉ là 3 lĩnh vực then chốt, chứ không phải là tất cả. Mục tiêu mà nền kinh tế hướng đến là tính cạnh tranh cao hơn, chất lượng cao hơn, hiệu quả cao hơn, bền vững hơn.

Để đạt được mục tiêu như vậy, tất cả các ngành đều phải làm, ví dụ, ngành nông nghiệp đã làm 16 đề án tái cơ cấu rất cụ thể. “Cho nên, mỗi ngành, mỗi cấp đều phải viết đề án của mình. Tôi đề nghị Thủ tướng tới đây chỉ đạo quyết liệt hơn để các ngành, các cấp dựa vào các tiêu chí đó, để viết các đề án của mình trong các lĩnh vực công nghiệp, thương mại, dịch vụ, khoa học công nghệ...”, Bộ trưởng Bùi Quang Vinh nói.